چرا آنفلوآنزا کشنده است؟

نوآوران آنلاین-

اما حالا وضع سلامت او با سرعت وحشتناکی تحلیل می‌رفت. روز بعد، او به اورژانس یک درمانگاه مراجعه کرد. در آنجا بیماری او آنفلوآنزا تشخیص داده شد و داروهای ضد ویروسی تامی‌فلو (Tamiflu) برایش تجویز شد. اما صبح روز سه‌شنبه دچار مشکل تنفسی شد و خون بالا آورد. خانواده‌اش او را به بیمارستان بردند. آنجا به‌وسیله عکسبرداری با اشعه ایکس، بیماری ذات‌الریه تشخیص داده شد. التهاب در ریه‌ها می‌تواند از طریق عفونت ویروسی یا باکتریایی یا هر دوی اینها ایجاد شود. پزشکان برای موری‌یتا، آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی تجویز کردند. ولی ناگهان قلبش از کار افتاد! فورا وی را به بخش مراقبت‌های ویژه انتقال دادند. در آنجا او را احیا کردند، اما دوباره قلبش از حرکت ایستاد. سرانجام در ساعت 15 و 25 دقیقه سه‌شنبه 12 آبان، یعنی یک روز پس از تشخیص آنفلوآنزا، پزشکان اعلام کردند موری‌یتا از دنیا رفته است.

به گفته سازمان بهداشت جهانی، هر سال در سراسر جهان، سه تا پنج میلیون مورد بیماری آنفلوآنزای شدید اتفاق می‌افتد که بالغ بر 298 تا 646 هزار مورد آن منجر به مرگ می‌شود. آمار مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، هر سال با سال قبل بسیار متفاوت است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا تخمین می‌زند بین سال‌های 1355تا 1384/ 1976 تا 2005 سالانه شمار مرگ و میر ناشی از آنفلوآنزا در ایالات متحده حدود سه تا 49 هزار نفر بوده که این رقم بین سال‌های 1389 تا 1395/ 2010 تا 2016 حدود 12 تا 56 هزار نفر بوده است.

اما دقیقا علت مرگ ناشی از آنفلوآنزا چیست؟ آنفلوآنزا چطور انسان را می‌کشد؟ پاسخ کوتاه و وحشت‌آور این است که در بیشتر موارد، بدن خود را با تلاش برای بهبود می‌کشد. چگونگی فرآیند مرگ ناشی از آنفلوآنزا مانند فرآیند مرگ ناشی از اصابت گلوله یا نیش عنکبوت بیوه سیاه نیست.

عوارض ثانویه آنفلوآنزا

بر‌اساس مطالعات کالبد شکافی، کاتلین سالیوان، رئیس بخش آلرژی و ایمونولوژی بیمارستان کودکان فیلادلفیای آمریکا تخمین می‌زند حدود یک‌سوم افرادی که می‌میرند، علائمی مرتبط با آنفلوآنزا دارند زیرا ویروس این بیماری سیستم ایمنی بدن را از بین می‌برد. یک سوم دیگر معمولا از واکنش ایمنی بدن در برابر عفونت‌های باکتریایی ثانوی در ریه‌ها می‌میرند و یک سوم باقیمانده به دلیل از دست دادن یک یا چند اندام دیگر بدن از بین می‌روند. به استثنای ذات‌الریه باکتریایی، عوارض ثانویه آنفلوآنزا فراوان است؛ مانند عوارض نسبتا خفیف عفونت‌های سینوس و گوش و با شدت بیشتر مانند التهاب قلب (میوکاردیت)، مغز (آنسفالیت) یا عضلات (میوزیت و رابدومیولیز). این عوارض همچنین می‌توانند عامل سندرم رئی (Reye’s syndrome)، که یک بیماری مرموز مغزی است باشد که معمولا بعد از عفونت ویروسی به گیلن‌باره (Guillain Barre) منجر می‌شود. سندرم گیلن‌باره یکی دیگر از ناراحتی‌های ویروسی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی محیطی حمله می‌کند. گاهی اوقات گیلن‌باره نیز منجر به یک دوره فلج جزئی نزدیک به کل می‌شود که بیمار برای حفظ تنفس و نفس کشیدن به دستگاه اکسیژن نیاز دارد. این عوارض کمتر شایع است، اما می‌تواند مرگبار باشد.

تعداد افرادی که از واکنش اولیه بدن نسبت به این بیماری می‌میرند بستگی به میزان عفونت ویروسی در مقابل عفونت باکتریایی ثانویه، نوع ویروس و بهداشت محل نگهداری بیماران دارد.

چه کسانی آسیب‌پذیرترند؟

برخی مطالعات نشان می‌دهد همه‌گیری جهانی آنفلوآنزا در سال 1297/ 1918 رخ داد که متعاقب آن بیشتر مردم از عفونت‌های باکتریایی جان دادند. همچنین مرگ و میر ناشی از آنفلوآنزا به گروه سنی‌ای بستگی دارد که مبتلا شده‌اند. در زمان شیوع بیماری همه‌گیر اِچ وان ـ اِن وان (H1-N1)در سال 1388/2009، گروه سنی‌ای که بیشتر مبتلا شدند، بزرگسالان بودند و ما در بسیاری از آنها شاهد ذات‌الریه ویروسی اولیه بودیم. ولی به‌طور معمول این بیماری بیشتر بین کودکان و سالمندان رخ می‌دهد.

زیرا هر دو گروه به شدت آسیب‌پذیر هستند. سیستم ایمنی بدن، شبکه‌ای سازگار از اندام‌هایی است که یاد می‌گیرند چگونه بهترین تشخیص و پاسخ به تهدیدات نسبت به هر بیماری را در طول زمان بدهند.

از آنجا که سیستم ایمنی بدن کودکان نسبتا ساده است، شاید پاسخ مطلوبی ندهند. در مقابل سیستم‌های ایمنی بدن سالمندان اغلب با ترکیبی از سن و بیماری زمینه‌ای تضعیف می‌شوند؛ بنابراین سیستم ایمنی بدن این دو گروه سنی، کمتر قادر به مقاومت و بهبود در برابر ویروس آنفلوآنزا هستند.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، غیر از نوزادان شش ماهه تا کودکان پنج ساله و افراد بالای 65 سال، بیشترین کسانی که در معرض خطر عوارض بالقوه مرگبار این بیماری هستند؛ زنان باردار، کارکنان بخش درمان و افرادی هستند که از بیماری‌های مزمن پزشکی مانند مبتلایان به ایدز، آسم و بیماری‌های قلبی و ریوی رنج می‌برند.

چرا آنفلوآنزا کشنده است؟

آمِش آدالجا (Amesh Adalja)، پزشک بیماری‌های عفونی مرکز بهداشت دانشگاه جانز هاپکینز می‌گوید: حضور ویروس به خودی خود چیزی نیست که شما را بکشد. بلکه بیماری عفونی همواره با میزبان خود تعاملی پیچیده دارد.

ویروس آنفلوآنزا بعد از ورود به بدن فرد ـ معمولا از طریق چشم‌ها، بینی یا دهان ـ در بینی و گلو شروع به تکثیر می‌کند. این ذخیره‌سازی ویروسی غافلگیر‌کننده، باعث قوی شدن آنها در برابر واکنش سیستم ایمنی بدن می‌شود که لشکری ازگلبول‌های سفید خون، آنتی‌بادی‌ها و ملکول‌های التهابی را برای مقابله با تهدید ویروس‌ها فرستاده است. آنها به نقاطی از بدن که آلوده به ویروس هستند حمله می‌کنند؛ بخصوص در دستگاه تنفسی و ریه‌ها که ویروس‌ها تمایل بیشتری به حضور در آنجا دارند. در بیشتر بزرگسالان مبتلا، این روند عمل می‌کند و آنها در مدت چند روز یا چند هفته بهبود می‌یابند. اما گاهی اوقات سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن بافت ریه‌ها که دیگر نمی‌توانند اکسیژن کافی به خون برسانند عمل می‌کند و همین موضوع منجر به مرگ می‌شود.

در سایر موارد، این ویروس آنفلوآنزا نیست که باعث ایجاد آن می‌شود؛ بلکه واکنش قریب‌الوقوع و بالقوه مرگبار عفونت ثانویه‌ای است که از سیستم ایمنی بدن معمولا استفاده می‌کند. باکتری‌ها اغلب یک نوع از استرپتوکوک‌ها یا استافیلوکوک‌ها هستند که ریه‌ها را آلوده می‌کنند. عفونت باکتریایی در دستگاه تنفسی به‌طور بالقوه می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن و خون انتشار یابد و حتی منجر به شوک عفونی شود. این نوعی واکنش التهابی تهاجمی است که به چند اندام بدن به‌طور گسترده آسیب می‌زند.