نوآوران آنلاین- در ۹ ماه نخست امسال ۷۸۲ هزار و ۱۱۳ تبعه این کشور به ایران سفر کردند که در مقایسه با سال گذشته ۲۴ درصد رشد داشته است. نتایج یک تحقیق در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نشان می‌دهد: میانگین اقامت افغانستانی‌ها در ایران ۲.۵ روز بوده است. البته این حاصل بررسی اتباعی است که خاک ایران را ترک کرده‌اند.
مهاجرت افغانستانی‌ها، مقامات کشورمان را در اجرای سیاست درهای باز در حوزه گردشگری افغانستان محتاط‌تر کرده است. رسوبی که معاون گردشگری هم به آن اشاره کرده و علت دست به عصا راه رفتن ایران را همین دانسته است.
تورگردان‌های ایرانی هم به تعامل با افغانستان چندان تمایل نشان نمی‌دهند. ذهنیت آن‌ها بر این است که قصد افغانستانی‌ها، مهاجرت و بیشتر کاریابی در ایران است تا انجام یک سفر توریستی.
ولی تیموری، معاون گردشگری کشورمان درباره بی‌میلی ایرانی‌ها برای گسترده شدن تعاملات گردشگری با افغانستان نیز تأیید می‌کند که ایران با رسوب اتباع افغانستان مواجه است و به ایسنا می‌گوید: این تصور وجود دارد که اگر از افغانستان بدون ساز و کار گردشگر بیاوریم آن‌ها نیز در ایران رسوب کنند. سعی ما این است که تصور درستی ایجاد شود، برای همین با احتیاط در این مسیر قدم برمی‌داریم، چون می‌دانیم افغانستان گردشگران خوبی دارد.
علی‌اصغر سلطانی‌هروی، مدیر یک آژانس‌گردشگری افغانستانی اما مدعی است اگر مذاکرات دو کشور در حوزه گردشگری به نتیجه برسند و موانع ویزا برداشته شود، هر ماه می‌تواند پنج تا شش هزار گردشگر واقعی به ایران بفرستد و این فقط نتیجه کار یک آژانس توریستی در افغانستان خواهد بود.
مقامات افغانستان نیز مهم‌ترین عامل عقب ماندن دو کشور در تعاملات گردشگری را نخست تصویر ذهنی اشتباه مردم ایران و افغانستان نسبت به یکدیگر و سپس محدودیت‌های ویزا می‌دانند.
سیدرضا حسینی میثم، مشاور وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان که به تازگی به ایران سفری داشته است، سخت‌گیری‌های ایران در صدور ویزا را مهم‌ترین عامل گریز افغانستانی‌ها از سفرهای توریستی و درمانی به ایران دانسته و در قیاس با هندوستان که سفر به این کشور متقاضیان زیادی در افغانستان دارد، گفته است: دریافت ویزای هند برای یک افغانستانی خیلی ساده و البته رایگان است. این ویزا را در نصف روز و یا حداکثر در یک روز اداری می‌توان دریافت کرد، در حالی که اگر یک بیمار بخواهد ویزای ایران را بگیرد، حتماً باید خودش برای انجام مصاحبه به سفارت یا کنسولگری ایران مراجعه کند و ساعت‌ها در یک صف طولانی منتظر بماند، البته این زمان حالا کوتاه شده ولی من سال گذشته برای گرفتن ویزا ۶ ساعت در صف منتظر بودم. بعد از این مرحله باید ۸۰ یورو پول ویزای ایران را بدهیم، ۱۵ یورو هم بابت بیمه اجباری سفر پرداخت کنیم، بعد از آن بلیت هواپیمایی که قیمت کابل تهران کابل حدود ۳۹۰ دلار می‌شود، تهیه کنیم. اگر قرار است برای درمان به ایران مراجعه کنیم می‌توانیم با هزینه‌ای کمتر از ایران و دردسرهایی به مراتب کمتر برای گرفتن ویزا به هند برویم و یا با یک چهارم این هزینه به پاکستان سفر کنیم.
علی‌اصغر سلطانی‌هروی، پژوهشگر و کارشناس فرهنگ ارتباطات و رسانه‌های نوین افغانستان است که مدیریت نخستین پروژه دیجیتالی صنعت گردشگری افغانستان را به عهده دارد و در نمایشگاه گردشگری ایران برای نخستین‌بار شرکت کرده بود تا بازار ایران را محک بزند، به ایسنا می‌گوید: افغانستان تمایل دارد با ایران مراوده گردشگری داشته باشد. ما با چند شرکت ایرانی نیز ارتباط برقرار کرده‌ایم، مذاکره‌های اولیه‌ای داشته‌ایم و فکر می‌کنیم اولین تور رسمی گردشگری افغانستان را برای ایرانی‌ها از سال آینده اجرا کنیم.
او اشاره می‌کند که تا به حال تور افغانستان فقط برای گروه‌های خاص مثل عکاس‌ها، اجرا شده بود و اضافه می‌کند: اجرای تورهای عمومی برای گردشگران ایرانی و افغانستانی به مذاکره نیاز دارد. در حال حاضر کمیته فنی دو کشور ایجاد شده است، از طرف بخش خصوصی افغانستان این آمادگی برای گسترش همکاری‌ها و رفع موانع وجود دارد. ما با نزدیک به ۱۰ شرکت ایران هم مذاکره کرده‌ایم ولی تا کنون نتیجه مشخص و عملیاتی نگرفته‌ایم چون موانعی بر سر راه وجود دارد که به همت طرف ایرانی و بعضاً افغانستان نیاز دارد که بخشنامه‌ای در این رابطه صادر کنند.
سلطانی به نگرانی ایرانی‌ها درباره وجود امنیت در افغانستان که مانع اقدام آن‌ها برای سفر به این کشور شده است، اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر در قالب تور به کشور ما سفر شود، هیچ مشکلی وجود ندارد. افغانستان نیز درگیر تبلیغات منفی است که معتقدم ۸۵ درصد آن‌ها کاملاً کذب است و بعضاً با اهداف خاصی منتشر می‌شود، وگرنه فضای امنیتی افغانستان عالی است، اگرچه در مقاطعی اتفاقاتی رخ می‌دهد اما دائمی نیست. ما در کشورمان یقین داریم اوضاع (امنیت) در آینده‌ی نزدیک متحول خواهد شد.
او ادامه می‌دهد: افغانستان کشور بکر و ناشناخته‌ای معرفی می‌کند که می‌تواند گردشگران زیادی را جذب کند. پروژه گردشگری دیجیتال هم در راستای معرفی ظرفیت‌های افغانستان به مخاطبان بین‌المللی تهیه شده که در قدم بعدی به ایجاد تسهیلات و خدمات بیشتر به گردشگران خواهیم پرداخت.
این فعال گردشگری در افغانستان درباره اقداماتی که تا کنون برای دو سویه شدن مراوده‌های گردشگری دو کشور انجام شده است، توضیح می‌دهد: در حال حاضر حدود یکصد شرکت از ولایت‌های مختلف افغانستان در تعامل با ایران هستند. شرکت گردشگری ما نیز اولین تورهای ایرانگردی را از هفت هشت سال پیش اجرا کرده است و همین امسال حدود ۱۳۰۰ نفر را درحالی که برای شرکت در مراسم اربعین عازم عراق بودند به ایران آوردیم که یک هفته در این کشور به زیارت و سیاحت پرداختند. این جمعیت را فقط یک شرکت توریستی به ایران آورد. اگر راه باز شود حضور آن ۱۰۰ شرکت افغانستانی در ایران پررنگ‌تر خواهد شد.
سلطانی‌هروی با این تذکر که شرکت‌های توریستی فقط درباره گردشگران افغانستانی با ایران وارد تعامل می‌شوند، می‌گوید: متقاضی سفر به ایران در افغانستان زیاد است، اگر تعامل بین دو کشور برقرار شود، فقط شرکت ما پنج شش هزار نفر حداقل در ماه می‌تواند به ایران بیاورد. قیمت سفر ایران برای گردشگران افغانستانی مطلوب است. ایران از نظر زیارتی و فرهنگی برای افغانستانی‌ها جذابیت زیادی دارد و مهم‌تر از همه، فرهنگ و زبان مشترک مردم دو کشور است که آن‌ها را بهم بسیار نزدیک می‌کند.
او اضافه می‌کند که افغانستانی‌ها تمایل دارند برای درمان به ایران سفر کنند و در سال، بالغ بر چند هزار ویزای سلامت برای آن‌ها صادر می‌شود. یقین دارم اگر تورهای ایرانگردی برای آن‌ها فعال شود، این ظرفیت چند برابر شود.
با وجود این خوش‌بینی، این فعال گردشگری، قوانین و بخشنامه‌هایی که مقطعی و با در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی و امنیتی، صادر شده را مهم‌ترین مانع بر سر راه تعاملات توریستی دو کشور می‌داند و می‌گوید: افغانستان برای صدور ویزای انفرادی مشکلی ندارد، مخصوصاً حالا که می‌خواهد رفت و آمد گردشگری دو کشور هم بیشتر شود، اما شناخت کم مردم ایران از افغانستان باعث شده آن‌ها به این کشور توجهی نشان ندهند. این درحالی است که ایالت تاریخی «بامیان» در سال حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار گردشگر خارجی دارد که بیشتر از اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، آلمان و آمریکا هستند. آن‌ها خیلی راحت به افغانستان سفر می‌کنند، ولی ایرانی‌ها که همسایه ما هستند، افغانستان را کشور ناامن می‌دانند.
او با تاکید بر این‌که افغانستان برای سفر ایرانی‌ها مشکل خاصی ندارد، اضافه می‌کند: البته تا الان فقط برای گروه‌های خاص تور برگزار می‌شد، اما قرار است در سال آینده این تورها عمومی‌تر شود. مقامات افغانستان تمایل دارند هزینه ویزا را پایین بیاورند، اما چون ایران قیمت آن را بالا برده، دولت ما هم در اقدامی مشترک نرخ ویزا را افزایش داد و به ۸۰ یورو رساند.
این فعال گردشگری در افغانستان به اجرای سفرهای گروهی بین دو کشور قائل است و می‌گوید: افغانستانی‌ها انفرادی زیاد به ایران سفر می‌کنند، آن‌ها چند روز در مشهد می‌مانند، اقوامشان را می‌بینند و بدون این‌که جای دیگری بروند به خانه برمی‌گردند. در هر ماه سفرهای زیادی از افغانستان به ایران انجام می‌شود اما همه آن‌ها زایل می‌شود.
او با طرح این سوال که چرا باید شرایط طوری باشد یک افغانستانی راحت به دبی و هند برود و سخت‌تر به ایران سفر کند، بیان می‌کند: اگر مذاکرات گردشگری دو کشور به سرانجام برسد و به سمت اجرای تور بین ایران و افغانستان برویم، هم به نفع کشورها خواهد بود و هم مردم. یقیناً در سفرهای گروهی اگر مشکلات امنیتی به‌وجود آید راحت‌تر می‌توان پیگیری و یا جلوگیری کرد.
سلطانی‌هروی می‌گوید: اگر ظرفیت و منافع دو کشور را در نظر بگیریم می‌توانیم روی امکانات و تسهیلاتی مثل ویزا کار کنیم. اگر قرار است تورهای افغانستان و ایران برگزار شود باید روند اداری ارتقا یابد تا نگرانی متقاضیان سفر هم کمتر شود. ما باور داریم گردشگری، ارتباط دو کشور را عمیق‌تر و بهتر می‌کند.