مرداد امسال بود که رئیس مجلس شورای اسلامی قانون هوای پاک را بعد از تأیید شورای نگهبان به حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ابلاغ کرد و حالا رئیس سازمان محیط‌زیست می‌گوید دولت این قانون را به هر قیمتی شده اجرا می‌کند.

دیروز مسئولان سازمان محیط‌ زیست و وزارت بهداشت به نشست تخصصی نحوه اجرایی‌کردن قانون هوای پاک آمدند تا از نحوه اجرای قانون ٣٤ ماده‌ای هوای پاک بگویند و میزان خسارت‌هایی که هر‌ سال آلودگی هوا به ایرانی‌ها می‌زند.

 

 

عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست در این نشست با انتقاد از اجرا‌نشدن قوانین به دلیل رفتارهای رانت‌گونه گفت در صورت تصویب آيین‌نامه‌های قانون هوای پاک در هیأت وزیران به هر قیمتی این قانون را در کشور اجرایی می‌کنیم: «برای اجرای قانون هوای پاک و دستیابی به هوای پاک به‌عنوان یک حق شهروندی به اراده ملی نیاز داریم‌. هوای پاک قطعا حق مردم است؛ آب پاک هم همین طور. معتقدم قبل از حق هسته‌ای، حق هوای پاک است.

 

هوای پاک بر اثر وجود یک مجموعه شرایط ایجاد می‌شود. این شرایط اگر اعمال شود ممکن است داد همه در بیاید.» کلانتری این را هم گفت که بر اساس آمار وزارت بهداشت ۲۹‌هزار نفر بر اثر آلودگی هوا در هر ‌سال فوت می‌کنند: «سازمان حفاظت محیط‌زیست موظف است قانون هوای پاک را اجرا کند و اگر تهیه آيین‌نامه‌ها به‌زودی تمام شود یقینا این قانون اجرا خواهد شد. اجرای این قانون یک وظیفه ملی است هر چند که در این مسیر با محدودیت‌هایی مواجه خواهیم شد.»

او در ادامه گفت محیط‌ زیست کشور وضع مناسبی از لحاظ آلودگی هوا، آلودگی آب و خاک ندارد: «دلیل اصلی این وضع آن است که به ‌جای این‌که بیشتر با جامعه کار کنیم و مردم را آموزش بدهیم و آنان را با حقوق خود آشنا کنیم بیشتر وقت و عمر خود را به تبلیغات گذرانده‌ایم؛ تبلیغات کم حاصلی که امروز دشواری‌های زیست‌محیطی بسیاری را برای مردم ایران به ارمغان آورده است.»

کلانتری ادامه داد: «کشوری که با قوانین رانتی بخواهد زندگی مردم را تنظیم کند، نمی‌تواند عملکرد مناسبی داشته باشد. حمایت‌های بی‌حد و حصر رانت‌گونه از تولید داخلی به هر قیمتی حتی به قیمت جان مردم مشکلات بسیاری برای ما ایجاد کرده است. وقتی که یک گروه اندک برای جامعه تصمیم می‌گیرند پیامد آن به هم ریختن وضع زندگی مردم است. ممکن است زیاد از مردم حرف بزنیم و ادعا کنیم دنبال عملی‌کردن خواسته‌های مردم هستیم ولی وقتی رانت‌های اقتصادی پیش می‌آید، مردم فراموش می‌شوند.»

رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست با اشاره به وضع کیفی هوای کلانشهرهای کشور در ماه گذشته گفت: «جالب است بدانید که تهران آلوده‌ترین شهر در یک ماه گذشته نبوده بلکه طی یک ماه گذشته ٥ یا ٦ شهر دیگر از تهران آلوده‌تر بودند. آیا می‌توان با این شرایط و با کسانی که هوای ناسالم را ایجاد کردند، کنار آمد؟ آلوده‌کننده‌ها از نظر اقتصادی و سیاسی بسیار قوی هستند. از سوی دیگر همه چیز را نمی‌شود با هم درخواست کرد. گازويیل خارج از استاندارد، تولید خودروهای آلاینده، ساختمان‌سازی‌های خارج از ظرفیت، همه این موارد باید متوقف شود. در شرایط کنونی شهرداری‌ها به دلیل کمبود سیستم حمل‌ونقل عمومی وسایل آلاینده را وارد شهرها می‌کنند.»

کلانتری ادامه داد: «واقعیت این است که یک خلأ  قانونی و اجرایی در کشور وجود دارد. وقتی مسئولان و مدیران سازمان حفاظت محیط‌ زیست اعلام می‌کنند که فلان کارخانه آلوده‌کننده است، اما جواب می‌آید که شما می‌خواهید ۱۰‌هزار کارگر را بیکار کنید یا می‌خواهید واحد تولیدی را متوقف کنید؟»

معاون رئیس‌جمهوری با بیان این‌که قانون هوای پاک تا حدودی تکالیف را روشن کرده است، گفت: «تا حدودی با همکاران در این زمینه به تفاهم رسیده‌ایم که به دلیل محدودیت شدید بودجه در دولت و سازمان محیط‌زیست نمی‌توانیم در این سازمان کارهای پرهزینه انجام دهیم؛ بنابراین باید اولویت هزینه‌کرد را با بیشترین بازدهی اعمال کنیم. شاهدیم که همه به دنبال هزینه هستند و هیچ‌کس به دنبال درآمد در مجلس نیست. باید اشتغال و رونق در کشور ایجاد و کارهای زیربنایی انجام شود. همه اینها هزینه است و همه انتظار دارند در عین حال چیزی گران و هیچ عوارضی گنجانده نشود و در حالی‌ که هزینه‌های دولت را بالا می‌برند، منابع درآمدی وجود نداشته باشد.»

رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست با بیان این‌که محیط‌ زیست بخش مهمی از زندگی مردم است،‌ ادامه داد: «متاسفانه پس از گذشت ۴۰‌سال از انقلاب هنوز حرکت‌های پوپولیستی و عوام‌فریبانه در کشور ما غالبند.»

کلانتری با بیان این‌که برای دستیابی به هوای پاک باید اراده ملی به‌ وجود آید، گفت: «برای تأمین آب پاک و غذای سالم نیز باید عزم ملی داشته باشیم. متاسفانه در شرایط فعلی وقتی شروط دستیابی به هوای پاک ظهور پیدا می‌کند همه پا پس می‌کشند. وزارت نفت اعلام می‌کند که نمی‌تواند گازويیل استاندارد تولید کند و می‌گوید گازويیل استاندارد وارد کنید.»

رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست با اشاره به ضرورت تأمین سوخت استاندارد برای خودروهای دیزلی ادامه داد: «برای خرید و نصب فیلتر دوده روی وسایل نقلیه دیزلی چند‌ میلیون تومان هزینه می‌شود اما چون سوخت نامناسب است این فیلتر در عرض ۲۴ساعت از بین می‌رود. متاسفانه در شرایط حاضر گازويیل توزیعی در مشهد و اصفهان غیراستاندارد است. در شرایطی که وزارت نفت نمی‌تواند گازويیل استاندارد تولید کند، اصلا نباید گازويیل تولید کند. دوسوم آلودگی شهرهای بزرگ ازجمله تهران مربوط به خودروهای گازويیل‌سوز فرسوده است. این خودروها باید جایگزین شوند. در حال حاضر شاهد تردد کامیون ۴۵ساله در تهران هستیم.»

کلانتری گفت: «به دلیل اجرا‌نکردن کامل قانون توزیع عادلانه آب امروز به جایی رسیده‌ایم که کمبود منابع آب زندگی مردم را تهدید می‌کند؛ در حالی ‌که اگر این قانون عملی می‌شد وضع کشور قطعا بهتر از این بود. برداشت‌های غیرمجاز از آب‌های سطحی و زیرزمینی ازجمله مصادیق عدم اجرای این قانون است.»

او با بیان این‌که سازمان حفاظت محیط‌ زیست حتی خبر از حق‌آبه زیست‌محیطی خود نداشت، ادامه داد: «در جنوب کشور با گرد‌و‌غبار ناشی از منشأهای داخلی مواجهیم؛ بنابراین تأمین حق‌آبه زیست‌محیطی تالاب‌ها اهمیت بسیاری دارد. برخورداری از قانون خیلی خوب است اما اجرای قانون مهمتر از اصل وجود قانون است. قطعا اگر آيین‌نامه‌های اجرایی قانون هوای پاک در دولت به تصویب برسد حتما این قانون را اجرایی خواهیم کرد. یقین داشته باشید قانون هوای پاک را به هر قیمتی شده اجرایی می‌کنیم.»
به‌ گفته کلانتری: «قانون هوای پاک فریاد هر خودروساز، سندیکا، صنف و کارخانه‌ای را هم بلند کند این قانون را اجرایی خواهیم کرد. همکاران من در سازمان محیط‌ زیست باید خود را برای یک رودرویی بزرگ برای اجرای قانون هوای پاک آماده کند.»

او در ادامه گفت که نباید انتظار داشته باشیم تخریبی که طی ۴۰‌ سال اتفاق افتاده در ۴۰ ماه ترمیم شود: «نمایندگان استان لرستان از آتش‌سوزی و از بین رفتن جنگل‌های بلوط انتقاد می‌کنند. این جنگل‌ها که قدمت بسیار زیادی دارد و بر اثر رفتار ما در ۴۰‌ سال گذشته به این وضع دچار شده است. قطعا خودکفایی موضوع مهمی است اما افزایش فشار بر مراتع بر اثر افزایش تعداد دام طی ۴۰‌ سال گذشته مراتع و جنگل‌ها را به وضع تخریب کشانده است.»

 

 

 
۴۸۱۰ مرگ منتسب به آلودگی هوا در تهران در ‌سال  95

عباس شاهسونی، سرپرست گروه سلامت هوای وزارت بهداشت یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود. او گفت آلودگی هوا بار اقتصادی بسیاری بر وزارت بهداشت و دولت تحمیل می‌کند. به گفته او سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که ۸۷‌درصد از مردم دنیا در مناطقی زندگی می‌کنند که ذرات معلق بالاتر از حد استاندارد است. شاهسونی با بیان این‌که یکی از مشکلات مهم در کشور ما آلودگی هوا است، گفت‌: «طبق برآوردهای‌ سال ۲۰۱۷ ذرات معلق پنجمین علت مرگ در دنیا شناخته شد.

 

۴.۲‌میلیون مرگ در دنیا منتسب به آلودگی هوا است. بانک جهانی اعلام کرده که از هر ۱۰ مرگ یک مرگ منتسب به ذرات معلق است.» او در ادامه با بیان این‌که سالانه ۳۶۰‌هزار مرگ در کشور داریم، گفت: «از این تعداد حدود ۳۶‌هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا است. آلودگی هوا بار اقتصادی زیادی به دولت تحمیل می‌کند. در مطالعاتی که در کرج داشتیم هزینه مستقیمی که مردم برای بیماری‌هایی مثل سکته قلبی و سکته مغزی به خاطر انتساب به آلودگی هوا می‌پردازند ۱.۱‌میلیارد تومان است و هزینه مرگ منتسب به آلودگی هوا ۱۵۰‌میلیارد تومان است. این مبالغ، مبالغ بسیاری است که به دولت تحمیل می‌شود.»

نماینده وزارت بهداشت ادامه داد: «بر اساس برآورد وزارت بهداشت در‌ سال ۹۴ در ۲۵ شهر بامجموع ۳۰‌میلیون نفر جمعیت، ۱۲۸۰۰مرگ منتسب به آلودگی هوا بوده است. همچنین در همین‌ سال در تهران ۴۳۰۰ نفر در اثر آلودگی هوا فوت شده‌اند. افزون بر این در ‌سال ۹۵ در شهر تهران با ا فزایش غلظت آلاینده‌ها، مرگ ۴۸۱۰ نفر منتسب به آلودگی هوا بوده است.»

 
او با بیان این‌که طبیعتا با بهبود کیفی هوا، تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا کاهش می‌یابد،‌ گفت: «در‌ سال ٩٢ در بررسی‌هایی که در ١٠ کلانشهر صورت گرفته در آلودگی با غلظت ٣٩ میکروگرم، ٩٧٠٠مرگ منتسب به آلودگی هوا بوده است. در‌ سال ٩٣ با غلظت ٣٤ میکروگرم تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا به ٩١٠٠ مرگ کاهش پیدا کرد. همچنین در‌ سال ٩٤ با غلظت ٣٢ میکروگرم، آمار مرگ منتسب به آلودگی هوا به ٩٠٠٠ رسید. غیر از قانون هوای پاک، ماده ٦٨٨ قانون مجازات اسلامی را هم در این زمینه داریم. این قانون اشاره می‌کند  هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی باشد، ممنوع است و مجازات آن یک ‌سال حبس تعیین شده است. بر اساس این قانون سازمان محیط زیست، وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی باید مسببان آلودگی را اعلام کنند. بنابراین در شرایط کنونی باید به دنبال اجرایی‌کردن این قوانین باشیم.»

اجرایی‌کردن قانون هوای پاک برگ دیگری از اسناد بالادستی است

معاون آموزش‌و‌پژوهش سازمان حفاظت محیط ‌زیست هم در این نشست درباره قانون هوای پاک گفت که اجرایی‌کردن این قانون، برگ دیگری از اسناد بالادستی است. کاوه مدنی ادامه داد: «اجرایی‌کردن این قانون برگ دیگری از اسناد بالادستی است که برای آن زحمت کشیده شده است؛ قانون هوای پاک را «قانون نفس» نامیدیم و فریاد زدیم برای این‌که اعتقاد داریم اجرای این قانون حق «نفس» را به شهروندان برمی‌گرداند.»

او گفت: «تصویب این قوانین پروسه‌اي‌ طولانی و طاقت‌فرسا است. برنامه ما آن است که در سازمان حفاظت محیط ‌زیست کمتر حرف بزنیم و شعار بدهیم و تمرکز بیشتر روی اجراست. لذا تمرکز ما بر استفاده از جایگاه قانونی سازمان به ‌عنوان نهاد نظارتی است؛ برای این‌که هدایتگر باشد.»

معاون آموزش‌و‌پژوهش سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: «شعاری که با آن کار خود را در محیط ‌زیست آغاز کردیم «۸۰‌میلیون محیط‌بان» بود؛ حفاظت و پاسداری محیط ‌زیست و احیای آنچه از دست داده‌ایم در محیط‌زیست توسط دولت به تنهایی مقدور نیست، اما آنچه در کشور رخ داده، آن است که توپ را از زمینی به زمین دیگر می‌اندازیم و این خطرناک است.»

وزیر بهداشت:

تلفات «آلودگی هوا» کمتر از «سانچی» نیست

دیروز وزیر بهداشت به نشست تخصصی نحوه اجرایی‌کردن قانون هوای پاک نرفته بود اما او هم از آلودگی هوا گفت. حسن قاضی زاده‌هاشمی با ابراز تاسف نسبت به درگذشت دریانوردان ایرانی در نفکش سانچی گفت: «یک و نیم برابر این حادثه هر روز در کشور اتفاق می‌افتد مانند تصادفات و نزاع‌ها و سانچی فقط بخشی از آن است. راه چاره آن هم در بخش اجتماعی است و باید پیشگیری را بر درمان‌های دست و پا شکسته ترجیح دهیم.» او ادامه داد: «یک و نیم برابر این حادثه هر روز در کشور اتفاق می‌افتد؛ مانند تصادفات و نزاع‌ها و سانچی فقط بخشی از آن است.

 

راه چاره آن در بخش اجتماعی است و باید پیشگیری را بر درمان‌های دست‌وپا شکسته ترجیح دهیم.» به گفته او: «ما روزانه به اندازه سانچی در نزاع‌ها، افرادی را از دست می‌دهیم. تلفات آلودگی هوا هم کمتر از تعداد جانباختگان سانچی نیست. بلاهای طبیعی هم زیاد است؛ یا زیر پایمان می‌لرزد یا از آسمان باران نمی‌بارد. اطراف کشور هم به صورت دایم تنش و جنگ و تروریست وجود دارد. به همین دلیل این ضرورت ایجاد شده است که در حوزه توانبخشی کار زیادی انجام شود.»