نوآوران آنلاین- افزایش صمیمت و کیفیت زندگی در بین زوجین همواره به عنوان یکی از مهم ترین اهداف پژوهش‌گران عصر حاضر بوده است. لذا نوشتار حاضر به بررسی اثر بخشي آموزش برنامه ارتقای کیفیت زندگی در افزایش صمیمیت زناشویی میان زوجين نابارور پرداخته است.

نازایی به عنوان یک بحران زندگی با طیف وسیعی از مشکلات اجتماعی، روانی، جسمی و مالی همراه است. ناباروری عبارت است از عدم وقوع بارداری بعد از یک سال نزدیكي در زوجیني که تمایل به باروری داشته و از روش‌های پیش‌گیری از بارداری استفاده نكرده اند. مطالعات نشان داده است که ناباروری و اقدام به درمان آن باعث تاثیراتی مانند آشفتگی، سرخوردگی، افسردگی، اضطراب، نا امیدی، احساس گناه و احساس بی ارزشی در زندگی می شود. زنان ناباروري که تحت تاثیر آثار منفي ناباروري هستند، ممکن است دچار مشکل در صميميت زناشويي در زندگی خویش شده و میزان کم‌تری از رضایت‌مندی زناشویی را در مقایسه با زوجین بارور تجربه کنند.

ناباروري و درمان آن به عنوان يك بحران در زندگي مشترك و تداخل آن در نقش پدر و مادر بودن، نه تنها مشكلاتي را براي زوجين به‌ وجود مي‌آورد، بلكه مي‌تواند به عنوان يك ضربه پر قدرت برعليه روابط زوجين و استحكام خانواده عمل نمايد.

يكي از عوامل مؤثر بر سازگاري زناشويي، صميميت زوجين بوده و این مهم یکی از نیاز های اساسی زوج ها در ایجاد شادی و احساس معنا و رضایت زناشویی در زندگی است و همین صميميت  اهميت اساسي در ماندگاري روابط زوجين داشته و ميزان آن تاثير عميقي در دستيابي به شادكامي زناشويي دارد.

تعداد زيادي از افراد كه به مشاوره و روان درماني مراجعه مي كنند، براي به دست آوردن سطح رضايت‌مندی از زندگی خویش شكست خورده و موفق نبوده‌اند. روان‌شناسان کیفیت زندگی زناشویی را به عنوان موفقیت و عملکرد یک ازدواج توصیف کرده‌اند و امروزه این بعد یکی از پیش بینی کننده هاي مهم تداوم، پایداري و ثبات زناشویی است. زن و شوهر زماني به رضايتمندي مي رسند كه به اندازه كافي در ارتباط شان با يكديگر صميمي بوده و در حل مشكلاتي كه در زندگي‌شان به وجود مي‌آيد با يك‌ديگر همكاري كنند. زوج هایی که صمیمیت بالاتری دارند قابلیت بیشتری در مواجهه با مشکلات و تغییرات مربوط به رابطه خود داشته و در نتیجه رضایت زناشویی بالاتری را تجربه می کنند.

محققان در پژوهش‌های خود نشان داده‌اند که رضایت زناشویی رابطه‌ معنا داري با کیفیت زندگی زناشویی دارد. به عبارت دیگر، هرچه این رضایتمندی بیشتر می‌شود، کیفیت زناشویی نیز افزایش می‌یابد. نتایج این پژوهش‌ها نشان داد که یکی از بهترین راه‌های تقویت رابطه همسران، تعلیم مهارت‌های ارتباطی به زوجین است که به آن‌ها کمک می‌کند تا تعارضات زناشویی آینده‌اشان را حل و فصل کنند و نیز نشان می‌دهد که بین رضایت زناشویی و کیفیت زندگی رابطه مثبت و معنی داري وجود دارد و افزایش رضایت زناشویی باعث افزایش کیفیت زندگی درتمامی ابعاد آن می‌گردد.

در پژوهشی که حول همین محور توسط این‌جانب در میان زوج های نابارور مراجعه كننده به مراكز فوق تخصصي درمان ناباروري در شهر تهران به صورت نمونه گیري تصادفی انجام گرفت و پرسش‌نامه‌ای به ایشان جهت پاسخگویی داده شد. در پرسش‌نامه مذکور نیازهای صمیمیت زناشویی که هدف آن ارزیابی ابعاد صمیمیت زناشویی و ارزيابي نيازهاي صميميت در ابعاد عاطفي، روان‌شناختي، عقلاني، جنسي، فيزيكي، معنوي، زيباشناختي و تفريحي – اجتماعي مطرح شده است. در ادامه پژوهش، بسته آموزشی لازم در اختیار تعدادی از آنان قرار گرفت، گروهی که بسته‌های دریافت داشته و در معرض آموزش‌های لازم قرار گرفتند، با گروهی که هیچ برنامه اي را دریافت نکردند مقایسه شدند و تاثیرات این آموزش در افزایش صمیمیت زوج‌های نابارور کاملا قابل رویت بود.

بسته آموزشی مورد استفاده در این طرح برگرفته از مدل آموزشی گاتمن(1994) می باشد که در هفت جلسه 60 دقیقه ای به گروه آزمایش آموزش داده شد. مختصر جلسات آموزش داده شده به‌ شرح زیر می‌باشد:

جلسه اول: آموزش شیوه های بهبود رابطه عشقی میان زوجین از طریق افزایش شناخت از خود و همسر در حوزه های شخصیتی، عاطفی، شناختی، فلسفی و فکری، علایق، سلیقه ها و ... . هم‌چنین شناخت دنیای احساسی و عاطفی همسر و درک نگرانی‌ها و دغدغه های وی و افزایش هرچه بیش‌تر فضای شناختی هریک از همسران درباره یک‌دیگر.

جلسه دوم: آموزش شیوه های موثر در افزایش محبت، احترام و تعاملات مثبت میان زوجین، احیای احساسات مثبت، افزایش قدر شناسی، بالا بردن توانایی درک امتیازها و محاسن همسر، پرداختن به امتیازات فلسفه زندگی و تاریخچه ازدواج و جایگزینی نگرشی مثبت تر به همسر.

جلسه سوم: تمرکز بر نزدیک شدن به هم‌دیگر و افزایش ابعاد صمیمیت، شیوه های موثر گوش دادن و صحبت کردن و به عبارتی مهارت‌های ارتباط موثر و هم‌چنین شیوه‌های جلب توجه و محبت بیشتر از سوی همسر و در نهایت بررسی عوامل ایجاد کننده  سردی در رابطه و رفع آن‌ها.

جلسه چهارم: آموزش اهمیت پذیرش نفوذ همسر از سوی شوهران و شریک کردن همسر در تصمیم گیری ها و احترام قایل شدن برای نظرها و احساسات وی، انجام تمرین‌هایی برای بررسی اشکال مقاومت مردان برای شریک شدن در قدرت تصمیم گیری با همسرانشان ،راه‌های افزایش هوش عاطفی و پذیرش تسلیم شدن.

جلسه پنجم: آموزش شیوه های رفع مشکلات قابل حل، شناسایی سبک شروع مشاجرات، آموزش به‌کارگیری اقدامات جبرانی ،توجه به فیزیولوژی خود در طول مشاجرات، آموزش شیوه های مختلف آرام سازی و نیز راه‌های ویژه مقابله با مشکلات قابل حل.

جلسه ششم: راه‌های غلبه بر مشکلات دایمی و غیر قابل حل، توجه به رویاها و دلایل پنهانی و عمیق این مشکلات، تمرین‌هایی برای کشف رویاها، کار روی موارد به بن بست رسیده، آرام کردن یک‌دیگر و نحوه توافق بر روی مشکلات غیر قابل حل.

جلسه هفتم: توانمدسازی همسران برای خلق مفهومی مشترک در زندگی زناشویی خویش از طریق خلق زندگی درونی توسط هردو زوج، تمرین هایی جهت رسیدن به ارزش‌ها و نقاط مشترک از طریق بررسی نمادها، آداب، اهداف و آیین‌های خانوادگی.

در تبیین پژوهش فوق می‌توان گفت، اگرچه ناباروری بیماری نیست، ولی باعث اختلالات عاطفی و عوارض روانی اجتماعی متعددی می‌شود. ناباروری زندگی زوج ها را با یک سلسله فعالیت‌های پر زحمت درمانی، مشکلات مربوط به تمایل جنسی و روابط زناشویی، کاهش صمیمیت زناشویی، احساس گناه، ناامیدی، افسردگی و احساس خلاء مواجه می‌سازد. از طرفی این مشکلات روانی و عاطفی نیز می‌توانند یکی از علل ناباروری به حساب آیند. هم‌چنین می‌توان گفت که كيفيت زندگي يک درک كاملاً ذهني و شخصي است كه بر رضايت فرد از عوامل مؤثر بر رفاه جسمي، عاطفي و اجتماعي او مبتني است و هدف از سنجش آن ارتقا يا حفظ توانايي فرد براي بهترين عملکرد به رغم وجود ناتواني است.

در همین راستا، هرگاه زوجین بتوانند از مهارت‌های ارتباطی موثر اسفاده کنند، تعارض کمتری را تجربه می‌نمایند و بهترین راه‌های تقویت رابطه همسران، تعلیم مهارت‌های ارتباطی به آنان است که به آن‌ها کمک می‌کند مشکلات زناشویی آتی‌اشان را به بهترین صورت حل و فصل نمایند.