نوآوران آنلاین- در لایحه دولت به مجلس، بودجه‌ پیشنهادی برای آموزش و پرورش 36‌هزار‌میلیارد تومان است که این میزان در مقایسه با بودجه عمومی دولت که حدود 424‌هزار‌میلیارد تومان است، تقریبا حدود هشت تا 5/8‌درصد می‌شود. از این رو بودجه سال 97 آموزش و پرورش نسبت به سال گذشته که حدود 5/9‌درصد بوده است، حدود یک تا 5/1‌درصد کاهش دارد. یکی از شاخص‌‌هایی که ما با آن بودجه‌‌های آموزش و پرورش کشورها را مقایسه می‌کنیم، سهم بودجه آموزش و پرورش از بودجه عمومی دولت است. در واقع آنچه بیشتر در ادبیات جهانی استفاده می‌شود، سهم آموزش و پرورش از تولید ناخالص داخلی است. براساس محاسبه و اعلام بانک جهانی طی چند سال گذشته تولید ناخالص داخلی ایران چیزی حدود 450 تا 500‌میلیارد دلار است، اما اگر شما بخواهید بودجه آموزش و پرورش و لایحه پیشنهادی دولت را به دلار برگردانید، با توجه به اینکه قیمت دلار بالای چهار‌هزار و 500 تومان است، چیزی حدود هفت الی هشت‌میلیارد دلار خواهد شد. با چنین رویکردی سهم آموزش و پرورش از تولید ناخالص داخلی ایران حدود 5/1 تا دو‌درصد می‌شود، در حالی که سهم کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی که به اختصار به آن (OECD) می‌‌گویند، از تولید ناخالص داخلی تقریبا پنج‌درصد است. از سوی دیگر، سهم آموزش و پرورش کشورهای منطقه و کشورهایی در حد کشور ترکیه و عربستان حدود چهار الی پنج‌درصد است، اما در ایران متاسفانه این سهم حدود 5/1 تا دو‌درصد است، یعنی سهم آموزش و پرورش ایران کمی بالاتر از فقیر ترین کشورهای دنیاست و میزان آن بسیار کم است. آموزش و پرورش با کسری بودجه بسیار کلانی روبه‌روست. برای مثال فرض کنید کل بودجه سالانه ما 36 ‌هزار‌میلیارد تومان است، بعد با 10‌هزار‌میلیارد تومان کسری بودجه مواجه هستیم؛ یعنی همین 36‌هزار‌میلیارد تومان هم مطمئنا برای سال آینده تامین نخواهد شد. نمونه کوچک بحث شیر مدارس است که سال گذشته 200‌میلیارد تومان برای شیر رایگان دانش‌آموزی در نظر گرفته شد، در حالی که تاکنون یک پاکت شیر هم به دانش‌آموزان داده نشده است. بنابراین آن 200‌میلیارد تومان جنبه صوری داشته است. از این رو با توجه به اینکه بخش مهمی از بودجه آموزش و پرورش صرف معوقات و کسری بودجه می‌شود و بخش دیگر نیز تامین نخواهد شد، مطمئنا سهم آموزش و پرورش از تولید بودجه عمومی دولت حتی در سال آینده هم با توجه به لایحه پیشنهادی کمتر از هشت‌درصد می‌شود. به‌نظر من چنین رویکردی کاملا فاجعه است، اما اکنون که حدود یک ماهی است لایحه پیشنهادی به کمیسیون تلفیق مجلس رفته است، من شنیدم که قرار است در صورت امکان سهم بودجه آموزش و پرورش را به 42‌هزار‌میلیارد تومان برسانند، اما بحث این است که این افزایش صرف هزینه کسوراتی خواهد شد که از سال‌های گذشته بوده است. در واقع اگر افزایش شش‌هزار‌میلیارد تومانی را برای کسری بودجه در نظر بگیرم، همان‌طور که گفتم بودجه آموزش و پرورش در سال آینده بیشتر از هشت‌درصد سهم بودجه عمومی دولت نخواهد بود. در واقع سهم آموزش و پرورش ایران از بودجه عمومی دولت نسبت به خیلی از کشورها در سطح جهان و حتی منطقه پایین تر است.

نارضایتی معلمان

در مورد معلمان اگر بخواهیم حرف بزنیم باید گفت که یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که بودجه آموزش و پرورش در سال آینده دارد این است که این بودجه، لایحه پیشنهادی و آن چیزی که نمایندگان راجع به آن حرف زدند، هیچ‌کدام چیزی به نام یک بودجه خاصی برای اجرای رتبه بندی معلمان نیست. من خودم شخصا با رتبه بندی معلمان و خاستگاه فکری این رتبه بندی مخالف هستم، اما اگر رتبه بندی به این معنا باشد که باعث افزایش حقوق معلمان شود به‌نظر من لازم است، ولی خوب این مساله در بودجه سال آینده در نظر گرفته نشده است. بنابراین بودجه سال آینده آموزش و پرورش با توجه به این فضایی که خدمتتان عرض کردم، واقعا نه برای آموزش و پرورش نه برای معلمان امیدوار‌کننده نیست. معلمان ما سال هاست که با حقوق و مزایای کم دست و پنجه نرم می‌کنند. این در حالی است که وقتی آقای فانی در دولت یازدهم می‌خواست به‌عنوان وزیر در مجلس رأی اعتماد بگیرد، اعلام کرد که یکی از کارهای من این است که سهم بودجه آموزش و پرورش را از تولید ناخالص داخلی به سطح منطقه برسانم که متاسفانه این اتفاق نیفتاد. بنابراین روی هم رفته شرایط به گونه‌ای نیست که معلمان از بودجه آموزش و پرورش در سال 97 رضایت خوبی داشته باشند و این میزان بودجه ما را به این نتیجه می‌رساند که شرایط کنونی ادامه خواهد داشت. از سوی دیگر، آموزش و پرورش ایران در برخی از سال‌های پس از انقلاب سهمی حدود 12 تا 15‌درصد داشته است، ولی متاسفانه طی سال‌های اخیر این سهم حدود 5/9 یا 10‌درصد شده و اکنون به هشت تا 5/8‌درصد نیز رسیده است. این مساله به‌نظر من ضعف اصلی بودجه آموزش و پرورش در لایحه پیشنهادی امسال است که قطعا آموزش و پرورش را با مشکلاتی روبه‌رو خواهد کرد.

کاهش دریافتی معلمان

سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده است که متوسط حقوق معلمان از متوسط حقوق کارمندان دولتی پایین‌تر نیست. کاری ندارم که این آمار درست است یا نه. درستی و نادرستی آن بر عهده افرادی است که آن را اعلام می‌کنند، اما متوسط حقوق کارمندان دولت مثلا حدود دو‌میلیون و 700‌هزار تومان و متوسط حقوق فرهنگیان حدود دو‌میلیون و 400‌هزار تومان است. با این حال می‌دانم مشکل معلمان تنها حقوق نیست. الان من افرادی را می‌شناسم که حقوقشان در حکم کارگزینی چیزی حدود دو‌میلیون تومان است، اما فیش حقوقی و دریافتی‌شان با توجه به مزایای گوناگونی که می‌گیرند به پنج‌میلیون تومان می‌رسد. این در حالی است که وضعیت معلمان برعکس است. معلمان حکم کارگزینی‌شان مثلا حدود دو‌میلیون و 200‌هزار تومان است، اما حقوق دریافتی‌شان با توجه به کسورات حدود یک‌میلیون و 700‌هزار تومان است و هیچ‌گونه مزایای دیگری ندارند. از این رو باید دریافتی‌ها با هم مقایسه شوند نه آن چیزی که روی کاغذ قید شده است. با توجه به مواردی که به آن اشاره کردم، نمی‌توانیم برای سال آینده انتظار داشته باشیم که تفاوت چشمگیری در وضعیت مالی آموزش و پرورش، بودجه و حقوق معلمان به‌صورت خاص ایجاد شود. مگر اینکه در روزهای آینده در مجلس با کمک دولت و نمایندگان بودجه آموزش و پرورش در سطح بالاتری قرار بگیرد.

منبع: آرمان