در زمان سرماخوردگی ویروسی آنتی‌بیوتیک نخورید

 

منظور از مصرف زیاد، مقدار آنتی‌بیوتیک نیست؛ عمده مشکلی که وجود دارد مصرف غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک است، یعنی در شرایطی که ضرورتی به استفاده از آنتی‌بیوتیک نیست از آن استفاده می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها عمدتا در مقابله با بیماری‌های میکروبی استفاده می‌شوند. خود واژه آنتی‌بیوتیک هم از همین کلمه گرفته شده است؛ یعنی ضدمیکروارگانیسم‌هایی که عمدتا باکتری‌ها هستند. برای مثال اکثر سرماخوردگی‌ها ویروسی هستند و آنتی‌بیوتیک‌هایی که به صورت وسیع استفاده می‌شوند هیچ تاثیری روی روند بیماری‌های ویروسی نخواهند گذاشت.

 

البته یک طیف محدودی از دارو‌های ضدویروس وجود دارد، اما باور عمومی بر این است که وقتی سرماخوردگی حادث می‌شود باید آنتی‌بیوتیک مصرف کرد. در این شرایط ما می‌گوییم مصرف آنتی‌بیوتیک نادرست است. مشکل مهم‌تری هم وجود دارد و آن هم اینکه معمولا بیمار در اینکه دوز کامل آنتی‌بیوتیک را به مدت لازم مصرف کند به اندازه کافی دقت نمی‌کند. یعنی اگر قرار است دارو را برای یک دوره ۷ تا ۱۴ روزه مصرف کند طی ۲ یا ۳ روز اول که علائم بیماری‌اش فروکش می‌کند مصرف آنتی‌بیوتیک را قطع می‌کند.

 

وقتی جان اطرافیان‌تان را هم به خطر می‌اندازید!

 

فروکش کردن علائم بیماری عمدتا در سرماخوردگی‌های ویروسی دیده می‌شود یعنی خود به خود بیماری خوب می‌شود. در هر صورت چه مصرف نابجا باشد و چه بجا، اگر آنتی‌بیوتیک به میزان کم و ناکافی مصرف شود، باعث می‌شود آن میکروارگانیسم از بین نرود و مقاوم شود. در چنین شرایطی دیگر نمی‌توان به راحتی با مصرف آنتی‌بیوتیک این میکروارگانیسم را ازبین برد چراکه نسبت به حمله آنتی‌بیوتیک از خود مقاومت نشان خواهد داد. این میکروارگانیسم بار بعدی که در فرد یا حتی افراد دیگر بیماری ایجاد کند، مقاوم شده و آن آنتی‌بیوتیک کارایی لازم را نخواهد داشت.

 

این موضوع نگرانی عمده ما درمورد آنتی‌بیوتیک‌هاست و اینکه سازمان جهانی بهداشت یک سال را به عنوان سال مقابله با مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها نام‌گذاری می‌کند به‌دلیل اهمیت موضوع مقاومت میکروبی است. این موضوع فقط خود فرد را دچار مشکل نمی‌کند بلکه اطرافیان را هم درگیر می‌سازد، یعنی وقتی یک میکروب مقاوم می‌شود اگر به فرد دیگری هم انتقال پیدا کند درمورد آن فرد نیز آنتی‌بیوتیک قبلی را نمی‌توان استفاده کرد. درواقع زمانی مشکل حاد می‌شود که بیماری سرپایی نباشد یعنی به هر دلیل بیمار در بیمارستان بستری شود. بیشتر بیمارانی که بستری می‌شوند به‌دلیل وجود عفونت‌های بیمارستانی برای‌شان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. در این شرایط وقتی مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها ایجاد می‌شود دیگر دست پزشک بسته شده و خطر جانی برای بیمار به همراه می‌آورد.

 

اگر پشت سر هم دچار عفونت شویم چه‌کار کنیم؟!

 

کسانی که به دلایل مختلف به طور مکرر دچار عفونت‌های باکتریایی می‌شوند (باز هم تاکید می‌شود عفونت ویروسی نباشد یعنی با تشخیص پزشک عفونت باکتریایی باشد) برای مثال جراحی لثه انجام می‌دهند و مجبورند آنتی‌بیوتیک بخورند و بعد از مدتی دچار عفونت ادراری می‌شوند، اگر آنتی‌بیوتیک را درست مصرف کنند مشکلی برای‌شان ایجاد نمی‌شود، چون آنتی‌بیوتیکی که روی عفونت لثه تاثیرگذار است با آنتی‌بیوتیکی که برای سیستم عفونت ادراری استفاده می‌شود، متفاوت است.

 

درمورد کسانی که دچار عفونت‌های باکتریایی عودشونده می‌شوند و مجبورند به طور مکرر از آنتی‌بیوتیک استفاده کنند قطعا با تشخیص آنتی‌بیوگرام (آزمایش‌های حساسیت دارویی) برای‌شان دارو تجویز می‌شود و آنتی‌بیوتیکی به آن‌ها داده می‌شود که میکروب نسبت به آن حساس باشد و از بین برود. درواقع آنجایی مشکل ایجاد می‌شود که ما با اصرار خودمان در شرایطی که لازم نیست آنتی‌بیوتیک می‌خوریم یا در شرایطی که لازم است آنتی‌بیوتیک‌مان را به طور کامل مصرف نمی‌کنیم.

 

بیماری‌های مختلف، آنتی‌بیوتیک‌های مختلف

 

آنتی‌بیوتیک فرآورده یا ماده‌ای است که از یک میکروارگانیسم گرفته می‌شود و ارگانیسم‌های دیگر را از بین می‌برد یا مانع فعالیت‌شان می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها انواع مختلفی دارند که از لحاظ خصوصیات شیمیایی، فیزیکی و بحث داروشناسی با یکدیگر متفاوت هستند. یک گروه آنتی‌بیوتیک‌های وسیع الطیف هستند که در مقابله با انواع وسیع‌تری از میکروارگانیسم‌ها فعالیت می‌کنند و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها هم طیف اثرشان محدودتر است.

 

وقتی که سرماخوردگی آنتی‌بیوتیک می‌خواهد

 

بعضی مواقع برخی بیماری‌های ویروسی وقتی طولانی می‌شوند عفونت باکتریایی روی آن‌ها سوار می‌شود. بیشتر سرماخوردگی‌ها به‌خصوص در فصل زمستان از نوع ویروسی هستند و بیمار می‌تواند با ۳ تا ۵ روز استراحت و نوشیدن مایعات فراوان بیماری‌اش را رفع کند و نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نخواهد داشت. اما گاهی اوقات واقعا بیماری باکتریایی است و لازم است آنتی‌بیوتیک مصرف شود. تشخیص نوع بیماری اعم از باکتریایی یا ویروسی از طریق بررسی ترشحات ته حلق و معاینه پزشک صورت می‌گیرد.

 

با آب فراوان بخورید

 

نحوه مصرف آنتی‌بیوتیک‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است. بیشتر آنتی‌بیوتیک‌ها به‌دلیل مشکلات گوارشی که ایجاد می‌کنند بهتر است بعد از غذا خورده شوند، اما یکسری از آنتی‌بیوتیک‌ها هستند که باید با معده خالی مصرف شوند تا اثرگذاری بیشتری داشته باشند. برخی آنتی‌بیوتیک‌ها هم با مصرف برخی مواد غذایی تداخل دارند. طیف آنتی‌بیوتیک‌ها بسیار وسیع است و بیماران باید نحوه مصرف آن‌ها را از پزشک یا داروسازشان سؤال کنند. بیشتر آنتی‌بیوتیک‌ها بهتر است با شیر، آبمیوه، چای و نوشابه مصرف نشوند. مصرف همزمان شیر با برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، اثرگذاری‌شان را کاهش می‌دهد، بهتر است آنتی‌بیوتیک همراه با آب فراوان مصرف شوند.

 

با آنتی‌بیوتیک ویتامین بخوریم؟

 

آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا در فلور طبیعی دستگاه گوارش تغییر ایجاد می‌کنند، به همین دلیل بسیاری از افراد وقتی آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند دچار مشکلات معده و روده‌ای، اسهال و ... می‌شوند (به‌خصوص در مورد کودکان). طبیعی است که وقتی دارویی را مصرف می‌کنیم فقط روی سلول هدف و میکروارگانیسم موردنظر اثر نمی‌گذارد و ممکن است بقیه بدن را هم دستخوش تغییرات و عوارض خود کند. از آنجایی که جذب بیشتر ویتامین‌ها از طریق دستگاه گوارش انجام می‌شود باور بر این است که در زمان مصرف آنتی‌بیوتیک می‌توان با استفاده از ویتامین‌های طبیعی که به وفور در اطراف‌مان وجود دارد یا مولتی ویتامین‌ها این نقص را در کسانی که طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند، جبران کرد.

 

مصرف محصولات پروبیوتیک هم بی‌تاثیر نیست، اما به هرحال تاثیر آنتی‌بیوتیک کوتاه‌مدت است یعنی فرد برای یک دوره محدودی آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کند. حال این دوره ممکن است در یک شرایط خاص مثلا ۳ هفته باشد. حتی در کسانی که عفونت مکرر دارند و مادام دارو مصرف می‌کنند نوعی تطابق بین میکروب‌های طبیعی دستگاه گوارش و آنتی‌بیوتیکی که مصرف می‌کنند، پیش می‌آید. یکی از باور‌های اشتباه، ایجاد مشکلات قلبی براثر مصرف آنتی‌بیوتیک است. در این مورد باید بدانید مصرف آنتی‌بیوتیک روی قلب تاثیری نمی‌گذارد و عمده مشکلی که ایجاد می‌کند همان مقاومت میکروبی است.