نوآوران آنلاین- سیاست توزیع کوپن سال ها قبل در ایران اجرا شد و اکنون نیز مجدد با توجه به اوضاع کنونی تصمیماتی درخصوص اجرای سیاست کوپنی مطرح شده است، اما این نکته قابل تامل است که مشخص کنیم چه کالاهایی باید مشمول کوپن شوند و چه اقشاری باید در زمینه آموزش و درمان مورد حمایت قرار گیرند. طبقه متوسط شهری و دارندگان درآمد ثابت و کسبه جزء شاید نسبت به کارگران شرایط نسبتاً بهتری را داشته باشند، اما به شدت نیازمند حمایت های درمانی، بهداشتی و آموزشی هستند؛ چراکه در صورت کاهش توان مالی از سبد خانوارشان حذف می شود و تبعاتش را در دهه های بعد شاهد خواهیم بود. باید بپذیریم تا زمانی که زیرساخت ها اصلاح نشود باید به باقی ماندن مشکلات امید داشت. طبیعی است توزیع کوپن در اقتصاد آشفته راه به جایی نمی برد؛ چراکه ممکن است برخی سودجویان از فرصت استفاده و از رانت این سیستم و طرحی که اجرا می شود سوء استفاده کنند.
همان طور که ازر 4200 برای واردات کالاهای اساسی تخصیص یافت، اما در عمل در محل مربوطه مورد استفاده قرار نگرفت و واسطه ها بهره مند شدند و مصرف کنندگان زیان دیدند و به این ترتیب اوضاع بدتر شد.
در همین خصوص به گفت‌و‌گو با مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می شود.
* اخیراً مجدد بحث کوپنی شدن کالاهای اساسی مطرح شده است. به نظر شما این اقدام را می توان عاملی برای جلوگیری از دلالی و گرانی ها دانست؟ آیا این سیاست در اجرا موفقیت آمیز خواهد بود؟
عده ای همواره شعار تمرکز بیشتر دولت بر اقتصاد را سر می دهند که به نهادگراها معروف هستند و به نظر من اصلا این عده نهادگرا نیستند. عده دیگری نیز چندین دهه است که دم از اقتصاد آزاد می زنند که به نئولیبرالیست ها در اقتصاد شهرت یافته اند، اما در عمل نئولیبرالیست نیستند. با مسامحه می توان پذیرفت که در اقتصاد ایران دو گروه وجود دارند؛ گروه معتقد به بازار و گروه دیگر معتقد به تمرکز دولتی و توزیع عدالت توسط دولت. این که هر دو گروه در شرایط عادی اقتصادی و همچنین در وضعیت تحریم نیز حرف های یکسانی را مطرح می کنند نشان از آن دارد که واقع بینی در موضع گیری شان درخصوص شرایط اقتصادی کشور وجود ندارد. قطعاً امروز نمی توان با توجه به شرایط سال های قبل برای اقتصاد ایران نسخه پیچید. برای رفع مشکلات باید این نکته را مورد توجه قرار دهیم که رفتار فعالان اقتصادی و دولت چگونه بوده است و باید چطور رفتار می شد. همچنین باید به بررسی چیستی ماهیت اتفاقات اقتصادی پرداخت که به علت متاثر بودن از مسائل سیاسی چندان نمی توان گفت که صرفاً گره مشکلات کنونی از حوزه اقتصادی می گذرد. آن چه که مشخص است این است که اکنون در محاصره شدید اقتصادی قرار داریم و هر روز این حلقه محاصره بر ما تنگ تر می شود. بخش قابل توجهی از درآمدهای اقتصاد ایران متکی به فروش نفت بوده است و در حال حاضر به دلیل اعمال تحریم های نفتی حجم فروش این محصول به شدت کاهش یافته است و دسترسی مان به ارز حاصل از مقدار کمی که موفق به فروش نفت می شویم نیز کاهش یافته است که این امر نشان از این دارد که در شرایط نرمال اقتصادی قرار نداریم و پارامترهایی که اقتصاد را با آن رصد می کنیم همچون نرخ بیکاری، نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم و ... نوسانات بسیاری دارد. طبیعی است که افزایش قیمت ها علت تورم نیستند، بلکه نشانه اوضاع نابه‌سامان و سخت اقتصادی هستند. اقتصاد ایران تحت تاثیر جنگ اقتصادی که اکنون در آن قرار داریم در وضعیت بسیار بدی قرار گرفته است. بحث توزیع کوپن نیز به دلیل قرار گرفتن در شرایط جنگ اقتصادی مجدد مطرح شده است، اما متاسفانه در زمینه توزیع و عرضه نیز مشکلات بسیاری داریم که باید رفع شوند. باید آرایش جنگی در اقتصاد بگیریم و راه حل های شرایط اضطراری را در دستور کار قرار دهیم. در چنین شرایطی ضروری است که از برخی اقشار جامعه به طور غیرمستقیم و با حمایت های غیرنقدی باید حمایت کرد. برای برخی محصولات باید اقدام به سهمیه بندی کرد. در تمام دنیا و در آزادترین اقتصادها وقتی در شرایط حاد قرار می گیرند تصمیماتی در نظر می گیرند که از بحران عبور کنند. این نکته غیرقابل انکار است که در شرایط جنگی باید آرایش جنگی بگیریم. به نظر من همه دستگاه ها و فعالان اقتصادی باید به دور از تئوری و نظریه به دنبال راه هایی برای خروج از شرایط جنگی فعلی باشند. نکته ای که در شرایط کنونی ضروری است که موردتوجه جدی قرار گیرد، اجماع جمعی علیه فساد اقتصادی است؛ چراکه فساد هر راه حلی را در کشور تبدیل به ضد خود می کند. اقتصادمان را باید از روابط، افراد و سازمان های فاسد پاک کنیم.
* برخی کارشناسان حوزه کار، انتقادهای را مطرح کردند مبنی بر این که چاپ کوپن و توزیع آن در میان اغنیا مشکلی را حل نمی کند و باید به دنبال راهی بود تا اقشار ضعیف، قدرت خریدشان افزایش یابد. شما تا چه اندازه با آن ها هم عقیده هستید؟
برای رفع مشکل قدرت خرید مردم باید تلفیقی از راه حل هایی که موجب بهبود وضعیت معیشتی مردم می شود را در دستور کار قرار داد. از بخشی از جامعه باید حمایت های غیرنقدی بیشتری شود چه به صورت توزیع مستقیم کالا و بسته های حمایتی غیرنقدی مستقیم و یا از طریق افزایش میزان یارانه نقدی برخی دهک های ضعیف از نظر درآمد و از برخی نیز باید با سهمیه بندی و کوپن حمایت کرد. هر سیاستی که در پیش گرفته شود عده ای هستند که با جولان در آن حوزه، منافع خود را تامین کنند و دیگران را نادیده بگیرند و تاثیر مثبت سیاست های در پیش گرفته شده برای خروج از بحران را از میان بردارند؛ از این رو ضروری است که مسؤولان مجدانه در راستای مبارزه با فساد اقدام کنند و تصمیمات بر مبنای شفافیت باشد.