این کنفرانس سالیانه با همکاری مشترک وزارت خارجه و بنیاد مطالعاتی کوربر آلمان تشکیل می‌شود. این کنفرانس با سخنان وزیر خارجه آلمان افتتاح شد.
عادل الطریفی وزیر سابق فرهنگ عربستان، سید حسین موسویان دیپلمات سابق ایران و فیلیپ آکرمن مدیر خاورمیانه وزارت خارجه آلمان در پانلی در مورد برجام و بحران‌های خاورمیانه بحث کردند.
مجری: آقای موسویان یکی از مهمترین تحولات خروج آمریکا از برجام بود، ایران به برجام متعهد مانده و آمریکا را منزوی کرده است. آیا در ایران همه موافقند؟
موسویان: ابتدا باید بگویم که اهمیت توافق هسته ای برای ایران، غرب و قدرتهای جهانی این است که این اولین توافقی رسمی مهمی است که میان ایران و قدرتهای جهانی پس از انقلاب اسلامی شکل گرفته است. پس از انقلاب راجع به موضوعات مختلفی بحث و گفت‌وگو شده است، اما این اولین بار است که در مورد یکی از اختلافات مهم توافق آن هم پس از ۱۲ سال چانه زنی، شکل می گیرد. دومین واقعیت این است که این توافق به تصویب نهادهای بین المللی مانند سازمان ملل و سازمان انرژی هسته ای رسیده است.
وی ادامه داد: سومین واقعیت نیز پایبندی کامل ایران با خطای صفر درصدی در اجرای این توافق بوده است. در عین حال برجام حتی در دوره اوباما که برای اجرای آن واقعا جدی بود، به خاطر تحریم‌های اولیه آمریکا فلج بود. با خروج ترامپ، طرف‌های توافق اروپایی‌ها، چینی‌ها و روس‌ها مدعی هستند که توافق کار می‌کند. اما به عقیده من این طور نیست زیرا این توافق یک طرفه و تنها از سوی ایران در حال اجرای کامل است. پس از خروج ترامپ، برجام به کما رفته و در اتاق اورژانس است ضمن اینکه قدرتهای جهانی منهای آمریکا سعی دارند آن را نجات دهند و از این وضعیت خارج کنند.
اکنون ایرانی‌ها منتظر نتایج این اقدامات هستند و ممکن است چند ماه دیگر هم منتظر بمانند تا نتیجه این معامله را در دو مورد ارزیابی کنند:
اول اینکه اگر در مورد مسائل مورد اختلاف توافقی با قدرتهای جهانی صورت گیرد و ایران هم به آن عمل کند، آیا قدرتهای جهانی به ویژه قدرتهای غربی به تعهدات خود پایبند خواهند بود یا خیر. این آزمونی است برای ایران در مورد گفت‌وگو در مورد موضوعات بعدی در آینده.
دوم اینکه اگر آمریکا توافق را نقض کرد، آیا سایر قدرتهای غربی و جهانی همچون روسیه و چین، بدون آمریکا قادر به حفظ توافق هستند یا خیر. اگر جواب مثبت باشد، ایران خواهد توانست در مورد سایر موضوعات با قدرتهای جهانی منهای آمریکا مذاکره کند.
موسویان تاکید کرد: ایران صبر کرده ضمن اینکه از عدم اجرای تعهدات توسط سایر قدرت‌ها بسیار عصبانی است زیرا آنها تاکنون کمتر از ۲۰ درصد از تعهدات برجامی خود را انجام داده‌اند.
مجری: آقای آکرمن نظر شما در اظهارات موسویان در مورد اینکه برجام در اتاق اورژانس است و بیشتر از ۲۰ درصد به تعهدات خود عمل کرده اید، چیست؟
آکرمن: اروپا جدی است. اکنون ممکن است ایران خارج شود. مشکل بخش اقتصادی توافق است. ما باید کاری کنیم که توافق حفظ شود اما این اروپا نخواهد بود که اول از برجام خارج شود. این معامله فقط جنبه اقتصادی ندارد. مشکلات اقتصاد ایران هم صرفا مربوط به برجام نیست، بلکه ناکارآمدی‌های داخلی ایران هم جدی است.
مجری: آقای الطریفی اگر ایران از برجام خارج شود، تصویر آینده منهای برجام چیست؟
الطریفی: از نظر عربستان، برجام نتوانسته نه تنها رفتار ایران و سپاه پاسداران در منطقه بلکه در اروپا را حل کند. دیدید که اخیرا دانمارک و فرانسه، قصد ایران برای انجام عملیات تروریستی در اروپا را کشف کردند. ایران در یمن هم نقش منفی دارد. تاکنون ۲۰۷ موشک با حمایت ایران از یمن به عربستان زده است. ایران به سیاست‌های تجاوزکارانه خود ادامه می دهد. ما قبلا با ایران توافقاتی داشتیم اما ایران بعد از برجام با توسعه توان نظامی، نقض کرد.
مجری: ایران نقش مخرب در منطقه ایفاء می‌کند اما آیا عربستان هم همین کار را نمی‌کند، آیا قتل جمال خاشقی خشم جهانی را برنینگیخت؟
الطریفی: قتل خاشقی توسط عوامل خودسر صورت گرفت که محاکم قضایی برخورد جدی کردند.
مجری: آقای آکرمن! نظر آلمان درمورد نقش مخرب ایران و عربستان در منطقه چیست؟
آکرمن: من نمی‌دانم وقتی ایران این همه مشکلات داخلی اقتصادی دارد چرا سرمایه خود را در سوریه هزینه می کند. در عین حال ما معتقد به گفت‌وگو با ایران هستیم. ما در مورد رفتار عربستان در یمن و قطر هم نگران هستیم اما با آنها گفت‌وگو می کنیم. من به دولت ایران پیشنهاد می‌کنم در داخل و خارج نقش سازنده ایفاء کند. من نمی فهمم که در شرایط فعلی اظهارات تند اخیر رئیس جمهور ایران علیه اسرائیل چه ضرورتی داشت؟
مجری: آقای موسویان! نظر شما چیست؟ شما هم طرفدار گفت‌وگوی بین ایران و عربستان هستید.
موسویان: اول اینکه آقای الطریفی ایراد گرفت که برجام به مسائل منطقه نپرداخته است. متخصصین و مطلعین در این جلسه حضور دارند و می‌دانند که آقای جلیلی زمانی که ریاست مذاکرات هسته‌ای را داشتند، مطرح کردند که علاوه بر موضوع هسته‌ای راجع به سایر مسائل مهم منطقه هم گفت‌وگو شود اما آمریکا و اروپا مخالفت کردند و گفتند فقط هسته‌ای. لذا اگر سرزنشی هست باید متوجه آمریکا و اروپا باشد و نه ایران.
دومین مطلب آقای الطریفی در مورد اینکه ایران در منطقه سیاست تجاوزکارانه داشته و دارد. واقعیت این است جنگ‌های چهل سال گذشته مهمترین عامل بی ثباتی‌های امروز خاورمیانه هستند و ایران مسبب هیچ جنگی نبوده است. این صدام بود که به ایران تجاوز کرد و عربستان و دوستانش از تجاوزگر حمایت کردند، صدام به کویت تجاوز کرد اما ایران در کنار کویت با تجاوزگر مخالفت کرد، این آمریکا بود که به افغانستان و عراق حمله کرد، این ناتو و کشورهای عربی بودند که به لیبی حمله کردند و عربستان و آمریکا بودند که به یمن تجاوز کردند. در عین حال ایران را بخاطر این تجاوزات سرزنش می کنند!
مجری: شما در مورد سوریه چیزی نگفتید؟
موسویان: طبق استانداردهای منشور سازمان ملل، سوریه یک دولت قانونی داشت اما کشورهایی برای ساقط کردن آن دولت بیش از ۸۰ هزار تروریست از ۱۰۰ کشور دنیا به سوریه صادر کردند. ایران هم طبق درخواست دولت سوریه برای مقابله با تروریست‌ها به کمک سوریه رفت. همه هم می‌دانند شروع کننده جنگ در آنجا کدام کشورها بودند و این نیروها توسط چه کشورهایی هدایت می شدند و از کجا حمایت مالی دریافت می کردند (اشاره به عربستان و ائتلاف سعودی ها).
در عین حال تا زمانی که قدرتهای منطقه به ویژه ایران و عربستان یک گفت‌وگو و همکاری صادقانه نداشته باشند، ما در این منطقه شاهد صلح و ثبات نخواهیم بود.
وی خاطرنشان کرد: چند اقدام سازنده بین ایران و عربستان و سایر کشورهای خلیج فارس ضروری و فوری است. اولین قدم بین ایران و عربستان شروع یگ گفت‌وگوی مستقیم است. ایران و عربستان حتی در دوران تجاوز صدام که با حمایت عربستان بود؛ با هم گفت‌وگو می کردند و رابطه داشتند.
دومین قدم، احیاء توافق امنیتی ایران و عربستان که در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی بین آقای روحانی و امیر نایف وزیر کشور عربستان امضاء شد.
سومین موضوع ضروری توافق در مورد اصولی است که می تواند مبنای حل اختلافات باشد همچون اصول: احترام به حاکمیت کشورهای عضو، احترام به مرزهای موجود و تمامیت ارضی کشورهای عضو، عدم مداخله درامور داخلی کشورها، احترام به اصول منشور سازمان ملل و غیره.
چهارمین قدم هم گفت‌وگو برای ایجاد یک ساختار همکاری و امنیت مشترک در خلیج فارس بین ایران، عراق، عربستان و سایر کشورهای عضو شورای همکاری است.
یکی از حضار از امارات متحده عربی از موسویان سوال کرد که ایران مشکلات داخلی زیادی دارد که آمریکا را مقصر قلمداد می کند. فرمول شما برای حل مشکلات داخلی ایران مثل فساد، کمبود آب، محیط زیست و غیره چیست؟
موسویان: معتقدم تحریم‌های آمریکا مشکلاتی برای ایران ایجاد کرده اما آمریکا هم عامل همه مشکلات داخلی ایران نیست. شما اگر رسانه‌های ایران را بخوانید هر روز در مورد فساد گسترده، بحران کم آبی، مشکلات محیط زیستی خبر و مطلب الی ماشاء الله خواهید دید. هم مسوولین و هم مردم این مشکلات را به رسمیت شناخته اند و می دانند که در حل آن موفق نبوده اند. بخشی از مشکلات به خاطر ناکارآمدی مدیران است. درعین حال فرمول حل مشکلات داخلی ایران؛ دست مردم ایران است و نه من. ما در ایران انتخابات داریم. مردم ریئس جمهور و نمایندگان مجلس و اعضاء شوراهای شهر را انتخاب می کنند. مردم باید با انتخاب خود، فرمول حل مشکلات داخلی را تعیین کنند. در عین حال توجه کنید که ایران در اروپا زندگی نمی‌کند بلکه در منطقه‌ای زندگی می‌کند که مملو از جنگ و بی ثباتی است و همه مرزهای ایران را تهدید فراگرفته است.
در مورد نقش ایران در یمن اغراق زیادی شده است. نظرات من نظرات دولت ایران نیست؛ چون من سمتی ندارم و نظرات شخصی خودم را اظهار می کنم. در این نشست آقای سجادپور معاون وزیر خارجه ایران حضور دارند و مواضع رسمی ایران را می‌توانند اعلام کنند. اما اعتقاد من این است که ایران آماده کمک به عربستان برای حل مشکل یمن است و من پیشنهاد می‌کنم آقای محمد بن سلمان ولیعهد سعودی سردار سلیمانی فرمانده نیروی قدس را به ریاض دعوت کند تا بحران یمن را با همکاری حل کنند.
در مورد سوریه هم اینکه ایران برنامه‌ای برای ایجاد پایگاه نظامی در کشورهای منطقه ندارد و روزی که دولت سوریه در مورد رفع تهدید تروریسم قانع شود، ایران حضور نظامی در سوریه نخواهد داشت.
عربستان و ایران و همه کشورهای منطقه باید بازی سرزنش را تمام کنند و به آینده نگاه کنند. ایران و سعودی علیرغم مشکلات، منافع مشترک زیادی دارند. صلح پایدار در گرو سیستم همکاری جمعی در خلیج فارس است. گفت‌وگوها با مدیریت سازمان ملل در این مورد باید آغاز شود. بند ۸ قطعنامه ۵۹۸، از دبیرکل خواسته با کشورهای حوزه خلیج فارس در مورد همکاری مشترک در این حوزه گفت‌وگو کند، این مسیری است که باید آغاز شود.