نوآوران آنلاین- مهدی نبی یان در گفتگو با ایسنا، با اشاره به موضوع تعیین جنسیت توله یوزهای تازه متولد شده خاطرنشان کرد: این تغییر نظر حاصل بی تجربگی تیم مستقر در این پروژه بوده است. ما در ایران دامپزشکی نداریم که به طور مستمر روی تکثیر یوز در اسارت کار کرده باشد. در کنار این موضوع شتابزدگی در اطلاع رسانی و نبود روابط عمومی منسجم در اداره محیط زیست استان سمنان دست به دست هم دادند تا این رویکرد نامنظم و شلخته دیده شود.
وی افزود: در پروسه زنده‌گیری فیروز و انتقال یوزها از تهران به پارک ملی توران اقدامات اجرایی رضایت بخش و به شکل مطلوبی اجرا شد اما اقداماتی که پس از جفتگیری و بارداری «ایران» انجام شد، اشکالات فراوانی داشت. کارشناسان ایرانی تجربه عملی ناچیزی در این حوزه دارند و باید در این مورد حتما از کارشناسان بین المللی استفاده می‌شد.
نبی یان با اشاره به اشتباهاتی که در جریان این پروژه انجام شد گفت: متاسفانه تغییر مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان در اثنای بارداری «ایران» تصمیم درستی نبود. اینک تصمیماتی که در این رابطه گرفته می‌شود پشت درهای بسته و بدون استفاده از نظر کارشناسان دیگر و مشورت با افراد خارج از سازمان حفاظت محیط زیست است. باید پس از زنده‌گیری و جفت گیری یوزها که به خوبی انجام شد، شورای مشورتی یا اتاق فکری مشتمل بر چند دامپزشک ایرانی و بین المللی در کنار تیم پروژه تشکیل می‌شد. همانطور که برای جراحی یک انسان نیز تنها یک پزشک نظر نمی‌دهد، برای گونه‌های حیات وحش نیز باید به همین صورت عمل شود.
این کارشناس حیات وحش اضافه کرد: دامپزشکی که در این پروژه فعالیت می‌کند کم تجربه نیست، اما در این حوزه تجربه کافی ندارد. در واقع در حال حاضر در ایران دامپزشک حیات وحشی که به طور کامل بر تمام جزئیات تکثیر یوز در اسارت مسلط باشد، نداریم و افرادی که در این حوزه کار کردند به صورت تجربی این دانش را کسب کرده اند و از تجربیات خود در کشورهای دیگر بهره برده‌اند، اما هیچ یک از آن‌ها به شکل مستمر روی این گونه کار نکرده‌اند.
وی با اشاره به اهمیت بالای بقای توله‌ها گفت: هم اکنون بیش از اینکه تغییر جنسیت و شتابزدگی در جریان اطلاع رسانی این موضوع مهم باشد، بقای توله‌ها مهم است. باید خیلی سریع و در روزهای ابتدایی تولد توله‌ها تغذیه و نوع شیردهی آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد و در روزهای آتی که روزهای طلایی بقای توله‌هاست، تصمیم مناسبی درباره آن‌ها گرفته شود. متاسفانه این طور که بنظر می‌رسد، توجه چندانی به چنین اقداماتی نمی‌شود.
نبی‌یان در ادامه گفت: دامپزشکانی که روی فیل یا کرگدن تحقیق می‌کنند نسبت به دامپزشکانی که روی گربه سانان کار می‌کنند، تجربیات متفاوتی کسب می‌کنند. ما در کشورمان چنین تجربه ای نداشتیم و باید به طور حتم از تجربیات بین المللی استفاده کنیم. همچنین این پروژه باید سخنگوی مشخصی داشته باشد تا این شتابزدگی در اعلام اخبار مشاهده نشود.
نبی‌یان با اشاره به اهمیت بالای گونه یوز تاکید کرد: گونه یوزپلنگ، گربه یا حتی شیر نیست و بسیار آسیب پذیر است. متاسفانه سازمان حفاظت محیط زیست به علت برخی مسائل رغبتی به استفاده از کارشناسان خارج از مجموعه ندارد و ما به نوعی با عقب افتادگی علمی و لجاجت روبه رو هستیم.
این کارشناس حیات وحش ادامه داد: احتمال بقای این توله‌ها و پرورش به صورت نیمه اسارت بسیار ناچیز است. برنامه باید به این صورت می‌بود که این توله یوزها در تولید نسل‌های آتی یوزپلنگ مفید باشند اما متاسفانه شاهد مقداری بی‌برنامگی در اقدامات اجرایی پروژه مانند کالبدگشایی یکی از توله‌ها در آشپزخانه هستیم. درباره اعلام جنسیت گونه‌ها نیز اگر دامپزشکی داشتیم که چند بار زایمان یوزپلنگ را دیده بود، احتمالا می توانستیم در روز تولد توله‌ها از جنسیت‌شان باخبر شویم. تصمیمات این چنینی باید با نظر جمعی و بدون پافشاری روی نظرات شخصی و سلیقه ای گرفته شوند.
نبی‌یان با انتقاد نسبت به بروز چند اتفاق در جریان این پروژه گفت: اولین مورد که ریسک نسبتا بالایی داشت، عمل سزارین بود که فکر می‌کنم با نظر گروه کوچکی انجام شد اما خوشبختانه به خیر گذشت. مورد دوم نیز تشخیص غلط جنسیت گونه‌ها بود که اعلام زودهنگام آن کار درستی نبود و افکار عمومی را نگران و درگیر کرد و مورد سوم که بسیار حائز اهمیت است مرگ یکی از توله یوزها است.
نبی‌یان در پایان با اشاره به تجدید نظرها در بحث تیمار توله یوزها اظهار کرد: علی رغم اشتباهات رخ داده، ما هنوز امیدواریم و پروژه را همچنان بر روی ریل موفقیت می‌بینیم اما اگر برخی اقدامات لازم صورت نگیرد، نمی‌توان به موفقیت این طرح امیدوار بود. توجه به جزئیات در این طرح بسیار مهم است. ما باید حتی به محل نگهداری، شکل لباس فرم و دستکش و ماسک افرادی که در این طرح فعالیت می‌کنند، حساس باشیم. مرگ و یا حتی آسیب دیدن توله‌ها می‌تواند لطمه زیادی وارد کند و بارقه‌های امید در جامعه محیط زیست کشور را دچار مشکل کند.