شاید الان عده خیلی کمی روی اعضای هفت نفره هیات انتخاب سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر زوم کرده باشند، اما تصمیمات آنها در همین روزهاست که سروصدای زیادی به پا خواهد کرد و مخالفان و معترضانی بزودی نسبت به عملکرد این افراد واکنش‌های متفاوتی نشان خواهند داد. به همین دلیل خطیربودن مسئولیت هیات انتخاب حتی فراتر از وظیفه داوری است و حضور یا عدم حضور برخی فیلم‌هاست که یک جشنواره را وارد حاشیه می‌کند و آن را زیر تیغ انتقادات قرار می‌دهد.

محمود اربابی، احمد امینی، پوران درخشنده، مجید رضابالا، سیدجمال ساداتیان، حسین کرمی و محمدهادی کریمی، هفت عضو هیات انتخاب سی و ششمین جشنواره فیلم فجر هستند. ظاهر ماجرا نشان می‌دهد، همه این افراد به گواه توانایی‌ها و کارنامه‌شان، می‌توانند انتخاب های آرام و بی‌حاشیه‌ای برای سودای سیمرغ داشته باشند، اما اگر به اطلاعتان برسانیم که دو عضو این هیات، همراه دبیر فعلی جشنواره یعنی ابراهیم داروغه‌زاده، اعضای هیات انتخاب سی و دومین دوره جشنواره بودند، آن وقت دیگر نمی‌توانیم به اظهاراتی همچون «یک جشنواره بدون سورپرایز» اکتفا کنیم و باید احتمال حضور هرگونه فیلم و حاشیه‌ای را در این رویداد بدهیم. عصبانی نیستم، خانه پدری، رستاخیز، قصه‌ها و نقش نگار از جمله فیلم‌های بحث‌انگیزی هستند که توسط هیات انتخاب سی و دومین جشنواره فیلم فجر (شامل ابراهیم داروغه‌زاده، مجید رضابالا، حسین کرمی، داریوش فرهنگ، محمدحسین لطیفی، زنده‌یاد علی معلم و مازیار میری) به جشنواره سال 1392 راه پیدا کردند و حاشیه‌های فراوانی را در آن مقطع یا زمان‌های بعدی به وجود آوردند. از این میان سه فیلم اول هنوز پس از چند سال اکران نشدند، قصه‌ها به لحاظ محتوایی مخالفانی داشت و نقش نگار هم مدت‌ها برای اکران، منتظر ماند.

حالا در شرایطی به زمان برگزاری جشنواره فیلم فجر نزدیک می‌شویم که سه نفر از اعضای تعیین‌کننده هیات انتخاب دوره جنجالی سی و دوم در این نوبت هم در مسئولیت‌های مختلف (یکی دبیر و دو نفر دیگر عضو هیات انتخاب) حضور دارند. تازه می‌توان به نوعی احمد امینی را هم به این ترکیب افزود که در همان دوره سی و دوم یکی از اعضای هیات انتخاب بخش بین‌الملل بود.

در گزارش پیش‌رو، کارنامه همه اعضای هیات انتخاب بخش سودای سیمرغ این دوره را بویژه در ادوار مختلف جشنواره فیلم فجر بررسی کرده‌ایم تا برآیندی از رویکرد احتمالی آنها در جشنواره سی و ششم را پیش‌روی شما قرار دهیم. در روزهای آینده و پس از معرفی فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر و همین‌طور در روزهای برگزاری و پس از ایام این رویداد هم، در گزارش‌هایی تحلیلی، به اثرات و تبعات عملکرد هیات انتخاب در این دوره خواهیم پرداخت.

محمود اربابی: بانفوذترین

محمود اربابی، متولد 1340، دارای مدرک کارشناسی سینما با گرایش فیلمنامه‌نویسی از دانشگاه صداوسیما و کارشناسی ارشد کارگردانی و بازیگری از دانشگاه تربیت مدرس که مسئولیت‌هایی همچون مدیرکل ارزشیابی و نظارت سینمایی حرفه‌ای کشور را در کارنامه دارد. او در این مقطع عضو شورای پروانه ساخت، سرپرست دفتر جشنواره‌ها و همکاری‌های بین‌الملل و معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی است. اربابی در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر هم عضو هیات انتخاب بود، او در بیست و سومین دوره هم عضویت در هیات انتخاب فیلم‌های مستند را تجربه کرد. اربابی به دلیل مسئولیت‌های مهمی که در حوزه مدیریت سینمایی داشته، بی‌تردید یکی از بانفوذترین اعضای هیات انتخاب امسال است، شاید حتی بیشترین کسی که بتواند اعمال قدرتی تعیین کننده داشته باشد و فیلمی را باتوجه به مضمون و محتوا وارد جشنواره کند یا رای مخالفی به حضور آن اثر دهد.

پوران درخشنده: حافظ منافع بانوان

پوران درخشنده، متولد 1330، کارگردان و فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده و فارغ‌التحصیل سینما با گرایش کارگردانی از مدرسه عالی تلویزیون و سینما. درخشنده به عنوان کارگردان فیلم‌هایی چون رابطه، پرنده کوچک خوشبختی، شمعی در باد، هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند و زیر سقف دودی را در کارنامه دارد. او عضو هیات انتخاب بیست و دومین دوره جشنواره فجر هم بود. همینطور همراه مجید رضابالا (که امسال هم در تیم هیات انتخاب با هم همکاری دارند) یکی از اعضای هیات انتخاب بیست و ششمین دوره هم بود. درخشنده در بیست و نهمین دوره فجر هم یکی از اعضای هیات انتخاب بود. همان‌طور که می‌بینید، درخشنده سابقه خوبی در هیات انتخاب دارد و در ضمن تنها زن این گروه است و به نوعی حافظ منافع بانوان در این دوره نیز خواهد بود. پس طبیعی است که باتوجه به نگاه زنانه و دغدغه اجتماعی همیشگی‌اش روی حضور این جنس از آثار پافشاری کند. این‌که دیگر اعضای هیات انتخاب این دوره، صرف این نوع نگاه را برای حضور در سودای سیمرغ کافی بدانند و درخشنده را همراهی کنند، بحث دیگری است.

احمد امینی: به‌دنبال فیلم هنری

احمد امینی، متولد 1330، کارگردان و فیلمنامه‌نویس و منتقد سینما، فارغ‌التحصیل مدرسه عالی سینما و تلویزیون و کارشناسی کارگردانی سینما از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران. او را به عنوان کارگردان فیلم‌هایی چون سایه‌های هجوم، غریبانه، چتری برای دو نفر، این زن حرف نمی‌زند، بی‌خداحافظی و سریال‌هایی مثل اولین شب آرامش و بی‌گناهان می‌شناسیم.

او پیش از این عضو هیات انتخاب بیست و پنجمین دوره جشنواره فجر بود؛ دوره‌ای که اتفاقا مثل این دوره مجید رضابالا و حسین کرمی او را همراهی می‌کردند. جالب اینجاست که این سه (احمد امینی، مجید رضابالا و حسین کرمی) در دوره سی و سوم هم با هم در هیات انتخاب جشنواره حضور داشتند. امینی در همان دوره بحث‌انگیز سی و دوم هم عضو هیات انتخاب بخش بین‌الملل بود؛ همان دوره‌ای که ابراهیم داروغه زاده، مجید رضابالا و حسین کرمی عضو هیات انتخاب بخش سودای سیمرغ بودند. احمد امینی به‌دلیل سبقه پررنگ منتقدانه‌اش، بیشتر روی وجه هنری فیلم‌ها تاکید دارد و برای ورود فیلم‌هایی استاندارد و باکیفیت به جشنواره تلاش می‌کند. آرای مثبت و منفی او روی آثار بیشتر در این زمینه خواهد بود.

مجید رضابالا: اثرگذار

مجید رضابالا، متولد 1347، عضو شورای پروانه نمایش، مشاور فرهنگی معاون امور سینمایی ارشاد و معاون فرهنگی بنیاد سینمایی فارابی. او مشاور فیلمنامه‌های «وروجک‌ها» و «پرواز مرغابی‌ها» بود و همچنین تهیه‌کنندگی فیلم «بی‌نامی» را به‌عهده داشت. رضابالا همراه حسین کرمی در ادوار اخیر جشنواره فیلم فجر تقریبا یکی از پایه‌های ثابت هیات انتخاب بوده‌اند. رضابالا در دوره سی و سوم جشنواره همراه حسین کرمی و احمد امینی عضو هیات انتخاب بود. در دوره سی و دوم هم همراه حسین کرمی و ابراهیم داروغه‌زاده، دیگر تیم انتخاب را همراهی می‌کرد. رضابالا در بیست و چهارمین دوره هم با حسین کرمی و پنج سینماگر دیگر عضو هیات انتخاب بود. او در بیست و پنجمین دوره هم باز با حسین کرمی و برخی دیگر عضو هیات انتخاب این رویداد بود. رضابالا در بیست و پنجمین دوره هم عضو هیات انتخاب بود و مثل این دوره پوران درخشنده هم یکی از همکاران او. رضابالا در دوره بیست و هفتم جشنواره فجر هم عضو هیات انتخاب بود و باز یار غارش در هیات انتخاب یعنی حسین کرمی او را همراهی می‌کرد. او در بیست و هشتمین دوره هم هم یکی از اعضای هیات انتخاب بود. رضابالا از جمله افراد تعیین‌کننده در میان هیات انتخاب است و یکی از دلایل تقریبا همیشگی او در این جمع هم قدرت نفوذ و اثرگذاری اوست.

سیدجمال ساداتیان: ‌قدرت تهیه‌کنندگی

سیدجمال ساداتیان، متولد 1335، تهیه‌کننده سینما که فیلم‌هایی چون چهارشنبه سوری، به رنگ ارغوان، دایره زنگی، برف روی کاج‌ها، آذر شهدخت پرویز و دیگران، جامه‌دران و انتهای خیابان هشتم را در کارنامه دارد. او تهیه‌کننده فیلم جدید سعید روستایی، «متری شش و نیم» هم هست.

ساداتیان در سی و چهارمین دوره، یکی از داوران بخش مسابقه بود و این برای اولین بار است که عضو هیات انتخاب است. او تهیه‌کننده باهوشی است و شم بالایی در انتخاب فیلمنامه دارد و معمولا سراغ آثار و کارگردان‌هایی می‌رود که موفقیت‌شان در جشنواره فیلم فجر و در گیشه، تضمین شده باشد. چهارشنبه‌سوری، به رنگ ارغوان و آذر شهدخت پرویز و دیگران که سیمرغ‌های بهترین فیلم را در دوره‌های مختلف جشنواره به‌دست آوردند، گواه این مدعا هستند.

نفوذ او درباره انتخاب آثار به اعتبار جشنواره‌ای آنها برای گیشه مربوط می‌شود و ساداتیان از قدرت خود برای راهیابی فیلم‌هایی با مولفه‌های جذب توامان داوران، منتقدان و تماشاگران بهره می‌برد. او در ضمن تنها عضو هیات انتخاب در این دوره است که مصاحبه و اظهارنظر می‌کند؛ همان کسی که با طرح ضمنی عبارت جشنواره بدون سورپرایز، تلاش دارد فیلم‌هایی از این دست را بدون حساسیت و حاشیه وارد جشنواره کند.

حسین کرمی: تعیین کننده

حسین کرمی، متولد 1341، دارای مدرک دکترای فلسفه و استاد دانشگاه، کرمی رئیس مرکز سیمافیلم، عضو شورای پروانه ساخت و عضو پروانه نمایش است و پیش از این مسئولیت‌هایی چون مدیریت شبکه‌های نمایش، نسیم، تماشا و چهارم سیما را به‌عهده داشت. حسین کرمی در دوره‌های اخیر حضور ثابتی در هیات انتخاب داشته، او در دوره پیشین عضو هیات انتخاب بود، همین‌طور در دوره‌های سی و چهارم، سی و سوم (همراه مجید رضابالا و احمد امینی) و سی و دوم (همراه مجید رضابالا و ابراهیم داروغه زاده). او در دوره‌های بیست و چهارم (همراه مجید رضابالا)، بیست و پنجم (باز با همراهی رضابالا)، بیست و هفتم (باز هم با همکاری رضابالا) هم عضو هیات انتخاب بود. ضمن این‌که در دوره بیست و سوم جشنواره هم عضو هیات داوران بود. کرمی همراه محمود اربابی و مجیدرضابالا، به نوعی مثلث قدرت در میان اعضای هیات انتخاب هستند و نقشی تعیین کننده در تصمیمات دارند و می‌توانند جریان و سروصدا ایجاد کنند.

محمدهادی کریمی: به‌دنبال دغدغه اجتماعی

محمدهادی کریمی، متولد 1351، کارگردان و فیلمنامه‌نویس و فارغ‌التحصیل پزشکی. غیرمنتظره، امشب شب مهتابه، برف روی شیروانی داغ، بشارت به شهروند هزاره سوم و کمدی انسانی فیلم‌هایی هستند که او کارگردانی کرده است. کریمی پیش از این دوره، یک بار دیگر و در چهاردهمین دوره جشنواره فجر هم عضو هیات انتخاب بود. سلیقه کریمی از روی فیلم‌ها و فیلمنامه‌هایی که نوشته، قابل حدس است. او هم از جمله کسانی است که روی وجوه تکنیکی و هنری آثار بیشتر تمرکز خواهد کرد و دغدغه اجتماعی را فارغ از جنگ قدرت و جناح‌بندی دنبال می‌کند. از این نظر شاید رای او به نظر درخشنده در این جمع نزدیک‌تر باشد.