نوآوران آنلاین- سرقت از اماکن از جرائم پرشمار و پرهزینه و مستلزم برنامه های ممتاز برای پیشگیری است. طبیعتاً وضعیت و روند جرم در خصوص هر مکان، با مکان دیگر متفاوت است. چنان که طبق گزارش های پلیس تحقیق حاضر در نگاهی کلی تلاش می کند اوصاف عمده سرقت از اماکن را بدون تفکیک و تمایز انواع، مورد بررسی قرار دهد و بر تشابه انواع سرقت از اماکن از نظر علت شناختی و سیاستگذاری تکیه می کند.

علاوه بر این، تدوین و ترسیم برنامه پیشگیری از سرقت از اماکن متوقف بر یک پیش شرط مهم است؛ اولین گام، ارائه تصویری کلی از جرم یا سیمای جنایی آن است. در حال حاضر در مطالعات دانشگاهی و گزارش های رسمیِ کشور، سازوکار منسجمی برای ارائه چنین تصویری در دسترس نیست. بنابراین، این یادداشت به ارائه چنین تصویری بر اساس برخی از مطالعات تطبیقی می پردازد و می تواند راهنمایی اجمالی باشد.

تصویر کلی سرقت از اماکن با تبیین سه مؤلفه امکانپذیر است که به تفکیک مطرح می شود:

۱– اوصاف و انگیزه های مرتکبین

۲– اوصاف مکانی و زمانی جرم

۳– روش های ارتکابی جرم

اوصاف و انگیزه های مجرمین

مطالعات علت شناختی مختلف که مشخصاً در خصوص مرتکبین سرقت از اماکن انجام گرفته اند، این گروه و انگیزه های آن ها را با ویژگی های زیر معرفی می کنند:

۱– عمدتاً مردان جوان سنین ۱۵ تا ۲۵ سال با سوابق تحصیلی نامناسب، والدین فاقد صلاحیت، معتاد به الکل یا مواد مخدر، بیکار و فاقد شغل مناسب، فاقد مهارت و علقه محکم با جامعه مرتکب سرقت از اماکن می شوند.

۲– سرقت از اماکن اصولاً یک جرم مردانه است و زنان کمتر به ارتکاب این جرم می پردازند.

۳– عمده مرتکبین، حرفه ای یا سابقه دار هستند؛ اغلب به جرائم دیگری نیز مشغولند و سرقت از اماکن، حرفه مجرمانه منحصرشان نیست.

۴– انگیزه اصلی مرتکبین، کسب مال برای تأمین مواد و الکل مصرفی است؛ بلوینز اعتیاد و نیاز به تامین مواد، نیاز مالی برای معیشت خود و خانواده، زیاده خواهی و ماجرا‌ جویی را اصلی ترین علل سرقت مخصوصاً از منازل برمی شمارد. این انگیزه ها تا حد زیادی بین زنان و مردان مشترک است. مهم ترین علل ارتکاب سرقت به ترتیب اولویت عبارتند از: تأثیر دوستان، دسترسی به مواد، تنوع طلبی و ماجراجویی، مشکل با والدین، تحصیل اموال و اشیاء لوکس، تأمین الکل و مشروبات مصرفی، تأمین ضروریات زندگی، مشاهده مکان دسترس پذیر و تحریک سریع.

۵– مرتکبینِ سرقت از اماکن معمولاً کم تعداد و پرتکرار هستند. به عبارت دیگر، عده کمی از افراد با سابقه، مرتکب شمار زیادی از سرقت های اماکن هستند.

اوصاف مکانی و زمانی

ویژگی های ساختاری و موقعیتی اماکن نیز بخش مهمی از تصویر جنایی سرقت از اماکن را تشکیل می دهند.

در عمده مطالعات مرتبط، این ویژگی ها تأثیر چشمگیری بر ارتکاب سرقت یا ورود به قصد سرقت داشته است.

برخی از ویژگی های زمانی و مکانی سرقت های یاد شده عبارت است از:

۱– حدود ۷۵ درصد از سرقت ها در زمانی رخ می دهند که اماکن خالی از سکنه هستند.

۲– سرقت ها بیشتر در این اماکن رخ می دهند:

▪️اماکنی که بیشتر در معرض دسترسی هستند، مثل اماکن نزدیک به بزرگراه ها و ایستگاه های راه آهن

▪️اماکن تجاری و مسکونی واقع در محلهای پرت و دور افتاده.

▪️در بین سرقت از منازل، بیشترین تراکم در مناطق فقیر نشین و منازل استیجاری عمده است. مطالعاتی در منچستر نشان می دهد که احتمال ارتکاب جرم در منازلی با تراس و حیاط، بیشتر از دیگر منازل است.

▪️فروشگاه ها و شرکت های بزرگ در مقابل مغازه ها و دفاتر کوچک.

▪️اماکن حاوی اموال و اشیاء منقول و قابل حمل.

▪️اماکن قدیمی یا منازل محلات فقیرنشین که از ساختمان امنیتی و حفاظت قوی برخوردار نیستند. بنابراین، برخلاف تصور اولیه، بیشترین قربانیان سرقت را گروه های خوش نشین و ساکنان مناطق ارزان قیمت و سکونت گاه های موقت تشکیل می دهند.

روش های ارتکابی جرم

تاحدودی می توان ویژگی های زیر را در ارتکاب بیشتر سرقت های اماکن مشترک یافت:

۱– بیشتر سارقین از در یا پنجره های باز یا با شکستن در و پنجره وارد محل سرقت می شوند.

۲– صرفاً یک هشتم مرتکبین از کلیدهای ساختگی یا سرقت شده استفاده می کنند.

۳– تقریباً یک پنجم سارقین پیش از ارتکاب، سیم تلفن یا برق را قطع می کنند.

۴– بیشتر سارقین به ترتیب، سرقت پول و ارز، طلا و جواهرآلات، دوربین و لب تاپ و اجناس کم حجم و با ارزش را ترجیح می دهند؛ اما اگر پول و طلا از خانه ها خارج و به بانک ها انتقال داده شود، نه تنها سرقت منزل کاهش می یابد، بلکه احتمالاً متوقف می شود.

۵– بیش از ۶۵ درصد از سارقین مایلند مال مسروقه را سریع تر فروش برسانند و عمدتاً تمایل دارند اموال را به غریبه ها و سمساری ها بفروشند.

۶– سارقین کمتر به صورت فوری و فی البداهه به ارتکاب سرقت از اماکن می پردازند. بنابراین، بیشتر سرقت ها مبتنی بر شناسایی و طراحی قبلی در خصوص اماکن مورد نظرشان صورت می پذیرد.

۷– بیشترین موارد ورود به منزل و سرقت در روز (۳۸٪) و زمانی که منزل خالی از سکنه است (۷۰٪) انجام می شود. بیشتر موارد از طریق در یا پنجره غیر ایمن صورت می گیرد ) ۲۲٪.(

بنابراین سرقت از اماکن عموماً یک جرم حسابگرانه است و آسیب پذیریِ موقعیت و آماج جرم, مؤثرترین زمینه سازِ این جرم است. بر این اساس، در بین رویکردهای پیشگیرانه، توسل به پیشگیری وضعی مطلوبیت بیشتری دارد. تقریباً اکثر راهبردهای پیشگیری وضعی، پرهزینه و محل ایراداتی است. به علاوه نمی توان با نگاه سنجشی، وزن یک راهبرد را بیش از دیگری مشخص کرد. به تعبیر یکی از تحقیقات: «گلوله سحرآمیزی وجود ندارد. سارقان منازل بی شمار و حرفه ای هستند و هر روز نسل جدیدی از ایشان ظهور می کند».

بنابراین، راه حل مشخص وجود ندارد و بهترین کار این است که در هر برنامه، از ترکیب چند راهبرد استفاده شود. برای مثال، نصب هشدار ورود غیرمجاز، نصب و استفاده از قفل بر روی تمام درها و پنجره ها، روشن گذاشتن یک چراغ در هنگام ترک منزل، بستن پنجره ها، روشن نگه داشتن رادیو یا تلویزیون، درخواست از همسایه برای سرکشی به منزل، مخفی کردن اشیاء قیمتی، قفل زدن به درهای داخلی و….

به رغم این ها، مهم ترین مشکل در اجرای برنامه های پیشگیری وضعی، عدم همراهی و مشارکت شهروندان است. بر اساس تحقیقی که صورت گرفته، معمولاً بیش از ۶۰٪ از ساکنان تمایلی به نصب تجهیزات فوق امنیتی و حدود ۴۰٪ اعتقادی به کارآمدی برنامه ها و توصیه های پیشگیری از این جرم ندارند.حدود ۳۶٪ خطر سرقت از منزل را کم می شمارند و حدود ۱۸٪ معتقدند سارقین و متجاوزین قادرند هرگونه تجهیزات امنیتی را پشت سر بگذارند و تدابیر امنیتی بی فایده است. بنابراین در مجموع می توان به کارآمدیِ ترکیب چند راهبرد پیشگیری وضعی امیدوار بود و همزمان بر اهمیت بسیار زیاد آگاهی بخشی و اقناع شهروندان تأکید کرد.