نوآوران آنلاین- اکبر نصراللهی استاد دانشگاه و کارشناس علوم ارتباطات در گفت و گو با خبرنگار تسنیم در خصوص تشریح ویژگی ها و رویکرد جریان تحریف در کشور و ارتباط آن با موضوعات رسانه‌ای، تحریف را به معنای قلب واقعیت‌ها عنوان کرد و گفت: این یعنی اینکه واقعیت خلاف آن چیزی است که بازنمایی می‌شود. این اتفاق ممکن است با منتشر نشدن، بد منتشر شدن، کم‌ارزش منتشر شدن و... صورت بگیرد. یا به عبارت دیگر انکار، سکوت، کوچک‌نمایی و بزرگ‌نمایی یک واقعیت، تحریف در رسانه است.
وی افزود: دشمنان و رسانه‌های آنان تلاش دارند، واقعیت‌های جامعه ایران را تحریف کنند. از یک سو نقاط مثبت را انکار می‌کنند و کوچک می‌شمارند و از سوی دیگر ضعف‌ها و مشکلات را برجسته می‌کنند. این ضعف‌ها و مشکلات در تمامی کشورها وجود دارد؛ اما رسانه‌های معاند به گونه‌ای بازنمایی می‌کنند که انگار فقط در ایران این مشکلات هست. ضمن اینکه مشکلاتی که بر این کشور تحمیل شده نظیر تحریم و هشت سال جنگ را نادیده می‌گیرند.
عوامل تحریف چه کسانی هستند؟
نصراللهی با بیان اینکه هدف دشمنان از اعمال تحریم‌های همه‌جانبه علیه مردم ایران به شکست کشاندن نظام جمهوری اسلامی ایران است، گفت: عوامل تحریف، رسانه‌های دشمن هستند و در این راستا ماموریت دارند. بخشی از اهداف آنان اعلامی و بخش اعمالی است. آنچه که مسلم است و رسانه‌های دشمن اعمال می‌کنند، تحریف واقعیت‌های ایران است. البته این بدان معنا نیست که تمام واقعیت‌ها را تحریف کنند؛ چرا که برای جلب اعتماد مخاطبان نیازمند پاره‌ای از واقع‌نمایی‌ها هستند. این واقع‌نمایی‌ها نیز در موضوعات غیرراهبردی انجام می‌گیرد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: افراد ناآگاه اعم از کنشگران و مخاطبان داخلی و خارجی هم می‌توانند از عوامل تحریف باشند. مخاطبی که بدون آگاهی مطلبی و یا نظری را در یکی از شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام منتشر و بازنشر می‌کند، می‌تواند به تحریف جریان واقعیت‌ها کمک کند.
وی رسانه‌های داخلی غیرمسئول، غیرحرفه‌ای و دارای ضعف‌های سازمانی را از عوامل دیگر جریان تحریف برشمرد و عنوان کرد: بسیاری از رسانه‌ها برچسب نظام جمهوری اسلامی ایران را دارند، اما یا در قبال بازنمایی واقعیت‌های ایران مسئولیتی احساس نمی‌کنند و یا اینکه خواسته یا ناخواسته در زمین دشمن بازی می‌کنند.
نصراللهی خاطرنشان کرد: برخی مسئولان اسمی و ناکارآمد نیز می‌توانند به عامل تحریف تبدیل شوند. برخی افراد که در نظام جمهوری اسلامی ایران مسئولیت دارند، در حوزه رسانه کارآمدی لازم را ندارند. آنان نه واقعیت‌ها را به موقع منتشر می‌کنند و نه از رسانه‌های دلسوز داخلی استفاده می‌کنند. و متاسفانه عده‌ای از آنان اساساً اعتقادی به کار رسانه‌ای ندارند. این عملکرد مسئولان موجب می‌شود تا رسانه‌های تحریف قدرت بگیرند.
وی خاطرنشان کرد: بدین‌ترتیب هرکس که کار خود را به خوبی انجام ندهد، واقعیت‌ها را به موقع منتشر نکند و جلوی انتشار واقعیت‌ها را بگیرد جزو عوامل تحریف به حساب می‌آید و به کسانی که آگاهانه جریان تحریف را دنبال می‌کنند، کمک می‌کند.
سه هدف مهم تحریف
نصراللهی در بخش دیگری از این گفتگو به اهداف تحریف اشاره کرد و گفت: یکی از اهداف دشمن ناامید کردن مردم است. امید موتور محرکه جامعه است. اگر مردم کشوری امید نداشته باشند، در اقدامات توسعه‌ای مشارکت نخواهند کرد. زمینه ناامیدی نیز بی‌اعتمادی است و رسانه‌هایی که بی‌اعتمادی را ترویج می‌کنند، در واقع مردم را ناامید می‌کنند.
وی افزود: رسانه‌های معاند مدام در این رابطه این جملات را تکرار می‌کنند که نظام در آستانه سقوط است و به زودی ناامنی و آشوب بزرگی در کشور به وجود خواهد آمد.
این استاد دانشگاه هدف دیگر هدف جریان تحریف را انحراف افکار عمومی از واقعیت‌ها دانست و تاکید کرد: مردم مشتاق شنیدن مسائل مربوط به خودشان هستند، بنابراین آنان سعی می‌کنند آن اتفاقات را زود اما غیرواقعی منتشر کنند تا با اثرگذاری بر افکار عمومی، آن را منحرف سازند.
وی خاطرنشان کرد: هدف سوم از تحریف، تغییر جایگاه حق و باطل و ظالم و مظلوم است. در موضوع تحریم و هسته‌ای دشمنان این کار را انجام دادند. آمریکا، سردار سلیمانی و همراهانش را که میهمان رسمی در عراق بودند، ترور کردند و به شهادت رساندند، اما وقیحانه ما را تروریست و شرور می‌خوانند. اکنون نیز جریان تحریف به دنبال این است تا ایران را در اعمال تحریم‌های آمریکا، مقصر جلوه بدهد و به عنوان برهم‌زننده نظم و امنیت در منطقه معرفی بکند و متاسفانه باید گفت برخی ساده‌لوحان نیز این حرف‌ها را باور کرده‌اند.
جنگ روایت‌ها به دنبال تحریف در افکار عمومی است
نصراللهی همچنین در خصوص گستره تحریف بیان داشت: تحریف شامل همه موضوعات در تمامی زمان‌ها حتی تاریخ گذشته ایران می‌شود و اثرگذاری بر تمام مردم نیز هدف‌گذاری شده است.
وی خاطرنشان کرد: تحریف تاکتیکی است که همواره وجود داشته و تنها مربوط به امروز نیست، بلکه امروز استفاده از این تاکتیک گسترده شده است.
نصراللهی با بیان اینکه شیوه جنگ‌های امروز تغییر کرده و جنگ سخت جای خود را به جنگ نرم، جنگ روایت‌ها و جنگ رسانه‌ای داده است، گفت: در جنگ روایت‌ها، تحریف صورت می‌گیرد و هدف از این جنگ، غالب کردن روایت‌هاست. آن کسی که بتواند زودتر روایت خود را نشر بدهد و از سوی افکار عمومی مورد پذیرش قرار بگیرد، پیروز میدان خواهد بود.
تکنیک‌های رسانه‌ای تحریف
وی در خصوص تاکتیک‌های استفاده شده در جریان رسانه‌ای تحریف گفت: تاکتیک‌ها و تکنیک‌های بسیاری برای تحریف واقعیت‌ها وجود دارد. استفاده از توازن دروغین (مخالف قوی و موافق ضعیف)، جابجایی اصل و فرع، جابجایی تاخر و تقدم و کارشناسانی که حرفهای غیرکارشناسی می‌زنند، از جمله این تکنیک‌هاست.
نصراللهی با اشاره به اهمیت زاویه دید روایت و گزارش اظهار داشت: اینکه در اعتراضات فلسطینی‌ها به اشغالگری‌های اسرائیل، دوربین کجا قرار داشته باشد و از کدام سو فیلمبرداری شود، خیلی مهم است. در این میان، گزینش‌گری یا دروازه‌بانی موضوعات، جملات، وا‌ژه‌ها و کارشناسان نیز جایگاه مهمی دارد.
وی خاطرنشان کرد: مدیریت تصاویر و چینش، تکرار (موضوعات غلط و نادرست در قالب‌های گوناگون به صورت مکرر گرفته شود)، بمباران اطلاعاتی، به حاشیه بردن یک موفقیت با برجسته کردن خبری دیگر و بازنمایی صفر و یکی اتفاقات دیگر تاکتیک‌های دشمنان است.
نصراللهی تاکید کرد: تمام تاکتیک‌ها و تکنیک‌هایی که در جنگ روانی و جنگ روایت‌ها وجود دارد، می‌تواند در جریان رسانه‌ای تحریف مورد استفاده قرار بگیرد.
رسانه‌های داخلی چه مسئولیتی دارند؟
این استاد دانشگاه در بخش پایانی گفتگوی خود با تسنیم بیان داشت: یکی از راهکارهای مقابله با جریان تحریف، تغییر در آرایش رسانه‌های داخلی است. رسانه‌های داخلی آرایش و سازماندهی مناسبی ندارند و به همین دلیل در محاصره تبلیغاتی قرار گرفته‌ایم.
وی افزود: راهکار دوم جذب نیروهای علاقه‌مند، متعهد، حرفهای و وطن‌دوست در رسانه‌هاست. هم‌افزایی و انجام کار تیمی نیز یکی از راهکارهاست. به نظر می‌رسد که رسانه‌های دلسوز داخلی انفرادی کار می‌کنند. مگر دشمن انفرادی کار می‌کند که ما بخواهیم انفرادی کار کنیم؟
نصراللهی تاکید کرد: در موضوعات راهبردی و ملی، رسانه‌ها باید از سیاسی‌کاری پرهیز کنند. متاسفانه به نظر می‌رسد که در موضوع تحریم، برخی سیاسی‌کاری می‌کنند.
وی در خصوص بازدارندگی رسانه‌ای هم گفت: رسانه‌های داخلی باید به قدرت بازدارندگی برسند و مانع از توسعه جریان تحریف شوند. اگر رسانه‌های داخلی موضوعات مورد علاقه مردم را زود، کامل، صادقانه و جذاب منتشر کنند، روایت رسانه‌های معاند اثرگذار نخواهد شد و در نتیجه یک نوعی بازدارندگی رسانه‌ای به وجود می‌آید.
نصراللهی خاطرنشان کرد: مسئولان باید به رسانه‌های داخلی اعتماد و با آنان همکاری داشته باشند. البته لازمه‌اش این است که مسئولان سواد رسانه‌ای داشته باشند. اگر مسئولان همکاری کنند، جریان تحریف نخواهد توانست اثرگذار باشد و روایت خود را غالب کند.
این استاد دانشگاه استفاده به موقع از تمامی ابزارهای رسانه‌ای را راهکار دیگر برای مقابله با جریان تحریف دانست و گفت: در این کارزار تنها نمی‌توان به رسانه‌های سنتی تکیه کرد. دشمن از تمامی ابزارهای قدیم و جدید و با برندهای مختلف استفاده می‌کند. ما نیز باید از تمام ابزارها به خصوص شبکه‌های اجتماعی استفاده کنیم.
وی تصریح کرد: راهکار اساسی، آگاه شدن فعالان رسانه‌ای و مخاطبان فعال است. مخاطبانی که ناآگاهانه مطلبی را منتشر و یا بازنشر می‌کنند و حتی می‌پسندند ممکن است به جریان تحریف کمک کنند و در این مسیر، تمام نهادهای آموزشی و رسانه‌ای برای آگاه‌کردن مخاطبان نقش دارند.