نوآوران آنلاین- یکی از اصلی ترین مواردی که در تأمین قطعات خودرو می بایست رعایت شود – چه به لحاظ کیفی و چه به لحاظ شاخص ها و اِلمان ها – بحث تهیه مناسب ترین تایر برای خودرو است. متأسفانه قیمت بسیار بالای تایرهایی با استانداردهای روز دنیا، محدودیت هایی را در خرید این محصول موجب شده اند.
این گرانی قیمت باعث شده است اکثریت مالکین خودروها – اعم از سواری و غیره – جهت تعویض و تأمین یکی از مهم ترین و حیاتی ترین لوازم وسایط نقلیه خود، به خرید تایرهایی با قیمت پایین و البته با کیفتی بسیار ضعیف روی بیاورند.
عمده ترین دلایل نا به‌سامانی بازار تایر:
۱) وجود قوانین و مقررات نامناسب در حوزه واردات.
۲) عدم نظارت بر سیاست گذاری تعیین نرخ سود در عمده فروشی ها و خرده فروشی ها.
۳) اعمال مالیات ناهمسو با شرایط اقتصادی حاکم.
۴) انبوه قاچاق تایر به داخل کشور.
سایه ۷۰ درصدی قاچاق تایرهای چینی
وقتی پای درد و دل کسبه، پیشکسوتان و همچنین تجار این صنف نشستیم و از وضعیت بازار جویا شدیم، بیشترین تأکید ایشان بر این مهم استوار بود: «با توجه به قیمت تمام شده هر تایر از بدو خرید و ثبت سفارش و پرداخت گمرکی و اعمال هزینه های متفرقه و حتی بدون در نظر گرفتن سود و فقط با تعیین قیمت تمام شده تایر وارد شده، متأسفانه همان تایر با همان برند، سال تولید و سایز؛ حتی ارزانتر از قیمت تایرهای وارداتی موجود در بازار آن هم به وفور یافت می شود که به وضوح و بداهت نشان از رد پای قاچاق و اعمال غیر قانونی دارد».
در این آشفته بازار و حاکمیت “گربه سیاه” بر آن، بدیهی ست مصرف کننده بی اطلاع از وقایع تلخ و مغایر با مصلحت و سلامت خویش و عزیزانش – از آن جا که همه تایرها را دارای کیفیت یکسان می پندارد – در پی نازل ترین قیمت باشد و ناغافل به خرید تایر قاچاق پر ریسک و قاچاق سمت و سوق یابد.
متأسفانه به دلیل همین وضعیت همچنان پایدار، اکثریت قریب به اتفاق تجار خوش نام و کسبه پاکدست از فعالیت در این صنف منصرف شده اند و واردات تایر غالباً در اختیار کسانی قرار گرفته است که هیچگونه تجربه ای در این خصوص ندارند. طبیعتاً و منطقاً ایشان نیز ترغیب و تشویق به خرید از شرکت های چینی و عرضه تایرهای اکثراً بی کیفیت به بازار کشور می شوند؛ چرا که واردات تایرهای با کیفیت و دارای برند معتبر، فاقد صرفه مالی مورد انتظار است.
اشکال قاچاق تایر
قاچاق تایر به دو صورت انجام می گیرد:
۱) خرد (یا اصطلاحاً نسخه ای که به تعداد معدود و از طریق کولبری و غیره از خطوط مرزی کنترل ناشده وارد کشور می شوند).
۲) کلان (به ظاهر قانونی و از طریق گمرک (البته با کم اظهاری!) توسط وارد کننده انجام می پذیرد).
چگونگی تولید تایرهای تقلبی
شرکت های کشور چین که تایرهایی با نام تجاری (X) تولید می کنند، پس از عقد قرارداد با مشتری، هر علامت تجاری که وی درخواست کند را به عنوان برند بر روی تولیدات خود درج می کنند. به عنوان مثال برندی که با نام تجاری (X) تولید شده و به کشور ما صادر می شود را بنابر درخواست مشتری دیگری – با تغییر در نام تجاری و برندینگ آن – به کشور ما ارسال می شود؛ یعنی یک کیفیت و یک کوالیتی در یک تایر با دو یا چند نام تجاری متفاوت!
گرچه کشور ما خود تولید کننده تایر است و چندین شرکت سازنده با کیفیتی متعادل مشغول به کار و تولید هستند؛ اما به دلیل کمبود عرضه نسبت به تقاضا، نباید واردات در این زمینه را نادیده نگرفت؛ چرا که از بحث نسبیت عرضه به تقاضا که بگذریم، موضوع تولید برخی سایزها نیز مطرح است.
تأثیر محدودیت های تولید داخل در گسترش قاچاق
گفتنی است به علت نبود قالب و نیز عدم وجود خط تولید، سایزهایی با رینگ های ۱۸ تا ۲۱ و برخی سایزهای ۱۷ در کشور ما تولید نمی شود. از سویی، پر واضح است با ورود خودروهای شاسی و نیمه شاسی، بازار شاهد درخواست مضاعف مشتریان برای خرید این سایزها است که همین امر لزوم واردات تایر به کشور را شدت می بخشد.
این روزها دارنده ماشین های لوکس و گران قیمت هم به دنبال تایرهای چینی و حتی ایرانی هستند؛ چرا که قیمت بالای تایرهای معتبر سبب می شود مشتری رو به خرید تایرهای کم کیفیت و ضعیف بیاورد.
به عنوان مثال، در خودرویی با فلان برند معروف، قیمت ۴ حلقه تایر تا مبلغ ۷۰ میلیون تومان هم می رسد.
ناگفته نماند نقش این کالا که جزو کالاهای اساسی نیز محسوب می شود، برای امنیت سرنشینان خودرو بسیار حائز اهمیت است. کما این که بسیاری از تصادفات جاده ای و شهری نیز به دلیل نقص در فرایند ساخت تایر اتفاق می افتد.
سوء استفاده از قوانین گمرکی در تسهیل امر قاچاق
نکته مهمی که طرح ساماندهی به این کالای اساسی را به چالش می کشد، عدم وجود شماره سریال بر روی لیبل تایر و همچنین نبود امکان اعمال شماره سریال از روی دیواره تایر به دلیل پوشش نوار بر تایر در سیستم گمرکی است.
چنین وضعیتی موجب می شود نتوان – مانند کالاهای وارداتی دیگر – تایری با ورود قانونی و تایری با ورود غیر قانونی به کشور را از هم تفکیک کرد؛ لذا به واسطه همین ضعف، مجرمین در این زمینه گاهاً از برگ سبز و شماره کوتاژ تایرهایی که یک بار با حجم و تعداد معلومی قانونی وارد شده است برای رفع توقیف تایرهایی دیگر با همان سایز و نام تجاری البته قاچاق در انبارها و مکان های دپو شده خود استفاده کنند؛ چرا که در سامانه گمرکی فقط سایز و تعداد و برند قابل رؤیت است که متاسفانه بار قاچاق اصطلاحاً “قسر” در می رود.
راهکارهای بهینه سازی بازار
در هر حال بازار تایر باید از طریق سازمان های مرتبط و ذی صلاح که در رأس آن وزارت صمت و سازمان حمایت از مصرف کننده و تولیدکننده است مورد بررسی و اعمال مقررات با رویه جدید قرار بگیرد تا هم در حق مصرف کننده و هم فروشنده اجحافی صورت نگیرد.
جهت نیل به این مطلوب باید چند موضوع را در نظر گرفت:
۱) جلوگیری از قاچاق تایر.
۲) سر و سامان دادن به روش دریافت حقوق و عوارض گمرکی که نیاز به بررسی و تجدید نظر معقول – چه برای واردات تایر و چه برای ورود مواد اولیه آن – به کشور برای شرکت های تولید کننده داخلی را دارد که این امر قطعاً در کاهش قیمت تمام شده تایر نقش مهمی را ایفا می کند. نتیجتاً با انجام پذیرفتن این رویه، اداره گمرک هم برای کمک به تنظیم بازار کشور از این موضوع مستثنی نیست و می تواند با در نظر گرفتن برخی قوانین و مقررات کارشناسی شده، از ورود تایر قاچاق جلوگیری کند.