نوآوران آنلاین- یک بررسی در در دانشگاه “ساتهمپتون” در بریتانیا در تابستان امسال نشان داد تعداد افراد دچار بی‌خوابی، از یک نفر از هر شش نفر به یک نفر از هر چهار نفر رسیده و مشکل خواب در مادران، کارکنان مشاغل کلیدی، سیاه‌پوستان، آسیایی‌ها و اقلیت‌ها زیاد شده است.
در چین در اوج محدودیت و تعطیلی، بی‌خوابی از ۱۴/۶ درصد به ۲۰ درصد رسید. شیوع بی‌خوابی در ایتالیا "نگرا‌ن‌کننده" است و در یونان حدود ۴۰ درصد از پاسخ دهندگان به یک نظرسنجی در ماه مه، بیخوابی داشتند. در سال ۲۰۲۰ در گوگل واژه انگلیسی بی‌خوابی (insomnia) بیش از هر زمان دیگری جست و جو شده است. به بیان ساده، ما اکنون بی‌خواب‌تریم.
همه‌گیری جهانی دارد وارد سال دوم می‌شود و ماه‌ها فاصله‌گذاری اجتماعی و دورکاری زندگی روزمره ما را از هم پاشیده، مرز زندگی شخصی و کار را برداشته و عدم اطمینان را در زندگی ما دائمی کرده است. همه این نها تأثیر مخربی روی خواب ما گذاشته‌اند و این می‌تواند به سلامت و بهره‌وری آسیب جدی بزند؛ اما بزرگی ابعاد این مشکل می‌تواند باعث تغییراتی هم بشود تا در مواجهه با بی‌خوابی و به روال انداختن زندگی عناصر جدیدی را به کار بگیریم.

زندگی‌ مختل
زندگی با بی‌خوابی چه در همه‌گیری چه بدون آن مشکل است. این که دائم مشکل به خواب رفتن داشته باشیم یا کیفیت خوابمان پایین باشد می‌تواند باعث عوارض مزمنی مثل چاقی، اضطراب، افسردگی، بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت شود. کم‌خوابی که برخی متخصصان آن را کمتر از ۷ ساعت خواب شبانه تعریف می‌کنند، بر کارایی شغلی هم تأثیر می‌گذارد و تحقیقات بسیاری نشان داده‌اند که احتمال خطا را بالا و تمرکز را از بین می‌برد، زمان واکنش را زیاد می‌کند و بر خلق تأثیر می‌گذارد.
دکتر “استیون آلتچول” روان پزشک و متخصص بیماری‌های اعصاب، متخصص طب خواب در “مایو کلینیک” یکی از بزرگترین نهادهای تحقیقات پزشکی در آمریکاست. او می‌گوید: «این که بسیاری از ما اکنون دچار بی‌خوابی هستیم، نتیجه دشواری شرایط است. اگر بی‌خوابی دارید، اصلاً تنها نیستید چون بیشتر مردم دنیا هم بی‌خوابی دارند که نتیجه دشواری‌هایی کرونایی است که تجربه می‌کنیم ».
در بروز مشکل بی خوابی که اخیراً بسیاری از جهانیان را گرفتار خود ساخته است، عوامل زیادی دخیل هستند. اول، برنامه های روزمره و محیط اطرف ما تغییر کرده و حفظ چرخه شبانه‌روزی را سخت کرده است. در حالت عادی برنامه روزانه ما شامل زنگ‌های ساعت، رفت‌ و آمدها، اوقات تفریح و خواب است. ولی کرونا همه این ها را به هم ریخته است. دکتر آلتچولر می‌گوید: «تنظیم‌هایی مثل جلسات کاری یا وقت ناهار که قبلاً وجود داشت، از دست رفته و در دورکاری ساعت بدن به هم می‌خورد ».
“آنجلا دِریک” استاد سلامت بالینی در مؤسسه ‘دیویس” دانشگاه کالیفرنیا که اختلالات خواب را درمان می‌کند و درباره بی‌خوابی دروان کرونا نوشته است، می‌گوید: «مغز ما شرطی است، سر کار که هستیم کار می‌کنیم و در خانه استراحت. الان فرق کرده، همه دائماً در خانه هستیم ».
او خاطرنشان می‌کند: «با دورکاری احتمالاً کمتر ورزش می‌کنیم و کمتر در معرض نور طبیعی هستیم که هردوی این ها به خواب بهتر کمک می‌کنند. مسأله خودِ کار هم هست. در بسیاری از کشورها بیکاری به بالاترین میزان در سال‌های اخیر رسیده و تعجبی ندارد افراد شاغل سخت‌تر کار کنند، تا شغل خود را حفظ کنند. مشکل این است که دورکاری حد و مرزهای سابق را محو می‌کند. بسیاری می‌گویند اکنون طولانی‌تر یا در وقت‌های نامنظم‌تر کار می‌کنند ».
دکتر آلتچولر نیز معتقد است: «مرز کار و خانه نامشخص‌تر شده و مردم بیشتر بیدار می‌مانند ».
نیاوردن مسائل کار به خانه
کاملاً غیرممکن شده است و کنار گذاشتن لیست کارهایی که باید انجام شوند و اضطراب‌های یک روز کاری، سخت‌تر از همیشه شده‌اند. دلمان هم برای سرگرمی‌ها و دوستانمان تنگ شده که برای آرامش و کاهش اضطراب ضروری‌اند.
مشکلات سلامت روان هم در بسیاری بروز کرده که باعث مشکلات خواب می‌شوند یا بالعکس. احساس کلی عدم اطمینان به آینده و از دست رفتن اختیار زندگی هم می‌تواند باعث مشکلات خواب شود. طولانی شدن این همه‌گیری هم خودش مسأله‌ای است. همه‌گیری اول با دوره‌ای استراحت و بازی‌های کامپیوتری و ذخیره کردن دستمال توالت شروع شد و اکنون زندگی تقریباً دائمی ما شده است.
خانم دریک می‌گوید: «اوایل مردم برای گذر از اضطراب همه‌گیری کرونا انگیزه داشتند. ولی چون ادامه پیدا کرد به مرور توان بسیاری افراد برای مقابله کمتر شد و نتیجه آن مشکلات بیشتر از جمله بی‌خوابی بود ».
برای برخی نیز مشکلات خواب "مزمن و طولانی" شده‌اند چون همه‌گیری جهانی باعث شده در درمان تاخیر ایجاد شود؛ خیلی‌ها فقط در موارد اضطراری به دنبال مراقبت‌های درمانی می‌روند و تعداد کارکنان بعضی از مراکز بهداشتی و درمانی کمتر شده یا زیر فشار مبتلایان به کرونا هستند.
در واقع در یک سال گذشته کادر درمان هم به شدت دچار مشکل بی‌خوابی شده است. در ماه دسامبر دانشگاه اوتاوای کانادا ۵۵ مطالعه جهانی درباره ۱۹۰ هزار داوطلب را تجزیه و تحلیل کرد تا میزان شیوع بی‌خوابی، افسردگی، اضطراب و اختلال اضطرابی پس از سانحه (پی‌. تی‌. اس‌. دی.) را از زمان آغاز همه‌گیری ارزیابی کند. همه این اختلالات در کادر بهداشتی و درمانی حداقل ۱۵ درصد افزایش پیدا کرده بودند و بی‌خوابی با ۲۴ درصد بیشترین افزایش را داشت.

دکتر آلتچولر می‌گوید: بی‌خوابی معمولاً با (پی‌. تی‌. اس‌. دی.) در ارتباط است" و چه در خط مقدم درمان باشید چه نباشید، بی‌خوابی پس از وقایع بزرگ و منفی در دنیا جهش پیدا می‌کند. معمولاً وقت کسی دچار ضربه روحی (تروما) می‌شود، چه عکامل آن یک فوریت بهداشتی فراگیر مانند کرونا باشد یا فاجعه‌ای عمومی مثل ۱۱ سپتامبر یا اتفاقی فردی مانند تصادف خودرو، افراد ممکن است دچار مشکلات دائمی خواب شوند که همراه (پی‌. تی‌. اس‌، دی.) است.

راه چاره چیست؟
متخصصان می‌گویند وقتی مشکل خواب ادامه پیدا می‌کند – به ویژه این روزها – مهم است که کمک بگیریم. “لیزا آرتیس” معاون مؤسسه خیریه "خواب" در بریتانیا می‌گوید: «از آن جا که همه‌گیری نه مثلاً دو ماه بلکه مدت قابل توجهی ادامه پیدا کرده، به احتمال زیاد میزان بی‌خوابی کاهش پیدا نمی‌کند. دلیلش این است که اگر با شروع مشکل خواب به دنبال کمک نروند، احتمال دارد مشکل، تبدیل به اختلال خواب شود یعنی بی‌خوابی و متأسفانه راه حل سریعی وجود ندارد. شکستن عادتی که تثبیت شود سخت است ».
البته خبرهای خوبی هم وجود دارند. ۱۲ ماه از همه‌گیری جهانی گذشته و متخصصان فکر می‌کنند این باعث پیشرفت‌هایی در درمان اختلالات خواب شده است.
دکتر آلتچولر به "گسترش سریع پزشکی از راه دور، طبابت و معاینه مجازی" اشاره می‌کند که نتیجه قرنطینه و عدم توانایی یا تمایل برای مراجعه حضوری است. متداول ترین درمان برای مشکلات خواب، رفتاردرمانی شناختی (سی‌. بی‌. تی) است که باعث بهبود "بهداشت خواب" می‌شود؛ مثلاً پرهیز از سیگار و الکل قبل از خواب و آموزش مغز با تغییر رفتار که رخت خواب را فقط با خوابیدن مرتبط کند (یعنی کار نکردن یا تلویزیون تماشانکردن در تخت‌خواب).
تحقیق دانشگاه میشیگان در سال گذشته نشان داد رفتاردرمانی شناختی از راه دور (سی. ‌بی‌. تی‌. آی.) به همان اندازه مراجعه حضوری مؤثر است و این فرصت دسترسی بهتر برای کمک گرفتن را فراهم می کند.
کارهای دیگری هم می‌توان انجام داد. پروفسور دریک می‌گوید: «یکی از بزرگ‌ترین قوانین من این است که نباید در رخت‌خواب با لپ تاپ کار کنید. برایم اهمیتی ندارد که چقدر برای تان راحت است. در نهایت مغز، کار را با رخت‌خواب ربط می‌دهد ».
کمتر اخبار را دنبال کنید تا از اضطرابی که شب شما را بیدار نگاه می‌دارد دور بمانید، از موبایل برای زنگ ساعت استفاده نکنید (نور آبی وسایلی مثل موبایل برای خواب مضرند) و روی ساعت کنار تخت تان را به آن طرف برگردانید تا وقتی سعی می‌کنید بخوابید، شما را مضطرب نکند.
به یاد داشته باشید که شرایط فعلی با شرایط عادی فرق بسیاری دارند و به همین دلیل این مشکلات عجیب نیستند. خانم دریک می‌گوید: «آخرین باری که چنین رویدادی رخ داد، بیش از ۱۰۰ سال پیش بود. این چیزی نیست که هیچکدام ما تجربه کرده باشیم ».