تئاتر، هنر ارزانی نیست

سرویس فرهنگ و هنر نوآوران | رحمت امینی، نویسنده، مدرس و کارگردان تئاتر از هفتم فروردین ۱۴۰۴ نمایش “جگر هندی” را در تماشاخانه سنگلج روی صحنه برده است. با او در باره این اثر گفت و گو کرده ایم که تقدیم علاقه مندان به هنر، به ویژه شیفتگان تئاتر می شود.

*شما پیش تر هم آثاری بر مبنای ادبیات به صحنه برده اید.
بله، مثلاً داستان کوتاهی از چین که تبدیل به همسر چینی شد و حسن وارسته با بازی محسن تنابنده آن را در تالار مولوی به صحنه برد.

*چه چیزی در انتخاب شما برای اقتباس اهمیت بیشتری دارد؟
قصه جذاب و امکان برای معاصر سازی.

*این حکایت را چگونه انتخاب کردید؟
خواندن فردوسی، مولوی، حافظ ، سعدی و دیگر نام آوران ادبیات غنی کشورمان و نیز متون نثر مانند مرزبان نامه، کلیله و دمنه، هزار و یک شب و سایر متون، همواره در شمار علایق شخصی من بوده و هم در کلاس های دانشگاه مدام به آن می پردازم.
البته جگر هندی را بیش از دو دهه پیش از یک حکایت در گلستان سعدی اقتباس کردم و حسن وارسته کارگردانی کرد . این بار با تغییراتی بنیادی در ساختار متن و با مشارکت شایان صدرزاده بازنویسی کردیم و بنابراین این نمایش در ادامه علاقه و رویکرد من به متون کهن و قدیمی ایرانی است که پیش از این نیز در اجرای برخی نمایش‌ها چون “جیجک علیشاه” و “استاد نوروز” به آن‌ها پرداخته ام.

*البته به نظر می رسد سعدی در انتخاب شما در اولویت بود.
بله، سعدی شاعر شناخته شده و به نام قرن هفتم در باب سیرت پادشاهان حکایات جذابی دارد، به ویژه برای این روزگار.

*چه نکاتی در این اقتباس برای شما مهم بود؟
مسأله مهم در مواجهه با متون ادبی کهن و هم چنین آثار نمایش ایرانی؛ رویکرد نسبت به متن و شیوه کارگردانی است. در دنیا هم می بینیم آثار شکسپیر و تراژدی‌های یونان نیز بر گرفته از متون کهن هستند؛ اما ما شاهد اجراهایی با رویکرد امروزی از این آثار هم هستیم. در واقع رویکرد جدید اگر در متن نباشد، حتما باید در اجرا مورد توجه قرار بگیرد.

*جذاب بودن قصه در نمایش، از منظر شما تا کدام درجه دارای اهمیت است؟
قصه جذاب یکی از عناصر مهم تولید و اجرای یک نمایش است؛ اما این که چه حرفی و چگونه بیان شود، مهم است و البته ارتباط اثر با مخاطب به نویسنده، کارگردان و دیگر عوامل گروه نمایشی مرتبط است.

*یکی از دل مشغولی های شما بهره گیری از شیوه های نمایشی ایرانی است. در این اجرا چگونه از آن ها بهره بردید؟
به شخصه در اجرای این نمایش خیلی مستقیم به سراغ استفاده از شیوه‌های اجرایی نمایش ایرانی نرفتم. من همیشه در تمامی آثارم سعی کردم؛ مخاطبان تئاتری که به این هنر به چشم یک هنر ویژه نگاه می‌کنند و هم چنین مخاطبان عام که برای سرگرمی به تماشای آن می‌نشینند را در نظر داشته باشم و اجرا برای همه آن‌ ها واجد جذابیت‌های اجرایی باشد.

*و چرا سنگلج ؟ چون این تالار قدیمی این روزها حال و روز خوشی ندارد.
سنگلج یکی از بهترین تالارهای تهران و بلکه ایران است؛ اما برای بهتر دیده شدن تماشاخانه سنگلج باید به سمت اجرای آثار با کیفیت که استاندارهای لازم را داشته باشد برویم. قطعاً لازم است که در هر فصلی چندین فرد شناخته شده برای اجرا در این تماشاخانه حمایت شوند. کارها باید از تمامی جنبه‌ها از نظر کارگردانی، نویسندگی، بازیگری و دیگر عناصر خوب و برجسته باشند. حمایت‌ها باید به شکلی باشند تا علاوه بر هنرمندان کم تر شناخته شده در عرصه نمایش ایرانی، گروه‌ها بتوانند میزبان هنرمندان شناخته شده نیز باشند تا تماشاگر بیش تری به سالن بیاید.

*اوضاع نمایش های ایرانی در دیگر سالن ها چطور است؟
ما در سالن‌های خصوصی شاهد اجرای نمایش‌هایی هستیم که سویه‌های نمایش ایرانی دارند و با بلیت‌های گران قیمت می‌توانند مخاطب را جذب کنند. این موضوع نشان دهنده علاقه مخاطب به این آثار است؛ اما باید تلاش کرد تا استاندارهای خوب برای کار در نظر گرفته شود. هم چنین باید به امر تبلیغات توجه داشت. متأسفانه گروه‌های نمایشی توانایی مالی مناسبی برای تبلیغات ندارند.

*تئاتر خوب باید از کدام‌ ویژگی هایی برخوردار باشد؟
تئاتر مجموعه‌ای از عناصر است که باید تا حد ممکن بهترین کیفیت را داشته باشند. هر کدام از این عناصر تضعیف شود، کل نمایش تحت تأثیر قرار می‌گیرد. هم چنین باید در نظر داشت؛ تئاتر هنر ارزانی نیست و بابت این که یک کار خوب اجرا شود، باید عوامل خوب در کنار هم قرار بگیرند. قطعاً کنار هم قرار گرفتن تمامی این عناصر در دیده شدن هر اثر نمایشی چه نمایش ایرانی و چه غیر ایرانی تاثیرگذار است.

*از این که در این گفت و گو شرکت فرمودید، سپاسگزاریم.
من نیز سپاسگزارم.