نوآوران آنلاین- برای خانه «خان‌منش» در نبش کوچه امام خمینی (ره) هفتم در مشهد با تاریخی که پشت آن دکتر معاضد و معماری ویژه‌ی خانه بودن به حدی که آن را جزو یکی از سه بنای زیبای مشهد معرفی کرده‌اند. حتی آن را ۱۲ تیر ۱۳۸۴ با شماره ۱۲۰۷۲ در فهرست آثار ملی ثبت می‌کنند و آن طور که میراث فرهنگی به دوستداران میراثی اعلام کرده، بعد از چند سال یعنی در سال‌های پایانی دهه ۸۰ خانه را از فهرست آثار ملی خارج می‌کنند، آن‌هم بدون هیچ حرف و نقل و اعتراضی!
رضا سلیمان نوری، رئیس هیأت مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان، به ایسنا با بیان که در چند روز گذشته خانه «خان‌منش» آتش گرفت و بخش‌هایی از آن آسیب دید، می‌گوید: این در حالی است که مدیران میراث‌فرهنگی مشهد در مواجهه با آتش سوزی ظاهراً عمدی این بنا مدعی خروج آن از فهرست آثار ملی در سال‌های پایانی دهه ۸۰ هستند.
وی ادامه می‌دهد: این در حالی است که تا امروز هیچ خبری مبنی بر خروج از ثبت این خانه از فهرست آثار ملی منتشر نشده بود و هیچکدام از مقامات رسمی نیز در این زمینه اعلام موضع نکرده بودند.
او در ادامه به برخی نقل‌قول‌ها درباره‌ی مالک خانه و اموال وی می‌پردازد؛ «غلامعلی تاجیان یکی از مردم قدیمی خیابان امام خمینی (ره) سال ۱۳۹۵ درباره‌ی مالک این خانه گفته بود؛ "مطب دکتر تاج‌الدینی سمت دیگر همین خیابان، اول خیابان امام خمینی روبروی کوچه افشارها بود. خانه و مطب دکتر معاضد هم که پزشک چشم بود اول کوچه سجادی قرار داشت که الان نمایشگاه سفال است."
حتی حسین خانپور چایخانه دار هم که ابتدای کوچه امام خمینی (ره) سوم مغازه‌دار است درباره‌ی سرنوشت مطب دکتر معاضد گفته است؛ "دکتر معاضد یک ماشین آمریکایی داشت. خانه او هنوز همان سبک قدیمی هست و یادم هست تاکسی تلفنی خان‌منش مدت‌ها آنجا بود. خان‌منش ابتدا راننده دکتر معاضد بود و برای همین هم تا وقتی زنده بود، باغ و خانه در اختیارش بود."
او دلیل اینکه آتش‌سوزی را عمدی می‌دانند، سوختن فقط سقف و بخشی از نمای ساختمان بدون رسیدن خسارتی به نمایشگاه سفال مستقر در حیاط بنا می‌داند و می‌گوید: حتی در سال گذشته این دومین خانه ثبت ملی مشهد است که خبر خروج از ثبت ملی آن اعلام می‌شود. پیش از این و در تابستان هم تنها چند روز پس از ریزش مشکوک خانه تاریخی آل سیدان اعلام شد که این خانه از ثبت ملی خارج شده است، تخریبی که هنوز به صورت رسمی دلایل اصلی آن اعلام نشده است.
این پژوهشگر تاریخ، خانه‌ی خان‌منش را متعلق به دوره‌ی پهلوی اول می‌داند و می‌گوید: داشتن پلان باز و نورگیرهای نامنظم اما قابل توجه، در کنار وجود ستون‌های زیبا در ضلع غربی بنا و قرار گرفتن در حاشیه محور تاریخی ارگ، از مهم‌ترین ویژگی‌های این بنا برای ثبت در فهرست آثار ملی بوده است.
وی حتی به این نکته اشاره می‌کند که این خانه‌ی تاریخی، به روایتی نخستین درمانگاه خصوصی مشهد بوده چون مرحوم دکتر معاضد چند تخت در آن تعبیه کرده بود تا بیمارایی که از شهرستان به مشهد می‌روند، در ان‌جا بستری شوند.
این خانه که امروز در خیابان امام خمینی (ره) میدان شهدا روبه‌روی اداره آموزش و پرورش نبش کوچه سجادی قرار دارد، به عنوان کارگاه و بازارچه سفال استفاده می‌شود با این وجود با تخریب‌هایی نیز مواجهه است.
در پرونده ثبتی این بنا که در سال ۱۳۸۳ تهیه شده، آمده است: «ورودی بنا در حاشیه خیابان امام خمینی نزدیک معبر اصلی شهر و میدان شهدا واقع شده است. درب اصلی بنا بزرگ و در نبش کوچه سجادی قرار دارد و از جنس فلز است. این درب به حیاط وسیع و مشجری باز می‌شود که فضای خانه‌های کوشک‌دار را تداعی می‌کند و اکنون به پارکینگ اتومبیل‌های مسافربری شهری تبدیل شده است. پلان منزل دارای شکستگی‌های زیادی در نمای ساده و آجری آن است. در ضلع جنوبی منزل ایوانی است با سه ستون گچ‌بری شده که در زیبایی بصری بنا مؤثر است. استفاده از فرم‌های هندسی ساده و متقارن در پلان بنا، واشوهای قدیمی متناسب با فرم پلان در بدنه بنا جهت نورگیری و دسترسی به فضای داخلی و استفاده از فضای سبز و گیاهان بالا رونده در بدنه بنا جلوه‌ای خاص به آن بخشیده است.
پوشش سقف بنا از نوع شیروانی شیبدار است. مسیر دسترسی به داخل بنا از ایوان ضلع جنوبی و دربی چوبی و قدیمی است. در ضلع غربی، درب ورودی اصلی قرار دارد. فضاهای اتاق‌ها از هال طراحی شده در میانه بنا قابل دسترسی است. بنا دارای هشت اتاق ساده و فاقد تزئینات است.