نوآوران آنلاین- بر کسی پوشیده نیست که تک نرخی کردن ارز در شرایط فعلی به دلیل فشارهای وارده بر دولت است و این امکان وجود دارد که مجدد شاهد چندین نرخ برای ارز در کشور باشیم. علت این امر را نیز می‌توان در عدم قدرت پاسخگویی دولت به تقاضا دانست که درنهایت در قالب بازاری غیررسمی، فرصت‌طلبان مجال بروز و ظهور می‌یا‌بند و بازار را به نفع خود هدایت می‌کنند. در چنین شرایطی مطمئناً ارز 4200 تومانی راهکار مناسبی برای رفع مشکلات بازار نخواهد بود.
در همین خصوص به گفت‌وگو با دکتر محمد‌قلی یوسفی، عضو هیأت علمی دانشگاه و کارشناس اقتصادی پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.
* نوسانات نرخ ارز کاهش ارزش پول ملی را به دنبال خواهد داشت و مردم در این میان متضرر اصلی خواهند بود و طی روزهای اخیر نیز شاهد نایاب شدن دلار در بازار بودیم. به نظر شما چرا هر چند سال یک بار شاهد تنش ارزی در کشور هستیم و اداره بازار به دست دلالان می‌افتد؟
به هر حال این اتفاق نتیجه سیاست‌های نادرستی است که در دهه‌های اخیر در اقتصاد کشور پیاده شده و به اشکال مختلف اکنون تأثیرات خود را نشان می‌دهد. این نمود اکنون در نرخ ارز نمایان شده و نشان از آن دارد که ساختار اقتصاد کشور دچار بیماری عمیقی گشته و جوی ایجاد که به همه بخش‌ها این ویروس سرایت کرده است. سال‌ها پژوهشگران و صاحبنظران هشدار دادند، اما با بی‌توجهی مسؤولان مواجه شدند، در نهایت به این جا رسیدیم و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که نتیجه‌ای غیر از این را شاهد باشیم. دلالان در همه بازارها هستند و نمی‌توان آن‌ها را مقصر اصلی نوسانات در بازار ارز دانست. مشکل اصلی این است که چرا مسؤولان قادر به کنترل بازار و ایفای نقش مدیریتی مناسب در اقتصاد نیستند. به‌رغم این‌که مؤسسات بسیاری درخصوص پژوهش‌های پولی و بانکی میلیاردها تومان هزینه می‌کنند، اما باز هم در اجرای سیاست‌های پولی مناسب، ناتوان هستند. متأسفانه ناتوانی تیم اقتصادی دولت و ضعف عملکرد دولتمردان اداره سیاست‌های پولی و بانکی را با مشکل مواجه کرده است و به اعتقاد من این روند اثرات منفی بر اقتصاد کشور گذاشته و از این پس نیز خواهد گذاشت. نوسانات در بازار نرخ ارز، همه بازارها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و شاهد گرانی همه کالاها و تورم خواهیم بود. در شرایط فعلی به شدت این امر حس می‌شود که نیازمند عزم ملی و اراده جدی مسؤولان برای اصلاحات جدی در نظام تصمیم‌گیری کشور هستیم.
* ارز 4200 تومانی پاسخگوی نیازهای بازار نیست و توازن میان عرضه و تقاضای دلار برقرار نمی‌شود و مجدد شاهد جولان سودجویان و ارز چند نرخی در سایه شکل‌گیری بازار سیاه خواهیم بود. با توجه به این شرایط آیا ارز تک نرخی راهگشا خواهد بود؟
در شرایط عادی، بازار باید تعیین‌کننده نرخ ارز باشد و دولت نیز از محل درآمدهای نفتی و یا به طور کلی ارزی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت صیانت کند. به این معنا که باید به سمتی حرکت کنیم که بودجه دولت وابسته به درآمدهای نفتی نباشد، در غیر این صورت بحران همچنان وجود خواهد داشت. بحران ارزی اخیر نمایانگر سوء مدیریت در بخش‌های مختلف اقتصادی و پیامدهای آن است. اخیراً نیز که تحت فشار جو روانی، قیمت‌ها افزایش یافته بود به این علت بود که مردم به پول ملی اعتماد ندارند و به دلیل جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی، دارایی‌هایشان را به ارز معتبری همچون دلار تبدیل می‌کنند. به نظر من نمی‌توان این عمل را نکوهش کرد؛ چراکه همه در پی حفظ دارایی‌هایشان هستند. موضوع اصلی این است که چرا دولتمردان کاری می‌کنند که بازار از کنترل‌شان خارج شود. سؤال اصلی باید از مسؤولان پرسیده شود که چرا اکنون این بحران رخ داد نه مردم. دولت موقتاً سعی می‌کند که یک سیاستی را دنبال کند که از این بحران سربلند بیرون آید و اجازه ندهد این بحران به دیگر بخش‌های اقتصاد نیز سرایت کند. دولت توان پاسخگویی به همه نیازهای ارزی بازار را نخواهد داشت و در کوتاه‌مدت می‌تواند برای مسائلی که مستند به اسناد تجاری باشند، نرخ 4200 تومان را برای ارز در نظر گیرد. این واقعیت را باید بپذیریم که در شرایط عادی به سر نمی‌بریم و باید اشتباهات سیاستگذاری‌های پیشین در اقتصاد را بپذیریم و دولت نیز درصدد جبران آن برآید و در این خصوص برای رفع مشکل ارز چاره‌اندیشی و نسبت به اتخاذ تصمیمات اساسی اقدام کند. به نظر من مشکلات اقتصادی کشور ما نتیجه عملکرد سال‌های قبل است که مسؤولان نسبت به آن‌ها بی‌توجه بودند و اکنون به اشکال مختلف خود را نمایان می‌کند.
* تک نرخی کردن ارز فی‌نفسه امری خوب است، اما به نظر شما با این اقدام آرامش و ثابت به بازار باز خواهد گشت و شاهد چند نرخی شدن آن نخواهیم بود؟
دولت سیاست مشخصی را در این خصوص اعلام نکرده است و در پی خریدن وقت است که ببیند اوضاع به کجا پیش می‌رود، اما من فکر می‌کنم که بهتر بود دولت به چاره اندیشی برای رفع اساسی این مشکل می‌پرداخت و بررسی می‌کرد که آیا توان این را دارد که به نیازها و تقاضاها پاسخ گوید و یا این‌که صرفاً فقط با تک نرخی کردن ارز قصد کاستن از التهابات بازار را دنبال می‌کند. کاستن از التهابات نیز امری قابل قبول است؛ مشروط بر این‌که بتواند سیاست خوبی را جایگزین کند، اما نه این که فرض کنیم آرامشی ایجاد شود و دولت نیز مشکل را رفع شده بداند، چراکه این به تعویق انداختن مشکل است و مسائل اقتصادی راه‌حل‌های اقتصادی دارند و نمی‌توان با زور و جبر مردم را وادار کنیم که دلار خریداری نکنند. از این رو به نظر من این به دولت بازمی‌گردد که چه سیاستی را قصد دارد جایگزین سیاست قبلی کند. به نظر می‌رسد که دولت از گذشته تجربه نیاموخته و فکر می‌کند که با زور و تهدید می‌تواند ارز را از زندگی مردم بیرون کند.