کنوانسیون رژیم حقوقی خزر تمامیت ارضی ما را حفظ می‌کند

نوآوران آنلاین-محمدجواد ظریف در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما در پاسخ به سؤالی که آیا مذاکرات درباره کنوانسیون خزر در شرایط فشار و تحریم بود اظهارداشت: کنوانسیون خزر 21 سال است که مذاکره می شود و بیش از یک سال است که تقریباً همه موارد کنوانسیون به نتیجه رسیده است. وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه کنوانسیون به زبان های فارسی و روسی مذاکره شده بود گفت: در یک سال گذشته کارهای مطابقت دادن ترجمه ها انجام و متن انگلیسی به عنوان متن مرجع تعیین شد.

ظریف افزود: معتقدم امروز جمهوری اسلامی ایران به یاری خداوند در شرایط قدرت است و در شرایط ضعف نیست و فشارهایی که آمریکا به جمهوری اسلامی ایران وارد کرده است در واقع آمریکا را در دنیا در شرایط انزوا قرار داده است.

وی خاطر نشان کرد: مشاهده می کنیم که در حوزه دیپلماتیک تقریباً​ همه کشورها به استثنای یکی دو کشور کوچک که در شرایط خوبی نیستند با آمریکا همراهند و همه از موضع جمهوری اسلامی ایران حمایت می کنند لذا امروز هم به لطف خدا در شرایط قدرت هستیم.

وزیر امور خارجه گفت: مذاکرات کنوانسیون خزر در بهترین شرایط جمهوری اسلامی ایران و در شرایطی که هم تحریم ها برداشته شده بود و هم وضعیت افکار عمومی بین المللی درباره ایران خوب بود در آن شرایط مذاکره شد.

ظریف افزود: به همین دلیل است که بر خلاف برخی اظهار نظرهایی که به هر حالت صورت می گرفت این مذاکرات در شرایط خوبی انجام شد.

وزیر امور خارجه گفت: برخی اظهار نظرهایی می کنند اما به واقع این کنوانسیون بیشترین منفعت را برای منافع ملی و برای امنیت ملی و برای تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران دارد و در بهترین شرایط این مذاکرات انجام شد. کنوانسیون خزر روابط با همسایگان را گسترش می دهد

وزیر امور خارجه گفت: کنوانسیون حقوقی دریای خزر علاوه بر حفظ تمامیت ارضی، روابط ما را با همسایگان این حوزه گسترش می دهد.

ظریف در ادامه سخنانش در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود: یک نکته را تأکید می کنم و آن این است که اگر سیاست خارجی یک هدف داشته باشد حتما ً این هدف حراست از تمامیت ارضی کشور است.

وزیر امور خارجه گفت: البته حراست از تمامیت ارضی، امنیت ملی، استقلال سیاسی و همینطور کمک به وضعیت معیشتی مردم، اینها وظایف سیاست خارجی است.

ظریف تصریح کرد: یک هدفی که این دولت به صورت ویژه دنبال می کرده است تعامل سازنده بویژه با همسایگان بوده است.

وی افزود: ما با همسایگان شمالی مان در بهترین شرایط هستیم و بسیار روابط خوبی داریم و دوست داشتیم که این روابط به صورت نهادینه، درازمدت و پایدار باشد و کنوانسیون حقوقی دریای خزر نه تنها تمامیت ارضی ما را حفظ می کند بلکه باعث می شود که یک روابط دوستانه و صمیمانه ای با همسایگانمان در این حوزه مهم همسایگی ما برقرار شود و تداوم پیدا کند.

وی افزود: با همسایگان شمالی، ترکیه، عراق و با همسایگان شرقی افغانستان و پاکستان روابط بسیار خوبی داریم و لازم بود این روابط گسترش پیدا کند و ان شاء الله هر چه بیشتر گسترش پیدا خواهد کرد

کنوانسیون دریای خزر در روز دریای خزر انجام شد

وزیر امور خارجه گفت : با بیان اینکه جلسات بسیاری در سطح کارشناسان و وزرای خارجه درباره رژیم حقوقی دریای خزر برگزار شده است گفت : علت برگزاری کنوانسیون دریای خزر در این تاریخ به مناسبت 12 اوت روز بین المللی دریای خزر بود .

محمدجواد ظریف در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود : از سال گذشته تصمیم گرفته بودیم که کنوانسیون دریای خزر را در این روز برگزار کنیم .

وی در تشریح اظهارات رئیس جمهور در خصوص سهم بندی رژیم حقوقی دریای خزر اضافه کرد : یک تصور اشتباهی در میان برخی وجود دارد که سهم ایران از دریای خزر 50 درصد است یا اینکه این طور بوده است .

وزیر امور خارجه اضافه کرد : در دهه 90 میلادی روسیه و قزاقستان بستر و زیر بستر دریای خزر را میان خود تقسیم کردند که 18 تا 17 ونیم درصد سهم روسیه و قزاقستان بالای 30 درصد در نظر گرفته شد البته روسیه خط مرزی خود با آذربایجان را نیز تعیین کرد البته این مرز دولتی و حاکمیتی نیست و فقط مربوط به منابع زیر سطحی که عمدتا نفت و گاز است می باشد.

ظریف گفت : این دو کشور توانستند محل منابع خود را تعیین کنند و آذربایجان نیز بخش شمالی آن را مشخص کرد اما بین ایران ، آذربایجان و ترکمنستان هیچ تقسیم منابع زیر بستر صورت نگرفت .

وی ادامه داد : در این کنوانسیون همچنین تقسیم بندی شکل نگرفت لذا افرادی که در مورد سهم ایران از خزر صحبت می کنند حتما درباره زیر بستر نمی توانند اظهار نظری کنند چون در این کنوانسیون صحبتی در این زمینه نشده است و احتمال دارد در آینده نزدیک نیز در این زمینه توافقی صورت نپذیرد اما نکته دیگری که در این زمینه حائز اهمیت است منابع زیر بستر دریای خزر می باشد.

ظریف گفت: تفاهم های خیلی خوبی با آذربایجان و ترکمنستان انجام داده ایم تا بتوانیم از منابع زیر بستر استفاده کنیم و اینهاست که در واقع آینده روابط دوستانه درباره خزر را شکل می دهد .

وزیر امور خارجه درباره سطح دریای خزر نیز گفت : در این زمینه نیز هیچ گونه تقسیم بندی صورت نگرفته البته دو اصل تعیین شده است یکی اینکه منطقه دریای سطح زمینی کشور که 25 مایل از خط مبدا است و بعد از 10 مایل هم منطقه انحصاری ماهیگیری است اما نکته مهم تعیین خط مبدا است که در این زمینه هم توافقی نداشتیم لذا اگر کسی درباره تعیین سطح صحبت می کند هیچ صحبتی درباره تعیین سطح فعلا شکل نگرفته است .

ظریف افزود: در مورد دریای خزر چیزی که مهم است اینکه 5 کشور سهم می برند و نمی توان اجازه داد کشورهای دیگر بین خودشان تصمیم گیری کنند همانطور که در گذشته بین روسیه و قزاقستان صورت گرفته بود .

کنوانسیون دریای خزر بسیار خوب است

وزیر امور خارجه گفت : در کنوانسیون دریای خزر چیزی که توافق شده آن است که 5 کشور باید درباره خط مبدا تصمیم بگیرند.

محمد جواد ظریف در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود : اگر ما این کنوانسیون را نداشتیم و امضا نشده بود هر کشور می توانست با کشور دیگر درباره خط مبدا تصمیم بگیرد .

وی گفت : سواحل جمهوری اسلامی دندانه دار نیست و بسیار صاف است در حالی که ساحل دیگر کشورها دندانه دار است آن کشورها از خط مستقیم و نرمال استفاده می کردند بر اساس روش های معمول، جمهوری اسلامی ایران در وضع مناسبی نبود برای همین ما توانستیم نکته بسیار مهمی را در این کنوانسیون بگنجانیم .

ظریف افزود: البته برخی دوستان ایراد می گیرند که چرا کنوانسیون تعریف خط مبدا نرمال و مستقیم دارد البته به رژیم دریاها اشاره نمی کنم چون دریای خزر شامل رژیم حقوقی دریاهای آزاد نمی شود و ما توانستیم این موضع جمهوری اسلامی را در کنوانسیون جا بیندازیم که بر اساس آن رژیم حقوقی دریای خزر متفاوت از رژیم دیگر دریاها تعیین شود بنابراین به این خاطر که ما محدوده آبهای سرزمین را 15 مایل در نظر گرفتیم بسیار مهم است زیرا بر اساس کنوانسیون حقوق دریاها محدوده آبهای سرزمینی 12 مایل است و این نشانه آن است که دریای خزر وضعیت ویژه ای دارد .

وزیرخارجه کشورمان افزود: چیز دیگری که ما در نظر گرفتیم تعریف خط مبدا نرمال و مستقیم کاملا مشخص است و این تعریف در کنوانسیون تکرار شده است .

وی گفت : البته یک نکته دیگر در این کنوانسیون تکرار شده و آن وضعیت ویژه ایران است که رئیس جمهور به آن اشاره کرد سواحل ایران به علت اینکه نمی توان به راحتی خط مبدا مستقیم برایش کشید در یک حالت عادی از وضعیت نامناسبی رنج می بریم و ما این را در کنوانسیون اضافه کردیم و ماحصل این دستاورد نتیجه چندین جلسه بین کارشناسان و وزرای خارجه 5 کشور حاشیه دریای خزر است.

وزیر امور خارجه ابراز عقیده کرد که این کنوانسیون ، کنوانسیون بسیار خوبی است اما دولت این تصمیم را به تنهایی نگرفته و نخواهد گرفت یعنی از دهه هفتاد و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این موضوع در دستور کار شورای عالی امنیت ملی بود و هر حرکتی که وزارت خارجه و سایر دستگاهها در مذاکرات حضور داشتند و اساتید دانشگاهی که به ما در این زمینه کمک و مشورت حقوقی می دادند همه اینها مرحله به مرحله به شورای عالی امنیت ملی ارجاع، تصویب و نیاز سنجی ها در آن دیده شد و در نهایت هم بر همان اساس تصمیم گیری شده است.

او گفت: اکنون نیز معتقدیم این کنوانسیون بسیار خوب است ومنافع جمهوری اسلامی را حفظ می کند نه تنها در حوزه تصمیم گیریهای آینده در خصوص بستر و سطح آب بلکه در مورد مسائل دیگری که رئیس جمهور به آن اشاره کرد مثل امنیت ، ماهیگیری ، کشتیرانی و دیگر مسائل علاوه بر اینها مجلس نیز این فرصت را دارد که درباره این کنوانسیون تصمیم بگیرد زیرا تا این کنوانسیون مراحل قانونی را طی نکند کنوانسیونی لازم الاجرا نخواهد بود و این موضوع هم در متن کوانسیون و هم رئیس جمهور در سخنرانی که در اکتائو داشت بر آن تاکید کرد .

ظریف تاکید کرد : این کنوانسیون توافقنامه بسیار خوبی است و منافع ما را تضمین می کند هم مقام معظم رهبری به تمامیت ارضی بسیار حساس هستند هم ریاست جمهور و هم وزارت خارجه به عنوان وظیفه ذاتی اش به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی حساس است لذا هیچ اقدامی که ضرری به تمامیت ارضی ما داشته باشد قطعا در این کنوانسیون نیست .

کنوانسیون خزر افتخاری برای ایران است

وزیر امور خارجه گفت: کنوانسیون خزر افتخاری برای جمهوری اسلامی ایران است و نباید این افتخار را به یأس و سرخوردگی تبدیل کنیم.

محمدجواد ظریف در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود: گروهی در ایران در مقطعی مدعی بودند که دریای خزر مشاع است و این مبتنی بر تصوری بود که مبنایی در قراردادهای 1921 و 1941 نداشت.

وی گفت: همچنین تصور حق 50 درصد نیز در این زمینه نادرست است.

ظریف افزود: نسبت به تقسیم های دو جانبه درباره سطح دریای خزر موافق نبودیم و هنوز هم معتقدیم تقسیم درباره سطح این دریا باید به وسیله همه کشورها انجام شود.

وی با بیان اینکه مشخص شدن حدود بستر در دریای خزر منوط به تعیین خط مبدأ بر اساس کنوانسیون خزر شده است گفت: البته با ترکمنستان و آذربایجان درباره زیر بستر حدودی تعیین کرده ایم.

وزیر امور خارجه افزود: درباره حدود بستر توافق های دو جانبه و سه جانبه بین کشورهای دریای خزر می تواند وجود داشته باشد.

ظریف گفت: درباره بستر و زیر بستر با آذربایجان همکاری را آغاز کرده ایم و با ترکمنستان نیز در آینده این کار را شروع می کنیم.

وی افزود: درباره سطح دریای خزر رابطه دو جانبه نیست بلکه 5 طرف دارد و باید تضمین شود هیچ کدام از طرف ها در بیرون مذاکره و معامله قرار نمی گیرند.

ظریف گفت: کنوانسیون دریای خزر مانع می شود که دیگر کشورها بدون ما تصمیم بگیرند.

وی افزود: این یک تصمیم بسیار مهم و شجاعانه بود و ما مانع تصمیم گیری دیگر کشورها بدون خودمان شدیم.

ظریف گفت: آنها که اسناد را مطالعه نکرده اند از این کنوانسیون ایراد می گیرند اما مهم بود که توافق کنیم بدون حضور ما درباره خزر تصمیمی گرفته نشود.

وی افزود: برای معاهده های 1921 و 1941 میلادی هیچ مرجع قضایی رسیدگی مشخص نشده است و این معاهدات، معاهدات مرزی نیستند بلکه تجاری هستند.

وزیر امور خارجه گفت: هر قراردادی نمی تواند برای دیوان بین المللی، صلاحیت ایجاد کند بلکه باید در معاهدات برای این دیوان صلاحیت ایجاد شود.

وی افزود: کسانی که می گویند ایران برای حدود دریای خزر باید به دیوان بین المللی مراجعه کند باید بدانند اولاً نیازی به مراجعه ما به این دیوان به دلیل حفظ منافعمان وجود ندارد و همچنین به دلیل دیده نشدن دیوان بین المللی در معاهدات 1921 و 1941 نمی توانستیم بحث توافق روسیه و قزاقستان برای استفاده از بستر را در این دیوان مطرح کنیم.

ظریف گفت: اینکه جمهوری اسلامی ایران توانست پرونده آمریکا برای نقض تحریم ها و مسائل دیگر را به دیوان بین المللی ببرد برای این بود که این موضوع بر اساس قرارداد مودت 1955 دیده و به دیوان بین المللی صلاحیت داده شده بود.

وزیر امور خارجه افزود: 50 درصدی که گفته می شود ایران از دریای خزر سهم داشت وجود نداشته است و رد می شود زیرا 50 درصد به معنای رفتن حدود آب های ایران در دریای خزر به بالای ترکمنستان و آذربایجان است که سهم آنها را از دریای خزر منع می کند یا اینکه کله قندی را دریای خزر حدود آب های ایران در نظر بگیریم که تا نزدیک روسیه پیش می رود.

ظریف گفت: در رژیم پهلوی به دلیل وابستگی این رژیم حتی یک لحظه اجازه پیش رفتن ایران از مرز حسینقلی و آستارا به میزان یک متر را نمی دادند.

وی افزود: 70 سال از ​آب های آذربایجان، نفت استحصال می شد در حالی که یک قطره از آن را به ما نمی دادند و اجازه آن را نداشتیم.

ظریف گفت: در جمهوری اسلامی ایران در حوزه 20 درصدی یک کار بدون حضور ما انجام نشده است.

وزیر امورخارجه افزود: نخستین کشتی ای که وارد خزر شد در سال 1368 و نخستین ناو جنگی ما اوایل دهه 80 یا اواخر دهه 70 شمسی بود که دلیل استقلال و عزتمندی جمهوری اسلامی ایران است.

ظریف گفت: خط موهوم 11 درصدی اکنون هیچ اعتباری ندارد اما تلاش می کردند که این خط را لحاظ کنند اما در کنوانسیون خزر کلمه "رویه" نیامده است زیرا خط موهوم 11 درصدی با زور ایجاد شده بود.

وی افزود: عدد 11 درصدی خط موهوم وصل آستارا به حسینقلی بود و ایران این خط را نپذیرفته است و نخواهد پذیرفت.

ظریف گفت: خط مبدأ همان اندازه باید برای جمهوری اسلامی ایران آب های سطحی ایجاد کند که برای بقیه فراهم کرده است.

وی افزود: 25 مایل منطقه انحصاری و بقیه برای کشتیرانی، ماهیگیری و کارهای علمی، مشترک است و نباید در آن اکتشاف انجام شود.

وزیر امور خارجه گفت: هیچ کشوری غیر از کشورهای حوزه دریای خزر نمی توانند از دریای خزر برای تحرکات نظامی استفاده کند و هیچ کشوری نیز نمی تواند به غیر از پرچم 5 کشور حوزه دریای خزر با پرچم دیگری در این دریا کشتیرانی کند.

وی افزود: در این کنوانسیون آمده است از قلمرو هیچ کشوری نباید علیه دیگر کشورهای حوزه دریای خزر استفاده شود.

ظریف گفت: برخی در فضای مجازی گفته اند این موضوعات برای روسیه است اما اینکه برخی کشورها بویژه رژیم صهیونیستی در پی حضور در این منطقه هستند برای روسیه نیست بلکه آنان برای جمهوری اسلامی ایران این تلاش ها را انجام می دهند.

وی افزود: مزایای این کنوانسیون در حوزه سرزمینی، امنیتی و اقتصادی برای جمهوری اسلامی ایران بسیار است.

کنوانسیون خزر افتخاری برای جمهوری اسلامی ایران است و نباید این افتخار را به یأس و سرخوردگی تبدیل کنیم.

وی افزود: افتخار، سربلندی و عزت ملت ایران باید برای همه ما مهم باشد. 

مذاکره درباره منابع زیربستر و خط مبدا خزر به آینده موکول شد

وزیر امور خارجه گفت : مذاکرات درباره منابع زیر بستر و خط مبدا در کنوانسیون خزر به آینده موکول شد.

محمد جواد ظریف در ادامه برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما با اشاره به اینکه این کنوانسیون تاثیری روی سهم 20 درصدی ندارد افزود : این موضوع باید به صورت جداگانه حل و فصل شود .

وی گفت : ما ادعا کردیم و معتقد بودیم که این منطقه ای که جمهوری اسلامی ایران باید منابعش را در بستر و زیربستر استفاده کند باید 20 درصد باشد .

وزیر امور خارجه افزود : در موضوع زیر بستر بحث سرزمین نیست و در آنجا راجع به قلمرو صحبت نمی کنیم بلکه راجع به منطقه ای صحبت می کنیم که می خواهیم از منابعش استفاده کنیم بنابراین وقتی درباره منطقه ای صحبت می کنیم می خواهیم از منابعش استفاده کنیم مهم این است که این منابع کجاست و چقدر ما می توانیم از منابع زیر بستر استفاده کنیم .

ظریف گفت : اگر ما بتوانیم ترتیباتی را فراهم کنیم که بتوانیم از مهمترین حوزه های زیر بستر بصورت مشترک یا بصورت دیگری استفاده کنیم آنجاست که اهداف جمهوری اسلامی از نظر زیر بستر عملی می شود.

وی افزود: آن چیزی که قلمرو را تشکیل می دهد همان آبهای سرزمینی است که 15 مایل می باشد حتی منطقه انحصاری ماهیگیری هم جزو قلمرو نیست .

وزیر خارجه گفت : آن چیزی که مرز دریایی را تشکیل می دهد آبهای سرزمینی است و بعد هم یک مرحله مهم تر از آن که دیگر اجازه عبور بی ضرر هم ندارد آبهای داخلی است که بین خط مبدا و ساحل می شود.

ظریف ادامه داد : درباره هیچکدام از اینها تصمیم گیری نشده چون درباره خط مبدا تصمیم گیری نشده است .

وی با اشاره به اینکه کنوانسیون های 1921 و 1940نکات مثبت و غیرمثبتی داشتند افزود : حتی در عهدنامه 1921 دولت وقت شوروی 17 شهر قفقاز که در عهدنامه های گلستان و ترکمنچای از ایران جدا شدند برای خودشان حفظ کردند .

وزیر خارجه گفت : آنچه که در فصل 11 کنوانسیون 1921 مهم است و ما به آن استناد می کنیم این است که آنچه که براساس گلستان و ترکمنچای برای حدود بیش از 108 سال از هر گونه کشتیرانی در دریای خزر محروم بودیم در فصل یازده این کنوانسیون ایران را محق می داند که از آزادی کشتیرانی استفاده کند.

ظریف افزود : لذا کنوانسیون 1921 و 1940 سر جای خود هست اما مقررات مثبتی داشت که همه آن مقررات مثبت به کنوانسیون خزر منتقل شد و مواردی هم در کنوانسیون 1921 بود که جمهوری اسلامی رسما به آن ایراد گرفت و حتی یکجانبه فسخ کرد.

وی تصریح کرد : نکته مهم این است که تمام موارد مثبت، آمده و برخی موارد منفی به نفع جمهوری اسلامی ایران اصلاح شده است مانند اینکه طرف ثالثی نمی تواند از قلمرو هیچ یک از کشورهای حوزه خزر علیه کشور دیگری استفاده کند.

وزیر امور خارجه ادامه داد: در کنوانسیون خزر تاکید کردیم که خط مبدا باید در یک توافق جداگانه با موافقت هر 5 کشور تعیین شود که این هم در خود کنوانسیون به صراحت آمده است ولی ما یک بار دیگر بر آن تاکید کردیم و نکته ای دیگر که بر آن تاکید شد این بود که این کنوانسیون هیچ تاثیری بر بستر و زیر بستر ندارد .

وی افزود : اینها را به عنوان اعلامیه توضیحی نوشتیم برای اینکه همه اینها در خود کنوانسیون جای دارد ولی ما برای تاکید و توضیح و همچنین تفسیر روشن تر اینها را نیز اضافه کردیم .

وزیر خارجه گفت : بر اساس این کنوانسیون هر فعالیت خصمانه توسط کشورهای غیر ساحلی از قلمرو کشورهای ساحلی علیه سایر کشورها ممنوع خواهد بود .

ظریف با اشاره به رژیم بهره برداری از زیر بستر و بستر افزود : در این خصوص به توافقی نرسیدیم و خیلی امیدی هم نداریم که در آینده نزدیک به توافقی برسیم و برای همین هم بود که سالها پیش و حتی قبل از این دولت تصمیم گرفتند کنوانسیون رژیم حقوقی را از موضوع بستر و زیر بستر جدا کنند به خاطر اینکه اگر آن وضعیت بود ما در باره مسائلی که باید به توافق می رسیدیم مثل حفاظت از محیط زیست خزر و وضعیت کشتیرانی خزر مثل حضور ناوهای جنگی بیگانه و یا کشورهای ساحلی راجع به همه اینها باید به توافق می رسیدیم.

وی افزود : الان بر خلاف کنوانسیون 1921 و 1940 که اجازه می داد کشتی های جنگی تا سواحل یکدیگر بروند الان کشتی های جنگی در آبهای سرزمینی فقط با اجازه کشور ساحلی می توانند عبور کنند که این هم برای امنیت ملی ما بسیار مهم است .

وزیر امور خارجه ادامه داد : یکی از شرط های ما این بود که عبور خط لوله مشکلی برای محیط زیست ایجاد نمی کند که این هم برای ما از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بود .

ظریف با اشاره به اینکه بعداز این کنوانسیون مذاکرات و راه زیادی را باید در دو حوزه برویم افزود : یکی منابع زیر بستر که آن را باید به تفاهم برسیم و هنوز به جز همکاریهای مشترک به تفاهم نرسیده ایم نکته بعدی که مذاکرات بسیار دشواری خواهد داشت بحث خط مبدا است به خاطر اینکه خط مبدا موضوع بسیار حساسی است بویژه برای ما که نوع ساحلمان در وضعیت نامناسبی است و از نظر تعیین خط مبدا حتما نیاز به مذاکرات جدی داریم .