در تحولی دیپلماتیک و با هدف کاهش تنش‌ها در منطقه، سوریه و اسرائیل پس از روزها درگیری، به یک توافق آتش‌بس دست یافتند. این توافق با پشتیبانی ایالات متحده و استقبال کشورهای منطقه‌ای نظیر ترکیه و اردن، اعلام شد. تام باراک، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه و سفیر ایالات متحده در آنکارا، طی بیانیه‌ای که در پلتفرم اجتماعی "ایکس" منتشر کرد، از توافق رسمی بین بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و احمد شرع، رئیس‌جمهور سوریه، خبر داد. این توافق با حمایت مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، صورت گرفته و واکنش مثبت بازیگران منطقه‌ای را نیز در پی داشته است.
مترجم: سارا فراهانی
در تحولی دیپلماتیک و با هدف کاهش تنش‌ها در منطقه، سوریه و اسرائیل پس از روزها درگیری، به یک توافق آتش‌بس دست یافتند. این توافق با پشتیبانی ایالات متحده و استقبال کشورهای منطقه‌ای نظیر ترکیه و اردن، اعلام شد.
تام باراک، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه و سفیر ایالات متحده در آنکارا، طی بیانیه‌ای که در پلتفرم اجتماعی “ایکس” منتشر کرد، از توافق رسمی بین بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و احمد شرع، رئیس‌جمهور سوریه، خبر داد. این توافق با حمایت مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، صورت گرفته و واکنش مثبت بازیگران منطقه‌ای را نیز در پی داشته است.
باراک در این پیام نوشت: «رهبران دو کشور، با همراهی و پشتیبانی ایالات متحده، به راه‌حل آتش‌بس دست یافته‌اند. ترکیه، اردن و دیگر کشورهای هم‌مرز نیز از این رویداد استقبال کرده‌اند و خواستار تداوم آرامش و ثبات در منطقه هستند.»
تام باراک در ادامه اظهارات خود، از گروه‌های قومی و مذهبی مختلف در سوریه خواست تا در مسیر صلح گام بردارند. وی گفت: «ما از دروزی‌ها، عشایر بادیه‌نشین و جوامع اهل‌سنت سوریه دعوت می‌کنیم تا سلاح‌ها را زمین گذاشته، مسیر همزیستی مسالمت‌آمیز را در پیش گیرند و با مشارکت همه اقوام و اقلیت‌ها، آینده‌ای واحد و باثبات برای سوریه رقم زنند.»
این فراخوان در شرایطی مطرح می‌شود که درگیری‌های اخیر در جنوب سوریه، به‌ویژه در اطراف شهر سویدا، تلفات انسانی و خسارات قابل‌توجهی بر جای گذاشته است. بسیاری از درگیری‌ها میان گروه‌های شبه‌نظامی دروزی و قبایل عرب بادیه‌نشین رخ داده و پس از سقوط بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق، شدت بیشتری گرفته است.
اسرائیل که از اواسط هفته گذشته عملیات هوایی گسترده‌ای را در خاک سوریه آغاز کرده بود، هدف از این حملات را «حمایت از جامعه دروزی» اعلام کرده بود. در این حملات، برخی از زیرساخت‌ها و ساختمان‌های دولتی در دمشق هدف قرار گرفتند. طبق اعلام مقامات رسمی سوریه، در جریان این حملات دست‌کم سه نفر جان خود را از دست دادند.
در پاسخ به این حملات، رئیس‌جمهور احمد شرع شامگاه چهارشنبه اعلام کرد که نیروهای ارتش سوریه از مناطق درگیری در استان سویدا عقب‌نشینی کرده‌اند. وی همچنین از دستیابی به توافق آتش‌بس با گروه‌های مسلح دروزی خبر داد و بر ضرورت توقف خشونت‌های داخلی تاکید کرد.
احمد شرع در سخنانی تلویزیونی، اسرائیل را به «دخالت در امور داخلی سوریه» و تلاش برای «تفرقه‌افکنی و تجزیه کشور» متهم کرد و افزود: «هدف اصلی آن‌ها تبدیل سوریه به میدان جنگی بدون نظم و کنترل است. ما در برابر این نقشه‌ها هوشیار خواهیم ماند.»
وزارت خارجه آمریکا در روزهای گذشته تلاش‌های خود را برای میانجی‌گری و کاستن از تنش‌های موجود تشدید کرده بود. مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، که نقش کلیدی در روند آتش‌بس ایفا کرده، شامگاه چهارشنبه در یک نشست خبری اظهار داشت که «همه طرف‌های درگیر، به اجرای گام‌هایی عملی برای پایان دادن به درگیری‌ها متعهد شده‌اند.»
او تاکید کرد: «تحقق ثبات نیازمند پایبندی کامل همه طرف‌ها به مفاد توافق است. ما این موضوع را با جدیت پیگیری می‌کنیم و انتظار داریم هیچ طرفی از تعهدات خود سر باز نزند.»
در همین راستا، وزارت خارجه ترکیه نیز از تماس تلفنی میان مارکو روبیو و هاكان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، در روز جمعه خبر داد. دو طرف در این گفتگو، ضمن بررسی تحولات اخیر در سوریه، بر لزوم همکاری منطقه‌ای برای پایان دادن به بحران تاکید کرده‌اند.
با وجود توافق آتش‌بس، ناظران بین‌المللی نسبت به آینده این توافق و میزان اجرایی شدن آن در میدان عمل، ابراز تردید کرده‌اند. برخی تحلیل‌گران معتقدند که کنترل گروه‌های شبه‌نظامی محلی در سوریه و مداخله بازیگران خارجی، از جمله چالش‌هایی هستند که می‌توانند تداوم صلح را تهدید کنند.
با این حال، بسیاری از دیپلمات‌ها بر این باورند که توافق اخیر، نخستین گام مهم در مسیر آرام‌سازی اوضاع در سوریه است؛ کشوری که بیش از یک دهه درگیر جنگ داخلی، منازعات فرقه‌ای و مداخلات خارجی بوده است.
یک تحلیل‌گر ارشد مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با رسانه‌های بین‌المللی خاطرنشان کرد: «اگرچه این آتش‌بس کامل نیست و در برخی مناطق هنوز درگیری‌های پراکنده ادامه دارد، اما توافق اسرائیل و سوریه با میانجی‌گری ایالات متحده، می‌تواند به عنوان الگویی برای آتش‌بس‌های محلی دیگر مورد استفاده قرار گیرد.»
توافق اخیر میان دولت سوریه و اسرائیل، نه تنها نشانگر تغییری مهم در فضای پرتنش خاورمیانه است، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز بازتعریف روابط منطقه‌ای نیز باشد. هرچند راه رسیدن به صلحی پایدار همچنان ناهموار و پرچالش است، اما این توافق می‌تواند آغازگر فصلی نو در معادلات سیاسی و نظامی سوریه باشد.
اکنون نگاه‌ها به سمت چگونگی اجرای مفاد این توافق و عملکرد بازیگران داخلی و خارجی دوخته شده است. اگر این روند به‌درستی پیش رود، شاید بتوان امید داشت که پس از سال‌ها جنگ و ویرانی، روزنه‌ای به سوی ثبات و همزیستی در سوریه گشوده شده باشد.
