نوآوران آنلاین- در نخستین ساعات بامداد روز شنبه شاهد هدف قرار دادن چندین نقطه در خاک سوریه توسط امریکا بودیم. بسیاری از تحلیلگران بین‌الملل هدف امریکا از این اقدام را در راستای جلب نظر سعودی‌ها و رژیم صهیونیستی عنوان کردند. ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا نیز اعلام کرده است که قصد خروج نیروهای امریکایی از سوریه را در اسرع وقت دارد و از این اظهارنظر می‌توان چنین دریافت که درحقیقت امریکا تمایلی برای راه انداختن جنگی جدید در منطقه ندارد؛ چراکه همچنان در باتلاق جنگ در یمن گرفتار است و حمله به سوریه آن هم در منطقه استراتژیک خاورمیانه مشکلاتی را از جمله تأمین هزینه‌های جنگ به دنبال خواهد داشت. از این رو بسیاری از صاحبنظران حمله به سوریه را کم عمق و نمایشی در راستای تأمین نظرات لابی صهیونیستی و سعودی می‌دانند و درگیری جنگی بزرگتر را امری بعید ارزیابی می‌کنند. بر کسی پوشیده نیست که در صورت بروز بحران در منطقه، قدرت‌های منطقه‌ای نقش بسیار مهمی می‌توانند در کاهش تنش‌ها داشته باشند؛ از جمله این کشورها ایران است که با در پیش گرفتن دیپلماسی قوی در خارج و کاهش مشکلات در داخل از طریق گفت‌وگوی ملی و حفظ انسجام و همبستگی ملی نقشی مؤثر می‌توان ایفا کرد. در همین خصوص به گفت‌وگو با سید جلال ساداتیان، سفیر سابق ایران در لندن پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.
* طی سال‌های اخیر منطقه با تنش‌های بسیاری مواجه بود و اکنون نیز طرف‌های منطقه‌ای تأکید دارند که باید سایه جنگ از منطقه دور شود و آتش تنش جدید شعله‌ور نشود. به نظر شما آینده روابط سوریه و امریکا به چه نتیجه‌ای ختم می‌شود؟ شما اتفاقات اخیر را چطور ارزیابی می‌نمایید؟
ایالات متحده امریکا با وجود همه شعارهایی که می‌دهد در ادامه استراتژی‌هایی که حتی در دوره اوباما داشتند، نمی‌خواهد خود را درگیر جنگی در منطقه خاورمیانه کند، اما رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی به شدت علاقمند این هستند که بتوانند با تحت فشار قرار دادن ایران، از نقش و قدرت منطقه‌ای کشورمان بکاهند و به این ترتیب زمینه‌ای برای توسعه و هژمونی خودشان در منطقه بیابند. رژیم صهیونیستی نیز خواهان تأمین امنیتش در منطقه است و ایران را تهدیدی بر سر راه این هدف خود می‌داند. تا زمانی که گروه‌های تندرو و تکفیری همچون داعش در منطقه فعالیت می‌کردند، خیال اسرائیل راحت بود؛ چراکه گروه‌های تروریستی موانعی برای ایران و متحدانش در منطقه ایجاد کرده بودند. زمانی که گام به گام پاکسازی منطقه از تروریست‌ها صورت گرفت، نگرانی‌های رژیم صهیونیستی افزایش یافت. این نگرانی‌ها را در دوره اوباما نیز شاهد بودیم که رژیم غاصب صهیونیستی چنین گزافه‌گویی می‌کرد که ایران قصد دستیابی به سلاح هسته‌ای دارد. با آمدن ترامپ در کاخ سفید این فضاسازی‌ها علیه ایران افزایش یافت. لابی صهیونیست‌ها فعال‌تر از قبل علیه ایران عمل کرد و لابی عربستان نیز فرصت را مغتنم شمرد و چنین تصور می‌کردند که با روی کار آمدن تیم ضدایرانی ترامپ قادر به دستیابی به مقاصدشان خواهند بود، اما شخص ترامپ و تیمش به بیان عامیانه زرنگ‌تر و هوشمندتر از این هستند که بخواهند به دام بیافتند. راهبرد کلان ایالات متحده امریکا با این‌که تحت تأثیر لابی صهیونیست‌هاست، اما اینطور نیست که صرفاً منافع اسرائیل را در نظر داشته باشد، بلکه در اصل منافع ملی امریکا برایش اهمیت دارد، اما در پی این هستند تا جایی که می‌توانند از بحرانی که در منطقه خاورمیانه ایجاد می‌شود، جیب عرب‌ها را خالی کنند و منافع خود را به پیش ببرند تا بتواند شعارهای ترامپ مبنی بر این‌که امریکا را برای امریکایی‌ها می‌خواهد، رونق دهد، اما در صورت درگیری با سوریه قادر به تامین مطالبات مردم کشورش نخواهد بود و از چند جهت زیان می‌کند؛ یکی این‌که هزینه‌های جنگ را باید بپردازد. دوم این‌که در دوره‌ای که نظام بین‌الملل در حال تحول و شکل‌گیری است، رقبای امریکا حتی اروپایی‌ها مترصد این هستند که امریکا در منطقه درگیر شود که به شکلی تضعیفش کنند. پرواضح است که امریکا مایل به درگیری و جنگ در سوریه نیستند، اما در هر صورت باید به افکار عمومی صهیونیست‌ها پاسخ دهد و اظهاراتی نیز که مطرح می‌شود نیز در این چارچوب است. نکته دیگر این است که در ماجرای برجام شاهد این امر بودیم که اروپایی‌ها از امریکا فاصله گرفتند و حتی بیانیه سران سه کشور نیز صادر شد و اصرارشان بر این بود که امریکا تا این حد تأکید بر پاره کردن برجام یا خروج از برجام نکند. اروپایی‌ها اعلام کردند برای این‌که امریکا از برجام خارج نشود و اعتبار بین‌المللی‌شان خدشه‌دار نشود به شکل دیگر و در جایی دیگر با امریکا همراهی کنند و این همراهی و ائتلاف با امریکا را در امری که خیلی مهم نبود و عمق نداشت و تنها به صورت یک نمایش محسوب می‌شد به نمایش گذاشتند. از این رو کشورهای اروپایی نیز از اهداف چندمنظوره‌ای که در این ماجرا شکل گرفت، حمایت کردند و داستان به این شکل پیش رفت. به اعتقاد من اهداف اصلی امریکا از حمله به سوریه قدرتنمایی در مقابل ائتلاف منطقه‌ای و پاسخگویی به افکارعمومی صهیونیست‌ها و سعودی‌ها و همچنین کاهش فاصله میان اروپا و امریکا بود و این حمله عمق بسیار کمی داشت. از نظر محتوایی نیز اگر بخواهیم حمله امریکا به سوریه را مورد بررسی قرار دهیم، درمی‌یابیم که این اقدام بسیار عجولانه صورت گرفت و حتی به استماع نظرات کارشناسی گروه اعزامی سازمان ملل در این خصوص نپرداختند تا براساس آن تصمیم بگیرند و از این جهت می‌توان گفت خلاف مقررات بین‌المللی نیز عمل کردند؛ چراکه شورای امنیت باید براساس مستنداتش قطعنامه‌ای صادر کند و این حملات صورت گیرد، اما شاهد بودیم که امریکا سر خود و به تشخیص خود و متحدانش اقدام به حمله کرد.
* به اعتقاد شما در چنین شرایطی نقش کشورهای منطقه همچون ایران و دیپلماسی که دستگاه وزارت خارجه ما می‌تواند در پیش گیرد تا چه اندازه در کاهش تنش‌ها در منطقه مؤثر است. به نظر شما در چنین شرایطی وحدت و انسجام کشور ما در واکسینه شدن در برابر مشکلات منطقه و کاهش آن‌ها تأثیری خواهد داشت؟
اتحاد ملی ما می‌تواند قدرت و نفوذ کلام ما را در دنیا افزایش دهد. دیپلماسی ما به هر صورت نشان داده است که حداقل تیم فعلی که در اریکه دیپلماسی کشور تکیه داده است، تاکنون دیپلماسی خوبی را در پیش گرفته است و در چنین شرایطی ضروری است که در داخل نیز با تخریب جناح‌ها توسط یک‌دیگر مواجه نباشیم تا بتوانیم در عرصه بین‌المللی حرف‌های محکم‌تری بیان کنیم و نقش مهمی در کاهش مشکلات داشته باشیم. از این رو می‌توان گفت دیپلمات‌های ایران نیازمند حمایت داخلی هستند. در شرایط کنونی عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی نیز دریافته‌اند که چندان نقش مهمی در پیشبرد اوضاع نخواهند داشت و نمی‌توانند بر حمایت غربی‌ها تکیه کنند و باید تمهیداتی برای خودشان بیاندیشند؛ از جمله این‌که تا حدی عقب‌نشینی کنند و بتوانند به بحران‌های موجود خاتمه دهند. چنین تصور می‌کنم علی‌رغم این‌که در بُعد داخلی برخی هستند که کماکان بر طبل جنگ می‌کوبند نتایج قهری حرکت امریکا زمینه را برای مذاکرات فراهم کرد. عربستان سعودی نیز در نتیجه حمله امریکا به سوریه دریافت که نمی‌تواند کاری از پیش ببرد و هژمونی خود را در منطقه حفظ کند. در این میان اما کشور روسیه به‌رغم تهدیداتی که کرده بود، هوشمندانه عمل کرد. جمهوری اسلامی ایران نیز همین هوشمندی را در دیپلماسی خود در پیش گرفت که به این ترتیب دامنه تنش‌ها در منطقه قطعاً کاهش خواهد یافت.