نوآوران آنلاین-روز گذشته (20 مهر) که به‌عنوان روز جهانی آرتریت (بیماری‌های التهابی مفاصل) نام‌گذاری شده بود، ما را برآن داشت تا درباره این بیماری و روش‌های درمان و کنترل آن با دکتر سیداحمد رئیس‌السادات، دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران به گفت‌وگو بنشینیم .
به‌رغم تلاش‌ها و پژوهش‌های بسیار، متاسفانه تاکنون درمان و علاج قطعی برای آرتروز شناخته نشده است ؛ بنابراین هدف از مدیریت این بیماری کنترل شکایات آزاردهنده بیمار،آهسته کردن روند پیشرفت بیماری، پیشگیری از ابتلای سایر مفاصل و درنهایت بهبود عملکرد مبتلایان است.
آرتروز چگونه به جان مفاصل می‌افتد؟
عواملی مانند افزایش سن، جنس مونث، چاقی، شاخص ژنتیکی، آسیب‌های قبلی به زانو که باعث صدمه دیدن مینیسک یا رباط‌های زانو شده باشد، ضعف عضلانی (بخصوص عضلات چهارسر ران) یا ناهماهنگی قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات اندام‌های تحتانی، احتمال ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد.همچنین شغل‌هایی که در آنها نیاز به خم و راست کردن مکرر زانوست یا فرد مجبور است مدت زمان زیادی با زانوی خمیده به فعالیت بپردازد و نیز برخی ورزش‌های شدید و پر برخورد حرفه‌ای در ایجاد و پیشرفت بیماری موثر هستند.
خود را لاغر کنید
معمولا مداخلات غیردارویی و در اصل اصلاح سبک زندگی به‌عنوان گام اول در درمان آرتروز شناخته می‌شود. مهم‌ترین عامل قابل اصلاح در ابتلا به آرتروز زانو و برخی دیگر از مفاصل، چاقی است. به همین دلیل، بهترین اثر در تخفیف علائم آرتزوز زانو در صورت کاهش حداقل 10درصد وزن بدن به‌دست می‌آید. فرآیند کاهش وزن بدن بهتر است شامل ترکیبی از رژیم درمانی و فعالیت فیزیکی بوده و یک برنامه‌ریزی حداقل شش ماهه برای آن مناسب است.
پیاده‌روی؛ فرمان کنترل آرتروز
پیاده‌روی بخصوص نوع سریع آن در دسترس‌ترین، مفیدترین و مقرون به صرفه‌ترین ورزش در سلامت سالمندان و بویژه در مبتلایان به آرتروز، پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی ـ عروقی است. اما باید ضمن استفاده از کفش مناسب، از پیاده‌روی در سطوح ناهموار و با شیب زیاد خودداری کرد.
در بیمارانی که آرتروز متوسط و شدید دارند، ورزش‌های آبی (مانند پیاده روی در آب‌های عمیق) شاید بیشتر از ورزش‌های دیگر قابل تحمل باشد. در افراد چاق مبتلا به آرتروز استفاده از دوچرخه ثابت با ارتفاع بلند صندلی در مقایسه با تردمیل گزینه مناسب تری است.
از وسایل کمک حرکتی بهره بگیرید
استفاده از انواع خاصی از کفی و زانو بند در موارد خاص، بخصوص در بیماران با بدشکلی زانو (زانوی پرانتزی یا ضربدری) یا کسانی که از ناپایداری مفصل زانو رنج می‌برند، می‌تواند در تخفیف علائم کمک کننده باشد که البته توصیه می‌شود حتما پس از معاینه و مشورت پزشک تهیه شود .وسایل کمکی مانند عصا نیز می‌تواند فشار وارده به مفصل زانو را به میزان یک چهارم کاهش دهد.
کاهش دردهای شدید با فیزیوتراپی
درمان‌های فیزیوتراپی مانند گرما یا سرما درمانی موضعی، الکتروتراپی و لیزردرمانی می‌تواند به عنوان درمان‌های کمکی بخصوص در زمان‌های شعله‌ور شدن علائم موثر باشد. درمان‌های کمکی دیگر مانند طب سوزنی گرچه ممکن است سبب درجاتی از کاهش درد شود هنوز شواهد علمی کافی جهت توصیه ندارند.
گاهی چاره‌ای جز مصرف دارو نیست
گام بعدی در کنترل علائم در بیمارانی که به درمان‌های غیردارویی پاسخ مناسبی نداده‌اند، استفاده از درمان‌های دارویی است. استامینوفن ساده، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و پمادهای موضعی ضددرد، رایج‌ترین داروهای مورد استفاده در مبتلایان به آرتروز هستند. همچنین برای افرادی که به روش‌های دارویی خوراکی و فیزیکی جواب خوبی نمی‌دهند، تزریقات داخل مفصلی مانند تزریق استروییدها (کورتون) و آمپول‌های ژله‌ای (هیالورونیک اسید) اگر بموقع و به‌صورت محدود صورت گیرد، می‌تواند موثر باشد.
اعتماد به درمان‌های جدید!
روش پی‌آرپی یا پلاسمای غنی از پلاکت و نیز پلاسمای غنی از فاکتور رشد یا PRGF به عنوان نسل جدیدی از تزریقات داخل مفصلی شناخته می‌شود که اثر طولانی‌تری دارند. مبتلایان به آرتروزهای خفیف و متوسط با سن کمتر از 70 سال که خیلی چاق نیستند و دچار کم‌خونی یا سرطان‌های استخوانی یا خونی نیستند، بهتر می‌توانند از مزایای این روش کمک بگیرند.
ازن درمانی به‌صورت تزریق داخل نیز یکی از روش‌های جدید جهت کاهش درد مبتلایان به آرتروز زانو ست که اثر بخشی آن در مقایسه با سایر روش‌های تزریقی، کمتر و کوتاه اثر تر است .
درمان تزریقی جدید «ارتوکین درمانی» که روی آن بسیار تبلیغ می‌شود نیز با مهارکردن موارد التهابی سبب کاهش درد می‌شود اما برخلاف برخی ادعاها اثر ترمیم‌کنندگی ثابت شده‌ای ندارد .