۱۸ مرگ به دلیل آنفلوآنزا در هفته گذشته / کتمان واقعیت نداریم

نوآوران آنلاین-دکتر حسین عرفانی در گفت‌وگو با ایسنا، در تشریح آخرین وضعیت همه‌گیری آنفلوآنزای فصلی انسانی که از اواخر مهر ماه در کشور شروع شده، گفت: از چهارشنبه دو هفته قبل یعنی ۱۳ آذر ماه شاهد کاهش موارد بروز این بیماری در بیشتر نقاط کشور بودیم و امیدواریم با همکاری مردم در زمینه مسایل رعایت موازین بهداشتی و پیشگیرانه، تا یکی دو هفته آینده موج همه‌گیری بیماری در کشور کنترل شود و موارد بروز از حالت همه‌گیری خارج شود.

شبکه مراقبت آزمایشگاهی آنفلوآنزای ایران؛ برابر با دنیا

وی با اشاره به فعالیت شبکه مراقبت آزمایشگاهی آنفلوآنزا در کشور، ادامه داد: در کشور ما علیرغم تحریم‌ها و مشکلات دسترسی به کیت‌های تشخیصی، مواد و ملزومات و تجهیزات آزمایشگاهی، شبکه مراقبت آزمایشگاهی آنفلوآنزای کشور به جرات قوی‌ترین وبهترین شبکه مراقبت آزمایشگاهی در میان کشورهای مدیترانه شرقی است و در همین راستا هم مهر ماه گذشته لوح تقدیر سازمان جهانی بهداشت را دریافت کرد و در مجموع آزمایشگاه ملی آنفلوآنزای کشور با بهترین و پیشرفته‌ترین مراکز دنیا برابری می‌کند.

عرفانی ادامه داد: علیرغم تمام کمبودها اما از کلیه موارد آنفلوآنزای شدید بستری در بیمارستان‌ها که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند، قطعا نمونه آزمیاشگاهی گرفته می‌شود و باز هم علیرغم کمبودها از کل موارد مرگی که با شک به آنفلوآنزا اتفاق افتاده نیز نمونه آزمایشگاهی گرفته می‌شود.

۱۸ مورد مرگ در هفته گذشته

وی در تشریح آخرین موارد بروز و مرگ ناشی از آنفلوآنزا در کشور به ایسنا گفت: تا روز یکشنبه گذشته ۸۱ مورد مرگ به دلیل این بیماری در کشور ثبت شد. در هفته گذشته نیز (از روز ۱۶ آذر ماه تا دیروز ۲۳ آذر ماه) تعداد موارد مرگ به دلیل آنفلوآنزا ۱۸ مورد بوده است که خوشبختانه در این ۱۸ مورد، زن بارداری گزارش نشده است. از این ۱۸ مورد نیز پنج نفر مربوط به تبریز، یک تن در قزوین، ۳ مورد در تهران، یک نفر در خوزستان، یک نفر در اردبیل، یک نفر در البرز، دو نفر در گلستان،  دو نفر در خراسان رضوی و دو نفر در زاهدان بوده است.

هیچ جای دنیا نمی‌توان جلوی اپیدمی آنفلوآنزا را گرفت

اگر پیشگیری نمی‌کردیم، این موج آنفلوآنزا ۶ ماه ادامه می‌یافت

وی ادامه داد: در مجموع عملکرد مناسب مدیریت بیماری‌های واگیر در حوزه همه‌گیری‌ها شامل آن است که بتوان همه‌گیری را پیش بینی و رفتارهای پیشگرانه را توصیه کرد. اما نه تنها در ایران بلکه در هیچ جای دنیا نمی‌توان جلوی اپیدمی فصلی آنفلوآنزا را گرفت و این بیماری در فصل مربوطه اتفاق می‌افتد. اما لازم است بدانیم که هر همه‌گیری یک دامنه‌ای دارد و یک مدت زمانی که ادامه می‌یابد و همچنین یک سری مشکلات و عوارضی که در جامعه اتفاق می‌افتد مثل مرگ و میر. یک مدیریت خوب آن است که بتواند دامنه این موج همه‌گیری را کم و مدت زمان آن را نیز کاهش دهد و عواض و مشکلات همه گیری‌ را نیز کاهش دهد. در این موج همه‌گیری و اپیدمی نیز اگر ما اقدامات پیشگرانه را انجام نمی‌دادیم، حداقل حدود شش ماه و تا پایان فصل سرد ادامه می‌یافت؛ این درحالیست که در اواسط آذرماه شاهد فروکش کردن آن هستیم.

وی با اشاره به جهش ویروس H۱N۱ در سال جاری که جهشی متوسط نیز بود، ادامه داد: وقتی جهش متوسط در ویروس اتفاق می‌افتد، انتظار می‌درود که در همه‌گیری، حدود ۱۵ درصد مردم به این همه‌گیری مبتلا شوند؛ این درحالیست که آمار حاکی از آن است که تعداد افرادی که بیمار شدند به مراتب کمتر از این ۱۵ درصد است و این نشان دهنده آن است که اقدامات موثر بوده است. بحث بعدی مربوط به عوارض ویروس آنفلوآنزا است که در دنیا سالانه تعداد زیادی را به کام مرگ می‌کشاند. در کشور ما هم به هر حال مورد مرگ اتفاق می‌افتد، اما اگر اقدامات پیشگرانه به خوبی صورت نگیرد ۱۵ درصد مردم مبتلا می‌شوند و دو درصد موارد ابتلا نیاز نیاز به بستری می‌یابند و ۱۰ درصد موارد شدید نیاز به آی سی یو پیدا می‌کنند و ۳۰ موارد آی سی یو نیز منجر به فوت می‌شود و اگر این اعداد را حساب کنیم تا حدود چندین برابر جلوی مرگ در برابر آنفلوآنزا در کشور گرفته شده است. بی‌تردید این توفیقات در کنترل بیماری و عوارض ناشی از آن به دلیل همکاری و رفتار بهداشتی مردم و انصافا تمهیدات، پیش بینی‌ها و زحمات انجام شده در معاونت‌های بهداشت، درمان و سازمان غذا و دارو و پرسنل مربوطه در مراکز درمانی بوده است.

کتمان واقعیت نداریم

عرفانی با تاکید بر اینکه کلید اصلی در کنترل این بیماری رفتار بهداشتی مردم است، تاکید کرد: در حوزه ارایه خدمات سلامت، کتمان واقعیت نداریم و برخوردمان شفاف مبتنی بر اعتماد و صداقت و بدوراز هر گونه طرز فکر سیاسی و غیر کارشناسی است و در یک کلام سلامت مردم اولویت ما در وزارت بهداشت است.

رییس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه حتی یک مورد مرگ نیز به دلیل بیماری زیاد است و در جهت حفظ جان مبتلایان و بازگشت سلامتی آنها تلاش می‌شود، افزود: اما اکثریت موارد مرگ‌ها در این بیماری، با یک بیماری زمینه‌ای تضعیف کننده سیستم ایمنی همراه بوده است و عامل اصلی مرگ، آن بیماری زمینه‌ای بوده است که با آنفلوآنزا همراه شده است. در مواردی هم که بیماری زمینه‌ای نداشته‌اند، مگر فرد نشات گرفته از درمان ناصحیح مثلا در پاره‌ای از موارد مصرف کورتون و یا مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک و همچنین تاخیر در مراجعه به همکاران پزشک بوده است.

وی تاکید کرد: ۹۷ تا ۹۸ درصد آنفلوآنزا، یک عفونت ساده و خفیف حاد تنفسی ایجاد می‌کند که از نظر بالینی قابل افتراق با موارد سرماخوردگی معمولی نیست. در این موارد توصیه اکید این است که در دوره واگیری بیماری که فاز تب‌دار است، فرد مبتلا ۳ تا ۵ روز در منزل استراحت کند؛ چراکه استراحت بهترین درمان برای آنفلوآنزاست و باعث تقویت سیستم ایمنی و مقابله بهتر با بیماری می‌شود. در صورتی که علایم بیماری تشدید نیز حتما باید به پزشک مراجعه کرده و درمان مناسب را دریافت کنند.

عرفانی ادامه داد: ویژگی دوم که از بعد سلامت عمومی اهمیت دارد، قطع چرخه انتقال بیماری و جلوگیری از سرایت آن به جامعه و ایجاد همه‌گیری است. در این راستا اگر افراد بنا به عللی مجبور به حضور در جامعه هستند لازم است که فاصله یک متری با دیگران را رعایت کرده و از دست دادن و روبوسی با سایرین پرهیز کنند و از ماسک یک بار مصرف پزشکی استفاده کنند تا ترشحات آلوده تنفسی به بیرون انتقال نیابد. البته استفاده از ماسک برای افراد بیمار توصیه می‌شود نه افراد سالم.

بهداشت؛ پایه اصلی کنترل آنفلوآنزا

وی تاکید کرد: ویروس آنفلوآنزا شدیدا مسری است و از راه تنفس انتقال می‌یابد. بنابراین پایه اصلی کنترل این بیماری رعایت نکات بهداشتی است. بنابراین شست‌وشوی مرتب دست‌ها بسیار توصیه می‌شود؛ چراکه ویروس آنفلوآنزا از طریق دست حداقل می‌تواند به مدت نیم ساعت قدرت انتقال عفونت را داشته باشد. بر همین اساس باید رفتار بهداشتی به یک فرهنگ تبدیل شود و افراد هنگام سرفه و عطسه دهان خود را بپوشانند و در صورت عدم دسترسی به دستمال حتی از آستین لباس خود استفاده کرده و جلو دهان خود را بپوشانند، دستمال استفاده شده را نیز به نحو مناسب در سطل زباله اندازند.

رییس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت افزود: همچنین دو تا سه درصد موارد بروز این بیماری، شدید خواهند بود که لازم است این افراد حتما باید به پزشک مراجعه کنند و حتما در بیمارستان بستری شده و درمان اختصاصی دریافت کنند.

نظام مراقبت سندرمیک در کشور

وی با بیان اینکه در کشور ما یک  شیوه دیگر مراقبت از بیماری نیز اعمال می‌شود تحت عنوان "مراقبت سندرمیک "، افزود: این روش مراقبتی،  از پیشرفته‌ترین روش‌های مراقبت بیماری‌ها به حساب می‌آید و کشور ما یکی از پرچمداران آن در سطح منطقه و حتی دنیاست. با استقرار نظام‌های مراقبت سندرمیک، با توجه به سامانه‌هایی که در این زمینه داریم و اطلاعات ثبت می‌شود، پیش بینی‌هایمان در مورد آنفلوآنزا درست بود و به موقع و موثر عمل شد و اکنون با توجه به همین اطلاعات و سامانه اعلام می‌کنیم که موارد بروز بیماری از چهارشنبه دو هفته قبل روند نزولی داشته است.

کمبود داروی آنفلوآنزا نداریم

وی همچنین با اشاره به طرح برخی مباحث در فضای مجازی مبنی بر کمبود داروی آنفلوآنزا در کشور، نیز گفت: کشور ما در تحریم است و شرکت داروساز داخلی نیز بنا به دلایلی در زمینه داروی اوسلتامیویر به تعهدات خود عمل نکرد. اما در کشور و در وزارت بهداشت برای داروهای این چنینی ذخایر راهبردی و استراتژیک داریم و بر همین اساس هم از ابتدای سال حتی به یک بیمار محتاج به دارو جواب رد ندادیم. از اول آذر ماه نیز با پیگیری وزیر بهداشت و مسوولان وزارت بهداشت، واردات اوسلتامیویر به موقع انجام و باعث شد که شرکت داخلی هم به تعهدات خود بازگردد. در مجموع اکنون در بحث تامین دارو مشکلی نیست و موارد نیازمند دارو، آن را دریافت می‌کنند.

چرا داروی آنفلوآنزا در دسترس عموم نیست؟

عرفانی در پاسخ به این سوال که چرا داروی آنفلوآنزا در دسترس عموم مردم قرار نمی‌گیرد، گفت: یکی از معضلات جوامع مختلف در حوزه سلامت بحث مقاومت عوامل بیماری زا با آنتی بیوتیک است. از طرفی هم اوسلتامیویر تنها آنتی بیوتیک ضد ویروسی و موثر بر علیه آنفلوآنزا است و اگر بی‌رویه استفاده شود، در کوتاه زمانی ممکن است عوامل بیماری زا به آن مقاومت کنند و به این ترتیب خود را خلع سلاح کرده‌ایم. بر همین اساس بهتر است که این دارو برابر دستورالعمل کشوری که مصوبه کمیته علمی است، برای موارد شدید بستری در بیمارستان و موارد خاص سرپایی توسط متخصص عفونی بزرگسال، عفونی اطفال، فوق تخصص‌های ریه و متخصصان داخلی در نقاط مختلف کشور تجویز شود.

رییس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در پایان صحبت‌هایش گفت: امیدواریم با روشنگری منصفانه و شفاف رسانه‌ها، همکاری خوب مردم و هماهنگی بین بخشی، وزارت بهداشت بتواند این نوید را بدهد که طی روزهای آینده این بیماری کنترل شده باشد. البته مجددا تاکید می‌کنم که در قطع زنجیره انتقال بیماری، مردم و رفتارهای بهداشتی آنها بسیار مهم است.