نوآوران آنلاین-اینجا بزرگترین دریاچه داخلی ایران است؛ دریاچه ارومیه. در ورودی با بنری مواجه می‌شویم که روی آن نوشته: «به اطلاع همشهریان عزیز می‌رساند ورود افراد مجرد به تفرجگاه دریا در روزهای جمعه و ایام تعطیل اکیدا ممنوع می باشد. مدیریت تفرجگاه جاده شهید کلانتری»
علی حاجی‌مرادی - مسئول واحد برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه – می‌گوید: حدود دو ماه است که این بنر نصب شده البته نصب آن ربطی به ستاد احیای دریاچه ارومیه ندارد. در واقع مسوولیت ما در حوزه آب رساندن و احیای دریاچه است و در زمینه امور دیگر مسوولیتی نداریم.
از کنار جاده تا دریاچه حدود ۱۰ متر راه است. یکی از عکاسان محلی دو سرویس بهداشتی را در دو طرف مسیر منتهی به دریاچه نشان می‌دهد و می‌گوید: روزهای جمعه و روزهای تعطیل جمعیت زیادی اینجا می‌آید و چون از صبح تا عصر اتراق می‌کنند نیاز به دستشویی دارند ولی دو تا توالت بیشتر اینجا نیست بنابراین کنار آن‌ها صف تشکیل می‌شود. بیشتر مواقع این توالت‌ها آب ندارند.
او به بر پا کردن حمام‌هایی در این محوطه اشاره و اظهارمی‌کند: اینجا تابستان‌ها معمولا به‌طور شخصی چند نفر دکه‌های آلمینیومی مثل حمام تک نفره درست و تانکر را پر آب می کنند و لوله کشی می‌کنند. قبلا پنج شش حمام بود اما الان دو تا بیشتر نیست چون بخشی از آن‌ها زیر آب رفته است.
حاجی مرادی تامین امکانات رفاهی را هم جزو وظایف ذاتی مسوولان استانی می‌داند.
باد ملایمی می‌وزد و انعکاس نور خورشید در دریاچه ارومیه چشم‌نواز است. حاجی مرادی از روزهایی می‌گوید که این دریاچه وارد فاز بحرانی شد. به گفته او سال ۸۴ به بعد که این اکوسیستم وارد فاز بحران شد، سطح آن به ۴۳۰۰ کیلومتر مربع کاهش پیدا کرد. سال ۹۳ در بدترین شرایط به ۱۱۰۰ کیلومترمربع رسید. الان این عدد ۳۲۰۰ کیلومتر مربع است. اگر خوش‌بینانه نگاه کنیم ۲۱۰۰ کیلومتر مربع به سطح دریاچه ارومیه اضافه شده اما همچنان با شرایط تقریبا نرمال سال ۸۴ ۱۱۰۰ کیلومتر مربع فاصله داریم این در حالیست که از سال ۷۴ تا ۹۳ ، ۸ متر تراز دریاچه یعنی معادل ارتفاع یک ساختمان سه طبقه‌ای را از دست دادیم.
مردم از وضعیت کنونی دریاچه ارومیه استقبال کرده‌اند؛ عده‌ای در آب شنا می‌کنند و عده‌ای دیگر گل‌های دریاچه را به بدن می‌مالند و می خندند. خبرنگارانی که برای بازدید از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه آمده‌اند، با قایق موتوری گشتی در دریاچه می‌زنند البته این سوی دریاچه خبری از فلامینگو و آرتمیا نیست.
مهران نظری – مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی- وضعیت کنونی دریاچه ارومیه را نتیجه بارندگی خوب امسال و اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر می‌داند و می‌گوید: سطح تراز دریاچه ارومیه امسال حداقل تا ۱۲۷۱.۹۶متر بالا رفت و بیشترین تراز آب دریاچه ارومیه در هشت سال اخیر به ثبت رسید.
هر سال با آغاز فصل گرما بخشی از آب دریاچه ارومیه تبخیر می‌شود. به گفته نظری به علت کاهش بارندگی و ورودی آب به دریاچه ارومیه طی یک ماه گذشته حدود ۲۳ سانتیمتر از ارتفاع دریاچه ارومیه کم شده است. امیدوارم تبخیر تا پایان فصل گرما در آذربایجان غربی بیش از ۵۰ سانتیمتر نشود و پیش‌بینی می‌کنیم تراز دریاچه ارومیه به کمتر از ۱۲۷۱.۳۰نرسد. در ۲۰ تیرماه نیز حجم آب دریاچه ارومیه ۴ میلیارد و ۷۱ میلیون متر مکعب بود.
او اضافه می‌کند: سال گذشته همین موقع برای تردد به جزایر از خودرو استفاده می‌کردیم و نمی‌توانستیم از قایق بهره ببریم اما امسال هم قایق‌سواری انجام می‌شود.
یکی از دغدغه‌های فعالان محیط زیست قربانی شدن اکوسیستم‌های دیگر برای احیای دریاچه ارومیه و موجب بروز مشکلات زیست‌محیطی جدیدی است. مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی در این باره می‌گوید: نه‌تنها برای اطراف دریاچه ارومیه بلکه برای همه اکوسیستم‌های استان بویژه اکوسیستم‌های تالابی برنامه داریم. در صورت حفاظت و احیای این اکوسیستم‌ها هم دریاچه ارومیه احیا می‌شود و هم اکوسیستم‌های ما آسیب نمی‌بینند.
وی ادامه می‌دهد: ما حق‌آبه دریاچه ارومیه را تامین می‌کنیم. آب مازاد نمی‌آوریم. مصرف آب را مدیریت می‌کنیم و جلوی هدررفت آن را می‌گیریم. این اقدامات و بویژه رهاسازی آب دریاچه ارومیه در فصل زمستان باعث می‌شود حق‌آبه صرف کشاورزی نشود و مستقیم وارد دریاچه ارومیه شود. اگر حق‌آبه دریاچه ارومیه را در فصل گرم رهاسازی کنیم،بیش از ۵۰ درصد آن هدر می‌رود و به دریاچه نمی‌رسد.
وقتی از اکوسیستمی مثل دریاچه ارومیه حرف می‌زنیم، فقط آب اهمیت ندارد بلکه وضعیت و تغییرات ایجاد شده در پوشش گیاهی و جانوری آن هم مهم است. نظری درباره نظر برخی سمن‌ها درباره مهاجرت برخی حیوانات مانند گراز از منطقه به علت خشکسالی نقطه به نقطه برخی تالاب‌ها می‌گوید: به‌طور قطع این اتفاق در دریاچه ارومیه رخ داد. با کاهش آب دریاچه ارومیه، برخی جزایر آن به خشکی وصل شدند بنابراین برخی حیوانات مثل شغال، روباه و حتی پلنگ به جزیره راه پیدا کردند. الان روی این موارد کار می‌کنیم تا جمعیت حیات وحش در جزایر بویژه گوزن زرد و قوچ و میش آسیب نبیند. به‌طور صد در صد نمی‌توانیم تضمین کنیم که در صورت وقوع تغییراتی در یک اکوسیستم، در حیات وحش آن تغییراتی به وجود نمی‌آید ولی تلاش می‌کنیم این تغییرات را به حداقل برسانیم.
یکی از گونه‌هایی که در دریاچه ارومیه امکان حیات دارد، «آرتمیا» است. آرتمیا سخت پوست کوچکی است که در آب‌های لب شور تا آب‌های خیلی شور زندگی می کند. حداکثر اندازه این گونه ارزشمند ۲۰ میلیمتر است. آرتمیای بالغ دارای یک جفت چشم و ۱۱ جفت پای شنا است که آبشش‌ها روی این پاها قرار دارند.
نظری،«آرتمیا» را از جمله گونه‌هایی ذکر می‌کند که جمعیت آن در دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر در حال افزایش است. او می‌گوید: اوج شکوفایی آرتمیا ارومیانا (آرتمیای دریاچه ارومیه) امسال رخ داده و واقعا بی نظیر بوده است. ما فکر می‌کردیم حتی اگر دریاچه ارومیه دوباره پر آب شود، میزان آرتمیا این قدر افزایش پیدا نکند ولی امسال واقعا بی‌نظیر بوده است.
به گفته نظری میزان افزایش آرتمیا در مرکز آرتمیا در دست بررسی است و نتایج بررسی اعلام می‌شود.
نظری درباره صدور مجوز برداشت آرتمیا می‌گوید: اجازه برداشت آرتمیا را برای کارهای تحقیقاتی در حد خیلی کم صادر می‌کنیم اما به‌هیچ وجه اجازه برداشت صنعتی را نمی‌دهیم اما بعضا درفضای مجازی شایعاتی درباره برداشت آرتمیا مطرح می‌شود.
او اضافه می‌کند: یگان حفاظت محیط زیست و ... شبانه روزی گشت و کنترل می‌کنند. هنوز موردی از دستگیری و صورت جلسه نداشتیم.
به گفته نظری وضعیت پوشش گیاهی منطقه در حیطه وظایف منابع طبیعی است اما به جرات می‌توان گفت بر اثر خشکسالی‌ها پوشش مرتعی و علوفه‌ای که دارای ارزش اقتصادی و مهم برای تغذیه دام است، کم شده و گونه‌های مهاجم بسیار افزایش پیدا کرده است.
او در پاسخ به این پرسش که آیا جلوی همه حوضه‌های آبریز به سمت دریاچه ارومیه باز شده است یا نه، می‌گوید: جلوی همه آن‌ها باز نشده است ولی در تلاش برای تحقق این امر هستیم تا حق‌آبه رودخانه‌ها و سدهایی که مطالعه و به‌طور رسمی اعلام نشده است را نهایی کنیم تا به رسمیت شناخته شود و خودمان تحویل بگیریم. در این جهت به دنبال احداث ایستگاه هیدرومتری و تجهیز چند ایستگاه دیگر هستیم تا بتوانیم میزان آبی که با تحویل داده می‌شود با میزانی که باید تحویل داده شود را مقایسه کنیم.
وی در پاسخ به پرسش ایسنا درباره مشارکت جامعه محلی در احیای دریاچه ارومیه اظهار می‌کند: مشارکت خیلی خوب است. امسال مردم مطالبه‌گر شده‌اند و پیگیر وضعیت دریاچه ارومیه هستند و در فضای مجازی و سایت‌ها صحبت از دریاچه است. آموزش‌ها و مشارکت‌ها موثر بوده است و مردم الان می‌دانند که دریاچه متعلق به خودشان است. همه می خواهند این دریاچه احیا شود.
نظری می‌افزاید: درست است کشاورزی تعطیل نشده است اما به دنبال راهکارهای خوبی هستیم که هم کشاورزی انجام و هم دریاچه احیا شود. در این جهت هم محیط زیست و هم سازمان‌های دیگر اقدامات خود را ادامه خواهند داد. خودمان امسال چندین پروژه در زمینه آموزش و مشارکت‌های مردمی و صندوق‌های خرد زنان روستایی داریم. شش روستا را برای امسال در نظر گرفته‌ایم البته در تلاش برای افزایش این تعداد در سال آینده هستیم.
در حین مصاحبه صدای شوخی و خنده گردشگران را می‌شنیدیم و بعضی زنان با مانتو و روسری نزدیکی‌های خشکی تنی به آب زده‌اند و مردان هم در حال شنا هستند.
مریم ۴۰ ساله که ساکن ارومیه است، در حال بیرون آوردن وسایل پیک نیک از داخل خودرو است. او می‌گوید: ما پیش از خشک شدن دریاچه، هرسال سه چهار بار می‌آمدیم اما سال‌های بعد فقط از دور می‌دیدیم و حسرت می‌خوردیم و یاد گذشته‌ها می‌افتادیم ولی خوشبختانه امسال یه کم آب دریاچه بالا آمده است. این دومین بار است که طی امسال آمده‌ایم و مهمانانمان را با خودمان آورده‌ایم. پارسال آب صورتی رنگ بود. مثل اینکه گازوئیل داخل آب ریخته بودی. واقعا چندش آور بود.
اشاره مریم به سرخ شدن رنگ آب دریاچه ارومیه در سال گذشته به علت اشباع شوری و وارد نشدن آب‌های شیرین و کاهش شدید اکسیژن و افزایش جلبک «دونالیلا سالینا» بود چون این جلبک با تولید رنگدانه بتاکاروتن بیشتر موجب سرخی آب دریاچه ارومیه شده بود.
یکی دیگر از گردشگرانی که به دریاچه ارومیه آمده بود،حسین ۵۰ ساله اهل میاندوآب است. او هم از افزایش آب دریاچه ارومیه خوشحال است و می‌گوید: قبلا ماهی یک بار اینجا می‌آمدیم اما چون آب بیشتر شده قصد داریم بیشتر بیاییم.
دور و بر خودروی حسین هم مثل بیشتر نقاط ساحل زباله دیده می‌شود؛ زباله‌هایی که بیشتر پلاستیکی هستند و قاتل جان محیط زیست.
حسین معتقد است که باید سعی کنیم محیط زیست اینجا را تمیز نگه داریم و همه باید رعایت کنند.
زمان زیادی تا غروب آفتاب نمانده است و شاخه‌های زردرنگ نور خورشید روی دریاچه پهن شده است. مردم همچنان در حال شوخی وخنده در کنار خشکی و داخل آب هستند و امیدوارند که وضع دریاچه ارومیه به حالت قبل باز گردد.