نوآوران آنلاین-شهرداری تهران ماهیانه ۵۰۰ میلیارد تومان حقوق و دستمزد می دهد و این عدد بزرگی است. بیش از ۶۸ هزار نیروی رسمی هر ماهه از شهرداری حقوق می گیرند. این حقوق برای کاری به کارکنان داده می شود که چارت آن وجود ندارد. به گفته اعضای شورای شهر به ازای هر پست ۴ نفر نیرو وجود دارد.
چالش نیروی انسانی در شهرداری و تشکیلات گسترده سازمان ها و شرکت های وابسته، بارها از سوی کارشناسان شهری به مدیران تازه شهر یادآوری شده بود. اما هرگز راهکار مشخصی از سوی مدیران شهری برای حل این مشکل مطرح نشد. مدیران تازه شهر تاکید داشتند تعدیل نیرو رخ نمی دهد اما از بدنه متورم شهرداری هم گلایه داشتند و در خصوص چابک سازی شهرداری سخن می گفتند.
معاون توسعه منابع انسانی شهرداری تهران در نخستین نشست خبری خود در خصوص میزان نیروی انسانی در شهرداری گفته بود که ۶۸ هزار و ۸۲ نفر نیروی انسانی داریم که این بدان معناست که در مقایسه با شهرهای پرجمعیت خارجی، ما ماموریت های کمتر و پرسنل بیشتری داریم، از طرفی خود را با شهرهای داخلی نیز مقایسه کردیم. شیراز با وجود ۱.۷ میلیون جمعیت ۸ هزار کارمند و اصفهان با ۲.۳ میلیون، ۱۳ هزار کارمند شهرداری دارد، این یعنی به طور متوسط به ازای هر یک میلیون جمعیت ۵ هزار کارمند در شهرداری هستند. اما اگر این ۵ هزار نفر را ملاک قرار دهیم، شهر تهران با ۹ میلیون جمعیت باید ۴۵ هزار نفر پرسنل شهرداری داشته باشد، در حالی که الان بیش از ۶۸ هزار نفر در شهرداری کار می کنند در حال حاضر تعداد پرسنل ما ۲ برابر تعداد پست‌های شهرداری است. برای مثال بیش از هزار نفر در یک منطقه کار می کنند، درحالی که این منطقه حدود ۵۰۰ پست سازمانی دارد.
البته ابراهیم شیخ به نیروهای شهرداری این اطمینان را داد که قرار نیست حتی یک نفر از شهرداری تعدیل شود. اما برخلاف این اطمینان ابتدایی، در پایان سال تعداد زیادی از نیروهای شهرداری که بین ۵ تا ۲۰ سال سابقه داشتند با اتمام قرارداد سالیانه، قراردادهایشان تمدید نشد. تعداد زیادی از نیروهای خدماتی، کارمندان ادارای و... بیکار شدند.
انتقاد رئیس شورا به شیوه تعدیل نیرو در شهرداری
به اسم تعدیل، چند فرد بی پناه و مستضعف رده پایین را از کار بیکار می کنند در حالی که تعدیل واقعی باید از بالا باشداین شکل تعدیل نیرو اعتراض رئیس شورای شهر تهران که معمولا اظهار نظر تند و روشنی در برابر مسائل پر حاشیه شهر نمی کند، را در پی داشت. محسن هاشمی در نشست سراسری مدیران سازمان بازرسی شهرداری تهرانگفت: تعداد معاونان و مدیران ارشد شهرداری چند برابر استاندارد است و هر گروهی که می آید آدمهای خودش را می آورد و همین شده که شهرداری ٢٥ هزار نفره طی ۲۰ سال ٦ برابر شده است. در این شرایط اگر مدیران رده بالا تعدیل شوند تعداد زیادی از نیروهای مازاد هم کاهش می یابد و همه هم می پذیرند در حالی که به اسم تعدیل، چند فرد بی پناه و مستضعف رده پایین را از کار بیکار می کنند در حالیکه تعدیل واقعی باید از بالا باشد.
نیروهای تعدیل شده چند باری هم مقابل شورا تجمع کردند اما اتفاقی در این خصوص نیفتاد و قراردادی تمدید نشد.
شفاف نبودن روند تعدیل نیروها، این که انتخاب حذف نیرو انسانی بر چه اساسی در بخش های مختلف شهرداری انجام شده و عدم واکنش اعضای شورای شهر در صحن علنی به اعتراض های کارکنان و این که با وجود چالش ها، معاونت نیروی انسانی تاکنون یک بار در صحن فرا خوانده نشده، در برابر اخبار غیر رسمی جذب نیروهای جدید در شهرداری آنقدر نگران کننده نیست. شهرداری متورمی که با معضل عجیب نیروی انسانی مازاد مواجه است.
شایعات پیرامون استخدام ها نیز نگران کننده بود. اسامی آشنا و همنام مدیران و چهره های سیاسی.
نسل مدیران رفاقتی قرار نبود در شهرداری منقرض شود و به شکل دیگری این مدیران به حیات خود ادامه دهند.
بهاره آروین عضو هیات رییسه شورای شهر تهران در مطلبی در خصوص رانت شغل در کانال تلگرامی اش نوشته است: در ایران، اصلی‌ترین رانتی که قدرت در اختیار افراد می‌گذارد، رانت ایجاد شغل است که اصلاح‌طلب و اصولگرا هم نمی‌شناسد متاسفانه. همه ما اعضای شورای شهر و مسئولین جدید در شهرداری تهران در معرض این خطر هستیم که به توزیع‌کننده چنین رانتی در میان اطرافیان‌مان تبدیل شویم.
به گفته او اصلی‌ترین هدفی که معاونت منابع انسانی شهرداری تهران در دوره جدید مدیریت شهری باید در جهت تحقق آن بکوشد، حذف این رانت و طراحی و اجرای مکانیزمی شایسته‌سالارانه و فاقد تبعیض برای استخدام در شهرداری تهران است.
با هرگونه استخدام مخالفم/ متخصص و باسواد کم نیست
ممکن است مدیری دوست داشته باشد رئیس دفترش را خودش انتخاب کند؛ ایرادی ندارد اما این فرد با همان مدیر از شهرداری برود و در بدنه شهرداری رسوب نکند.حسن خلیل آبادی عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران اما در برابر اخبار جذب نیرو انسانی در شهرداری گفت: من با جذب و استخدام هر نیرویی در شهرداری مخالفم زیرا شهرداری تهران به اندازه کافی نیرو دارد و در بین همین حقوق بگیرها، افراد کارآمد، باسواد و متخصص هم زیاد است.
او ادامه داد: ممکن است مدیری دوست داشته باشد رئیس دفترش که محرم و امین اوست را خود انتخاب کند. این موارد ایرادی ندارد اما این فرد با همان مدیر از شهرداری برود و در بدنه شهرداری رسوب نکند زیرا شهرداری به اندازه کافی نیرو دارد و ما نیز نباید جذب نیرو را از جیب مردم انجام دهیم.
اگر می خواهیم به آشناهایمان خدمت کنیم از جیب خودمان باشد
این عضو شورای شهر تهران افزود: اگر ما می خواهیم به بستگان و آشنایانمان خدمتی کنیم باید از جیب خودمان باشد نه از جیب شهرداری و عوارض مردم. هر استخدامی بار مالی برای شهرداری دارد و این در حالی است که نیرویی نیز در شهرداری نیاز نداریم.
خلیل آبادی تصریح کرد: در حال حاضر مجوز استخدام در شهرداری ممنوع است و اگر خلاف این اتفاق رخ دهد و این بدنه گسترده تر از آنچه هست بشود در تعارض با عدالت اجتماعی است. اینکه ما عده ای را تعدیل کنیم تا عده ای را جذب کنیم، مورد تأیید ما نیست. در حال حاضر بخشنامه ممنوعیت جذب نیرو در شهرداری ابلاغ شده، هرچند بعضی شرکت های پیمانکار امکان جذب نیرو دارند اما اگر جذب نیرو سبب شود شهرداری حقوق تازه ای، پرداخت کند، چنین مجوزی وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه شهرداری بدنه متورم دارد گفت: در حال حاضر شهرداری ۵۰۰ میلیارد تومان ماهیانه حقوق و دستمزد می دهد و در چنین شرایطی، شرعاً، قانونا ایجاد هزینه استخدامی از جیب مردم درست نیست.
تیم ۴۴ نفره به زمین نفرستیم
عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران با بیان اینکه در حالی که بیشتر فعالیت های شهرداری برون سپاری شده فلسفه وجود ۶۸ هزار نیرو مشخص نیست، اظهار داشت: می گویند در ازای هر یک پست، چهار نفر استخدام شده است. این مانند این است که برای یک تیم فوتبال ۱۱ نفره، ۴۴ نفر را داخل زمین بفرستید که هم مدیریت ضعیف است و هم عملاً کارآمدی پائین می آید.
وی تأکید کرد: قصد دارم به زودی در خصوص قراردادهای جدید در شهرداری، گزارشی از شهردار بخواهم. همچنین می توان هر گونه استخدامی را در سامانه شفافیت وارد کرد همانطور که ما در صحن به طور شفاف رأی می دهیم این گونه موارد نیز شفاف مشخص شود.
سیستمی که عادت به بده بستان های فراقانونی دارد یک شبه اصلاح نمی شود
الهام فخاری یکی دیگر از اعضای شورای شهر تهران نیز در این رابطه گفت: اصلاح نظام اداری یک شبه و با یک دستورالعمل خوب اتفاق نمی افتد. سیستمی که در لایه های میانی و در تمام لایه های فرادست و فرودست گرفتار داد و ستدها و بده بستان های غیر معمول فراقانونی و دور زدن های قانون هستند. این روند یک دفعه اصلاح نمی شود. اصلاح رویه ها و بازگشت به قانون در چنین شرایطی پرهزینه است و باید با ساز و کاری تعریف شود که فشار کمتری ایجاد کند و تضمین کننده اجرای این بخشنامه باشد و تنها دستورالعملی بر روی کاغذ باقی نماند.
این عضو شورای شهر تصریح کرد: نظارت جدی و دقیق از سوی شورا در این حوزه وجود دارد. منکر این نیستیم که درگذشته یا در حال حاضر اتفاقاتی افتاده که خارج از روال باشد اما نسبت به آن حساسیت ویژه داریم.
باید برای استخدام فراخوان منتشر کنیم
وی پیشنهاد کرد: جذب نیرو در شهرداری براساس مدل وزارت نیرو انجام شود. مدلی منطقی، فساد ستیز یعنی بر اساس مدل فراخوان جذب نیرو انجام شود.
اینکه فرصت استخدام برای یک دوست و آشنا وجود داشته باشد و شهروند دیگری که آشنایی در شهرداری ندارد شانس رقابتی برایش قائل نباشیم، درست نیستوقتی از طریق فراخوانی نیرویی جذب شود و مشخص شود بر چه اساسی چه امتیازی و چه ساز و کاری ارزیابی می شود، آن وقت این احساس عدم عدالت اجتماعی ایجاد نخواهد شد. برخی می گویند اینجا سوئیس نیست و این اتفاق در اینجا شدنی نیست و من پاسخ می دهم که اینجا ایران است و در وزارت نیرو، این الگو انجام شده و با فراخوانی که در روزنامه و سامانه های مجازی منتشر شده است، به همه شهروندان فرصت داده شده تا بتوانند رزومه خود را برای کسب یک مسئولیت ارسال کنند. اینکه در شهرداری فرصت برای یک دوست، آشنا هرچند متخصص وجود داشته باشد و شهروند دیگری که آشنایی در شهرداری ندارد امکان بررسی و ارسال مدارکش وجود نداشته باشد و شانس رقابتی برایش قائل نباشیم درست نیست و بهتر است از الگوی وزارت نیرو در شهرداری استفاده شود.
فخاری در خصوص اینکه چرا با وجود تعداد بالای نیروی کار در شهرداری باز هم جذب نیرو انجام می شود، گفت: درست است که برای هر پست سازمانی چند برابر نیرو وجود دارد اما به گفته شهردار کنونی تهران، شهرداری محلی برای ایجاد فرصت های جدید و کار است و می توان با تعریف کار، سازمانی پرکارتر و فعال تر تعریف کرد.
عضو شورای شهر تهران در پاسخ به این پرسش که اگر انتصابی در شهرداری انجام شود که فرد انتخاب شده ویژگی های اولیه احراز آن پست را نداشته باشد، شورا می تواند به آن ورود کند، اظهار داشت: درست است که شورا اجازه معرفی برای انتصابات را ندارد اما اگر انتصابی رخ دهد که مسائل شهر، منافع و حق عموم مردم را تحت تأثیر قرار دهد، شورا براساس وظایف نظارتی و برای رعایت مصالح عمومی می تواند به این موضوع ورود کند.
فقط مدیران استخدام شده اند/ ۳ مرحله برای ورود نیرو به شهرداری
افشین حبیب زاده نیز در این رابطه گفت: تنها ۱۵۰ نفر در سطح مدیران به شهرداری وارد شدند و هیچ نیروی عادی طی این ۹ ماه، جذب شهرداری نشده و حق هر مدیر جدید است که تیم مدیریتی خود را انتخاب کند. هرچند همین انتخاب نیز سه مرحله داشته است. در مرحله نخست تقاضا برای جذب نیرو، ویژگی های آن، در کدام بخش قرار است به کار گرفته شود، چه صلاحیت هایی دارد، قرار است چه خلاءهایی را جذب نیرو در شهرداری داشته باشد به اضافه مدارک و مستندات به کمیته استخدام ارجاع می شود. در کمیته انتصابات، بررسی می شود که آیا این فرد براساس مستندات ارائه شده، صلاحیت احراز این پست را دارد و آیا واقعاً در آن بخش چنین نیازی وجود دارد و پس از بررسی توانمندی های فرد معرفی شده، کمیته ورود یا عدم ورود فرد را تعیین می کند. در مرحله سوم این فرد براساس امتیاز کسب شده به منابع انسانی و شهرداری معرفی می شود. بنابراین هر فردی سه مرحله را طی می کند و در حال حاضر تنها ۱۵۰ مدیر جذب شده است. البته احتمال دارد جذب نیرو براساس نخبگی و شایستگی نباشد. ما مدعی نیستیم که تمامی استخدام ها و جذب نیروها درست بوده و ممکن است اتفاقات دیگری افتاده باشد که براساس گزارشی که به ما شده به آن ورود پیدا کردیم.
هاشم زایی عضو مجمع نمایندگان استان تهران هم از منتقدان جذب نیرو در شهرداری است. او با بیان این که درحال حاضر و شرایط مشابه، شهرداری لندن با ۱۵ هزار نفر اداره شده و خدمات بیشتری نیز به مردم ارایه می شود، ضمن اینکه در شهرداری سئول نیز ۴۵ هزار نفر فعالیت می کنند؛ گفت : درشهرداری تهران بیش از ۱۲۰ هزار نفرکار می کنند، هرچند که بنا به دلایلی تورم کارمند در اکثر نهادها به دلیل دولتی بودن اقتصاد کشور وجود دارد.
به گفته وی هم اکنون درآمد و بودجه شهرداری صرف هزینه های جاری شده و اقدامات عمرانی با این بودجه و هزینه جاری امکان پذیرنیست، بنابراین هیچ راه چاره ای جز تعدیل نیرو در شهرداری وجود نداشته و تفاوتی میان نیروهای جدید وغیره وجود ندارد؛ زیرا شهرداری با بودجه مردمی اداره می شود.
این نماینده مجلس، با تاکید براینکه نیروهای اضافی برای هردستگاهی نوعی سم مهلک در مسیر کارایی بهتر کارمندان است، افزود: بیکاری تعدادی از کارکنان شهرداری پس از تعدیل بهتر است یا اینکه شهرداری در مرحله ورشکستگی قرارگرفته و نتواند حقوق و دستمزد نیروها را پرداخت کند، باید اولویت ها را درشرایط فعلی مشخص کرد و برای رفع مشکل بیکاری حاکمیت باید اقدامات مناسب را انجام دهد.
کارشناسان و مدیران شهری بروجود نیروی مازاد در شهرداری هم عقیده هستند، اما یک بام و دو هوای مدیران شهری برای جذب نیرو با این مخالفت ها و انتقادها همخوانی ندارد.
هرچند اعضای شورا و مدیران شهری منکر جذب نیرو در بدنه شهرداری هستند اما اخبارغیر رسمی و کانال های خبری مربوط به کارکنان شهرداری روایت دیگری از حضور نیروهای تازه نیروی انسانی در شهرداری دارند. به نظر می آید مدیران شهر در این حوزه از سیاست یک بام و دو هوا تبعیت می کنند.