لهجه زیبای مردمان دیار سعدی و حافظ، یکی از زیبا‌ترین و دلنشین‌ترین لهجه‌ها در ایران بزرگ اسلامی است.  
از سمت شمال که وارد شیراز می‌شوی، به دروازه قرآن که رسیدی، به ادب و با خضوع دست راست بر سینه بگذار و به ادب مقابل گنبدهای فیروزه‌ای امامزادگانش سر خم کن که این همان سومین حرم اهل‌بیت(ع) است.
پر که شدی از لذت معنوی و حس زیبای انسانی به طاووس زیبا و همیشه سبز با دمی افشان و گلرنگ می‌رسی و  از کنار دروازه قرآن عبور می‌کنی، ابتدا با خضوع دست راست برسینه بگذار و به ادب سرخم کن مقابل گنبد‌های فیروزه‌ای و سبز امام‌زادگان واجب‌التعظیم سومین حرم اهل‌بیت(ع) و بعد از لذت بصری که به‌واسطه دیدن طاووس خوش‌آمدگوی به‌تو دست داد، به سمت شاهچراغ‌(ع) روانه شو.
زیارت که کردی، سبک می‌شوی، آنگاه عزم کن دیدار حافظ را و از آن پیرمراد و آنچه به‌زیبایی در لفافه‌کلامی دلنشین در قالب تفالی خوش‌آیند، برایت می‌سراید، بهره‌کافی ببر و سپس آماده عزیمت به سعدیه شو، بارگاه باشکوه بزرگ مرد سخن، عندلیبی که هیچ‌کس تاکنون راه به لانه سیمرغی‌اش در قله قاف سخن و اندیشه و ادب نبرده است.
گذر بر آرامگاه سعدی نیز ادبی خاص می‌طلبد و طهارت بیرون و درون، آنگاه بهره‌ای از بوستان و گلستانش به اندازه وقت و وسع‌، ببر و راهی دیگر نقاط این شهر دل‌انگیز شو، از چهل‌تنان و هفت‌تنان و تخت‌ضرابی و خواجوی کرمانی و باباکوهی و ... گرفته تا باغ‌ارم، باغ دلگشا و نارنجستان قوام و ... تا به مجموعه زندیه برسی.
دیدار از بازار وکیل و حمام و آب‌انبار و ارگ کریمخانی هرکدام روزی برای خود می‌خواهد اما در پایان راه، خوردن بستنی در جوار آرامگاه سعدی یا ارگ کریمخانی و البته چشیدن طعم واقعی فالوده شیرازی با آبلیموی دست‌افشارش را نباید از یاد ببری و سوغات‌هم که فراوان است از گلیم و گبه گرفته تا چنته و ملکی و گیوه و شیوه و خاتم، معرق و سنگ‌های بی‌بدیل و جذاب و هم آب‌لیمو و حلوای مسغطی لاری و ... در نهایت به‌خاطر بسپار اگر به شهر راز شیراز جنت‌طراز و خال رخ هفت کشور جهان، آمدی که؛
بده ساقی می‌ باقی که در جنت نخواهی یافت
کنار آب رکن‌آباد و گلگشت مصلا را
سفر به شیراز تنها با دیدن آثار فرهنگی و تاریخی و مذهبی نباید به پایان برسد، که رفتن در میان کوچه پس کوچه‌های بافت تاریخی این شهر، هر بیننده‌ای را با خود به ژرفای تاریخ شکل‌گیری شهر راز خواهد برد.
باید روزی را برای دیدار گذر سنگ سیاه و سید ذوالفقار و کوچه‌پس کوچه‌هایی که زمانی گذرگاه بزرگانی همچون سعدی بوده است، یا مسیرهایی که به سیبویه و دارالسلام می‌رسد، اختصاص داد.
زمانی مناسب که آفتاب جِنگ شیراز، تریشه‌های دلت را به قلب شیرازی‌های اصیل گره بزند و چشم‌ها را پر کند از حض دیدار مسجد مشیر و بی‌بی‌دختران و کلیسای مریم مقدس و ... صدها زیبایی دیگر که در پستوی شهر سعدی و حافظ و اطراف حرم مطهر احمدبن‌موسی(ع)، از نظر پنهان است.
شیراز البته سرتاسر مملو از باغ‌های زیبایی است که در گوشه گوشه‌ی شهرراز، با درختانی سربر آسمان برافراشته، زیبایی را به دیدگان هر بیننده‌ای هدیه می‌دهد.
از باغ جهان نما در ورودی شمالی شیراز گرفته تا باغ جنت در ورودی جنوبی شهر و آن سوی، باغ‌های قصردشت و کوچه‌ باغ‌های زیبا و منحصر به فرد این منطقه در شمالغرب شهر که همه و همه دیدنی است و پر می‌کنند هر رهگذری را از حس خوب بهار، فریبندگی و ستایش خالق زیبایی‌ها.
در میانه‌ی شیراز هم باغ ارم زیبا، بی‌تردید یادآور بهشتی زیبا خواهد بود و باغ عفیف‌آباد، همچون نگینی سبز بر انگشتری شیراز خود نمایی می‌کند؛ باغ نارنجستان قوام در قلب بافت تاریخی که در جوار خانه‌ی زینت الملوک و آن سوتر از مدرسه‌ی خان و مدرس درس ملاصدرای فیلسوف.... همه و همه برجای مانده‌اند تا بینندگان را سرشار از لذتی بصری کرده و به اعماق تاریخ این شهر بکشانند.
شیراز آنقدر دیدنی دارد که روزهای بی‌شماری را بتوان در آن بود و هر روز را با یکی از دیدنی‌ها تازه کرد؛ دیدنی‌هایی مانند چهل مقام و هفت‌تنان یا باغ مرکز اسناد و پارک کوهستانی دراک و قنات‌های خفته در دامنه‌ای از کوه‌های شمالغرب آن.
گذر از شیراز بی‌دیدن آرامگاه خواجو بر فراز کوه الله‌اکبر و آرامگاه باباکوهی که پشت به پشت خواجو داده و سال‌ها میعادگاه عاشقان دلباخته است و مفری برای عبور از روزمرگی‌ها...
به حتم، اولی‌تر از هر دیدنی در شیراز، زیارتگاه‌های امامزادگان واجب التکریمی است که خاک شیراز را به قدوم خود مزین کرده‌اند و عنوان سومین حرم اهل بیت(ع) را زینت آن ساخته‌اند؛ آرامگاه حضرت علی‌ابن حمزه در میانه‌ی راه دروازه قرآن تا شاهچراغ(ع)، جایگاهی دلنشین و روح‌بخش که حس خوب و خدایی را در هر زائری زنده می‌کند.
بارگاه ملکوتی احمدی و محمدی و حرم‌های مطهر حضرت احمدبن موسی‌الکاظم(ع) و محمدابن موسی‌الکاظم(ع) که در دو سمت یک صحن زیبا، نوازشگر روح انسانی تمام زائران و مجاوران است.
آن‌سوتر در شرق آستان مطهر حضرت شاهچراغ(ع) بارگاه مطهر حضرت سیدعلا‌الدین حسین(ع) است که هر دوشنبه شب، زیارتگاه ارادتمندان خاندان عصمت و طهارت محسوب می‌شود و شیرازی‌ها ارادی خاص به این بارگاه داشته و دارند. جایی که آن را باب‌الحوائج می‌خوانند و چه حاجت‌ها که در آن روا نشده است.
آن سمت و در جنوب بارگاه حضرت احمد ابن موسی‌الکاظم، امامزاده‌ای دیگر قرار دارد؛ حضرت سید تاج‌الدین غریب(ع) زیارتگاه دلدادگان بسیاری است.
... و کنار همه‌ی این بزرگان، بقاع دیگری در مرکز شهر و پیرامون آن، خاک این دیار را عطرآگین ساخته و شهر راز را مملو  از عشق و ارادت به آستان امامت و ولایت قرار داده است.
شیراز شهر رندان عافیت‌جو، شهر بهار نارنج و باغ‌های خوش نسیم و خاتم و منبت و قلم‌کاری‌های ماندگار است. به هرکجای این شهر که قدم بگذاری، مردمانی خواهی دید، خوش مشرب و معاشرت که هر آنچه در دل دارند بر زبان جاری می‌کنند و تو را با آن کلام زیبا، به مهربانی می‌نوازند.
خوشا شیراز و وضع بی‌مثالش خداوندا نگه دار از زوالش
ز رکن آباد ما صد لوحش الله که عمر خضر می‌بخشد زلالش
میان جعفرآباد و مصلا عبیرآمیز می‌آید شمالش
به شیراز آی و فیض روح قدسی بجوی از مردم صاحب کمالش
که نام قند مصری برد آن جا که شیرینان ندادند انفعالش
صبا زان لولی شنگول سرمست چه داری آگهی چون است حالش
گر آن شیرین پسر خونم بریزد دلا چون شیر مادر کن حلالش
مکن از خواب بیدارم خدا را که دارم خلوتی خوش با خیالش
چرا حافظ چو می‌ترسیدی از هجر نکردی شکر ایام وصالش