از میان این 15 کوهنورد هشت کوهنورد به دلیل ریزش بهمن مفقود شده بودند که با تلاش و جستجوهای فراوان نیروهای امداد و نجات هلال‌احمر استان لرستان و فدراسیون کوهنوردی در فاصله زمانی یک هفته‌ای پیکر این تعداد از کوهنوردان پیدا شده و در مراسمی تشییع شدند.

یک کوهنورد دیگر نیز به‌دلیل سرمازدگی در همان ساعات اولیه این حادثه در بیمارستان الیگودرز جان خود را از دست داد و 6 کوهنورد دیگر در سلامت کامل به‌سر می‌برند.

 

اشتباه در برآورد زمانی، انحراف از مسیر اصلی و اولیه، عدم توجه به هشدارهای هواشناسی در مورد افت دما و ریزش بهمن و خیلی از موارد دیگر از مهم ترین اشتباهاتی بود که جان 9 کوهنورد را در حادثه اشترانکوه گرفت. درباره علت این حادثه موضوعات مختلفی مطرح می‌شود که در این گزارش به بررسی آن می‌پردازیم.

 

اشتباه در برآورد زمانی رسیدن به قله

 

جواد نظام‌دوست نماینده تیم جستجوی استان خراسان رضوی در این زمینه اظهار داشت: رشته‌کوه اشترانکوه به طول 45 تا 50 کیلومتر از رشته‌کوه‌های طولانی است و آنچه این رشته‌کوه را مشهور کرده وجود 42 قله اسمی و هفت قله بالای 4000 متر است که به آلپ ایران شهرت پیداکرده و "کول جنو" قله انتهایی این رشته‌کوه که خطرناک‌ترین قله است با ارتفاع 3830 متر انتخاب این گروه کوهنوردی برای صعود بود.

 

وی افزود: در کشور کوهنورد حرفه‌ای نداریم کوهنورد حرفه‌ای در دنیا فعالیت می‌کند که شغل و حرفه‌اش این کار است و برای یک صعود اسپانسر دریافت می‌کند اما در کشور کوهنورد فنی داریم و در کشور ما کسی نیست که شغلش کوهنوردی باشد.

 

نماینده تیم جستجوی استان خراسان‌رضوی بیان کرد: فیلم‌های موجود پیش از صعود به قله نشان می‌دهد هوا کاملاً صاف و شفاف است و صبح که حرکت می‌کنند هوا بسیار خوب بوده و تا ساعت یک بعدازظهر هوا کاملاً خوب بوده و شاید این اشتباه را داشته‌اند که با توجه به اینکه راهنما به آن‌ها گفته سه تا چهار ساعت تا قله راه دارید این مدت‌زمان براساس حرکت از ساعت 6 صبح تا نهایتاً ساعت 12 در قله پیش‌بینی می‌شد درصورتی‌که این فاصله سخت است و دیرتر به قله می‌رسند.

 

وی عنوان کرد: کوهنوردان در ساعت بدی به قله می‌رسند درحالی‌که قبل از ساعت دو بعدازظهر باید برمی‌گشتند. مسیر صعود در این قله مسیر برگشت نیست و این وجه تمایز این قله است و مسیر برگشت این قله صخره‌ای یک مسیر دیگر است. قله‌های بلند اقلیم خاصی دارند که به وضعیت جوی آن‌ها در سایت‌های هواشناسی دسترسی نداریم و از سویی وسایل و تجهیزات موردنیاز در اختیار کوهنوردان بوده اما امکانات روز دنیا همچون کوله ایربک و اکسیژن‌دار نیست.

 

انحراف کوهنوردان از مسیر اولیه و مفقودشدن

 

حمید مساعدیان رئیس کمیته جستجو و نجات فدراسیون کوهنوردی نیز در این مورد اظهار داشت: این برنامه روز پنج‌شنبه صبح برای صعود به قله انجام می‌شود و حدود ساعت سه و نیم تا چهار بعدازظهر به قله صعود می‌کنند و در هنگام بازگشت با توجه به بارش سنگین برف که از حدود ساعت 10 صبح شروع‌شده بود به دلایلی از مسیر اولیه منحرف می‌شوند که به علت طول کشیدن برنامه سه نفر از کوهنوردان به سمت پناهگاه می‌روند تا مسیر را بیابند اما هشت نفر بعدی که پشت سر آن‌ها بودند وارد دهلیز می‌شوند و در اثر بهمن سنگین که حدود 300 متر در 80 متر طول و عرض این بهمن بوده گرفتار و متأسفانه مفقود می‌شوند.

 

وی افزود: سه روز پیش‌ازاین صعود در سایت‌های مختلف هشدارهایی نسبت به اینکه به‌ویژه در روز پنج‌شنبه هوا با بارش سنگین همراه است داده‌ شده بود؛ در مناطق کوهستانی به‌دلیل ارتفاع زیاد شرایط متفاوت‌تر است و صعود می‌توانست در این شرایط به هفته بعدی موکول شود چراکه روز پنج‌شنبه اوج خرابی هوا اعلام‌شده بود و براساس نقشه‌های هواشناسی این روزها، روز پنج‌شنبه اوج ناپایداری‌ها و بارش‌ها بوده است. بعدازظهرها در کوهستان‌ها اوج تغییرات آب و هوایی است و بنا بر گزارش‌های هواشناسی از ساعت یک بعدازظهر هوا بحرانی می‌شد.

 

رئیس کمیته جستجو و نجات فدراسیون کوهنوردی خاطرنشان می‌کند: وسایل و تجهیزات کوهنوردی جدید جزو تکنولوژی‌های جدید است که هنوز خیلی از کوهنوردان دنیا آن‌ها را در اختیار ندارند.

 

وی عملیات جستجو در این هفته را کم‌نظیر دانست و بیان کرد: با همکاری دو ارگان فدراسیون کوهنوردی و هلال‌احمر این عملیات انجام شد و بیش از 33 سورتی پرواز در این هفته انجام شد. امکانات امداد و نجات کوهستان خاص کوهستان است و این امکانات با امداد حوادثی مانند زلزله و حوادث جاده‌ای متفاوت است و نیاز است در هلال‌احمر نسبت به تجهیز تکنولوژی روز و دستگاه‌های زنده یاب و بالگردهای کوهستان اقدام شود.

 

هواشناسی ریزش بهمن را هشدا داده بود

 

مجید مذهبی سخنگوی ستاد پیگیری حادثه اشترانکوه نیز گفت: در ابتدای آگاهی از این خبر ستادی در هیئت کوهنوردی خراسان تشکیل شد و توانستیم تعداد زیادی از کوهنوردان استان را جمع کنیم تا در شرایط بحران و اعزام به منطقه به جهت کمک برای یافتن کوهنوردان مفقودشده تصمیم‌گیری شود.

 

وی افزود: در ابتدای کار 28 نفر به‌صورت هوایی و زمینی به استان لرستان اعزام شدند که کار امداد و نجات را طبق برنامه هیئت کوهنوردی و جمعیت هلال‌احمر لرستان شروع کردند و در محل ریزش بهمن کمپ زدند و در مرحله نخست هشت نفر از پیکرهای این کوهنوردان از زیر برف توسط تلاش امداد گران نجات داده شد و نهایتاً پیکر سید علی حسینی نیز ظهر روز گذشته از زیر برف پیدا شد.

محسن هاشمی‌نژاد کارشناس هواشناسی نیز در رابطه با وضعیت جوی روز حادثه گفت: الگوی هواشناسی از ابتدای هفته ورود سامانه بارشی ناپایدار را در منطقه نشان می‌داد، پس از انجام بررسی‌ها هشدارهای هواشناسی صادر شد، این هشدارها در تمامی سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی به‌صورت نقشه‌های هواشناسی درج شد و پنج‌شنبه کاملاً یک هوای مخرب را نشان می‌داد حتی هشدار داده و بحث ریزش بهمن را تذکر دادیم. کاملاً برای بعدازظهر یک شرایط جوی ناپایدار در نظر گرفته و بارش بسیار سنگین برف در منطقه پیش‌بینی‌شده بود.

 

وی افزود: برخی از این پدیده‌ها اگر به‌تنهایی داشته باشیم شاید بتوان با آن‌ها کنار آمد اما در روز پنج‌شنبه گذشته هشداری داده‌شده بود که همه این سه پدیده شامل بارش سنگین برف، وزش باد شدید و افت محسوس دما اتفاق می‌افتد و آن‌ها را دچار حادثه می‌کند و در شرایط این‌چنینی جی‌پی‌اس نیز شروع به خطا دادن می‌کند.

 

شرح حادثه از زبان کوهنورد بازمانده

 

حسن موسوی‌پور از نجات‌یافتگان حادثه اشترانکوه نیز در توضیح این حادثه اظهار داشت: پس از عضوگیری و انتخاب نفرات عازم منطقه شدیم و در آنجا با هماهنگی لیدر محلی به سمت محل موردنظر حرکت کردیم، ساعت هفت بعدازظهر چهارشنبه به پناهگاه رسیدیم و با توجه به اینکه وضعیت هوا را لحظه‌به‌لحظه چک می‌کردیم به ما اعلام شد تا فردا حوالی ساعت دو تا سه بعدازظهر هوا خوب است و مشکلی بابت صعود وجود ندارد و تنها فرصت صعود با توجه به شرایط و امکانات موجود پنج‌شنبه صبح بود که قرار شد تا هر جا توانستیم صعود کنیم و اگر هوا جواب نداد مسیر برگشت را پیش گیریم.

 

وی افزود: ساعت 6 صبح روز پنج‌شنبه با تمامی اعضا پیمایش آغاز شد و ساعت دو و نیم تیم پشتیبان به پناهگاه رسید و قرار بود ساعت 17 ارتباط مجدد با تیم صعودکننده جهت بازگشت گرفته شود و طبق قرار تلاش به ارتباط شد اما تا ساعت 19:30 ارتباطی برقرار نشد و سرپرست تیم گفت وارد دهلیز شده‌اند و در حال حرکت به سمت پایین هستند. مشخصات نقطه آن‌ها گرفته شد به آن‌ها اطلاع داده شد و مسیر آن‌ها با مسئولان شهرستان ازنا چک شد و طبق راهنمایی‌ها گفته شد تا یک ساعت دیگر می‌توانند از دره خارج شوند و مشکلی در تیم نبود.

 

این کوهنورد عنوان کرد: در تماس آخر رادیویی به ما گفته شد یک ساعت دیگر شما سر گردنه مراجعه کنید تا ما بتوانیم نور را ببینیم و به سمت پناهگاه مسیر مشخص شود، ساعت 21 منتظر کوهنوردان بودیم که ساعت 22:30 اولین نور مشاهده شد و سه نفر از کوهنوردان به ما رسیدند و مشخص شد وضعیت مساعدی ندارند راهنمایی شدند به سمت پناهگاه بروند و بعد هم از وضعیت دیگر کوهنوردان سؤال شد و مشخص شد تعدادی از آن‌ها مصدوم شده‌اند و متوجه ریزش بهمن شدیم.

 

انتخاب اجباری مسیر نامناسب

 

محسن اشرفی دیگر نجات‌یافته از این حادثه درمورد حادثه گفت: کل مسیر را همراه تیم بودم تا لحظه‌ای که به قله رسیدیم و ساعت چهار بعدازظهر در شرایط جوی بسیار نامناسب مجبور به انتخاب مسیری شدیم که زیاد مناسب نبود و از طریق دهلیزی که به دره دایی معروف بود ادامه مسیر دادیم.

 

وی افزود: در صورتی‌ که خیلی اطلاعات درباره دره نداشتیم وارد این دره شدیم و راهنمای محلی که در میان ما بود ادامه مسیر در این دره را تائید کرد و در ابتدا به یک آبشار رسیدیم و مجبور به فرود شدیم و کارگاهی ایجاد شد و 12 نفر به این کارگاه فرود آمدیم و به کارگاه بعدی رسیدیم و دوباره فرود آمدیم و در کل در این مسیر سه فرود داشتیم.

 

کوهنورد نجات‌یافته مشهدی عنوان کرد: تا اینکه من به‌عنوان تیم پیشرو به دستور سرپرست از دره خارج شدم و منتظر دیگر کوهنوردان شدیم و متأسفانه هیچ دیداری با دوستانمان دیگر نداشتیم و به سمت پناهگاه حرکت کردیم.