تبعات زیانبار مصرف مکمل‌های غیرمجاز

سارا امیری

نوآوران ـ در سال‌های اخیر، خرید مکمل‌های غذایی و دارویی از طریق فضای مجازی به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. بسیاری از افراد به دلیل سهولت خرید، تبلیغات اغواکننده و قیمت‌های مناسب، به سمت این روش روی آورده‌اند. اما باید بدانیم که این بازار آنلاین به‌ویژه در بخش مکمل‌ها پر از ریسک‌های جدی است، به ویژه زمانی که محصول مورد نظر مجوز رسمی ندارد. مصرف این مکمل‌ها بدون داشتن اطلاعات کافی و مشورت با متخصصان تغذیه می‌تواند سلامت فرد را به طور جدی تهدید کند.
مکمل‌های بدون مجوز معمولاً فاقد استانداردهای لازم تولید و کنترل کیفیت هستند. این محصولات ممکن است ترکیبات واقعی خود را اعلام نکنند، یا حتی ترکیبات مخفی و خطرناکی داشته باشند که می‌تواند اثرات مخرب جبران‌ناپذیری بر بدن بگذارد. بسیاری از این مکمل‌ها ممکن است حاوی مواد سمی، ناخالصی‌های شیمیایی، فلزات سنگین یا مواد ممنوعه باشند که در کنار وعده‌های درمانی، سلامت فرد را تهدید می‌کنند. وجود چنین ترکیباتی در بدن می‌تواند منجر به آسیب‌های کبدی، کلیوی، مشکلات قلبی و حتی اختلالات عصبی شود.

* نبود کنترل و نظارت قانونی؛ فضای امنی برای فروشندگان متقلب
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات مکمل‌های غیرمجاز، نبود نظارت دقیق سازمان‌های مرتبط است. در بسیاری از کشورها، مکمل‌ها باید تحت استانداردهای سختگیرانه تولید و عرضه شوند تا ایمنی مصرف‌کنندگان تضمین شود. اما فروش آنلاین، به ویژه در بستر شبکه‌های اجتماعی و فروشگاه‌های اینترنتی غیررسمی، این کنترل‌ها را از بین برده است. فروشندگان بدون ارائه مدارک و مجوزهای لازم، محصولاتی را عرضه می‌کنند که نه کیفیت آنها مشخص است و نه ایمنی‌شان تضمین شده. این وضعیت باعث شده بازار مکمل‌های غیرمجاز به بازاری پر از خطر تبدیل شود که هر روز بر حجم آن افزوده می‌شود.

*پیامدهای جسمی؛ از عوارض ناخواسته تا بحران‌های پزشکی
مصرف مکمل‌های غیرمجاز می‌تواند منجر به بروز طیف گسترده‌ای از مشکلات جسمی شود. از جمله شایع‌ترین این مشکلات می‌توان به:
آسیب کبدی و کلیوی: ترکیبات سمی و ناخالص می‌توانند به سرعت این ارگان‌ها را تخریب کنند.
واکنش‌های آلرژیک شدید: ترکیبات ناشناس ممکن است باعث حساسیت‌ها و حتی شوک آنافیلاکسی شوند.
اختلالات هورمونی: برخی مکمل‌های تقلبی حاوی استروئیدها یا هورمون‌های دست‌کاری شده هستند که تعادل طبیعی بدن را به هم می‌ریزند.
تداخل دارویی: مصرف مکمل‌های غیرمجاز ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشد و اثربخشی داروها را کاهش دهد یا اثرات جانبی جدی ایجاد کند.

*پیامدهای روانی و اجتماعی
مصرف مکمل‌های غیرمجاز علاوه بر اثرات جسمی، می‌تواند پیامدهای روانی و اجتماعی نیز داشته باشد. تبلیغات اغراق‌آمیز و وعده‌های غیرواقعی به افراد این احساس را می‌دهد که بدون مصرف این مکمل‌ها نمی‌توانند به اهداف خود برسند، بنابراین فرد ممکن است دچار نوعی وابستگی روانی به مصرف مکرر مکمل‌ها شود. این وابستگی می‌تواند به اضطراب، استرس و حتی افسردگی منجر شود. از سوی دیگر، هزینه‌های بالای خرید مکمل‌های غیرمجاز، به ویژه در مواردی که به صورت مکرر خریداری می‌شوند، می‌تواند فشار مالی قابل توجهی بر خانواده‌ها وارد کند.

*نقش آگاهی‌بخشی و مشورت با متخصصان
یکی از بهترین راهکارها برای کاهش آسیب‌های ناشی از مکمل‌های غیرمجاز، آموزش و اطلاع‌رسانی صحیح است. افراد باید بدانند که هیچ مکملی معجزه نمی‌کند و همه محصولات غذایی و دارویی باید تحت نظر و توصیه متخصصان تغذیه و پزشکی مصرف شوند. مشورت با افراد متخصص باعث می‌شود فرد بتواند بر اساس نیازهای واقعی بدن و با رعایت اصول علمی، مکمل مناسب و مجاز را انتخاب کند. همچنین باید به افراد آموزش داده شود که خرید مکمل از منابع معتبر و رسمی، تنها راه تضمین کیفیت و سلامت محصول است.

* مسئولیت نهادهای نظارتی و تقویت قوانین
دولت و سازمان‌های نظارتی نقش حیاتی در کنترل بازار مکمل‌ها دارند. این نهادها باید با تقویت قوانین، توسعه سیستم‌های ردیابی و برخورد قانونی با فروشندگان مکمل‌های غیرمجاز، فضای امن‌تری برای مصرف‌کنندگان ایجاد کنند. همکاری بین‌المللی نیز در این حوزه ضروری است، زیرا بسیاری از این محصولات از خارج کشور وارد می‌شوند یا توسط فروشندگان ناشناس در فضای مجازی عرضه می‌گردند. همچنین فراهم کردن امکان دسترسی آسان و مقرون به صرفه به مکمل‌های مجاز می‌تواند افراد را از رجوع به منابع غیرمعتبر دور کند.

* سلامت؛ اولویت بی‌چون و چرای زندگی
مصرف مکمل‌های غذایی و دارویی بدون مجوز، به ویژه آن هایی که از فضای مجازی خریداری می‌شوند، تهدیدی جدی و خاموش برای سلامت عمومی محسوب می‌شود. این محصولات اغلب بدون کنترل کیفیت، ترکیبات ناشناخته و عوارض بالقوه خطرناک، جان مصرف‌کنندگان را به خطر می‌اندازند. به عنوان متخصص تغذیه، تأکید می‌کنم که پیش از مصرف هرگونه مکمل، حتماً با کارشناسان و پزشکان مشورت کنید و از خرید محصولات تنها از منابع معتبر اطمینان حاصل کنید. همچنین افزایش آگاهی عمومی و تقویت نظارت‌های قانونی می‌تواند به کاهش آسیب‌های این پدیده کمک کند. سلامت شما مهم‌ترین سرمایه است؛ مراقب آن باشید و به هیچ عنوان سلامتی خود را به خطر نیاندازید.