نوآوران آنلاین- امروزه شبکه‌های اجتماعی به رسانه اصلی بدل شده‌اند که ما از طریق آنها اخبار را دریافت می‌کنیم، هویت‌های سیاسی خود را شکل می‌دهیم و بخش زیادی از وقت خود را در آنها می‌گذرانیم. در نتیجه جای تعجب نیست که شبکه‌های اجتماعی در سراسر دنیا برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی و رفتار سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. شمار فزاینده‌ای از حکومت‌ها، احزاب سیاسی و حتی برخی افراد گمراه به پلتفرم‌های اینترنتی روی می‌آورند تا بر روی جریان اطلاعات تأثیر بگذارند.
به طور کلی تمام رسانه ها، اجتماعی هستند، بر این مضمون که آن ها روابطی را بین دو یا چند نفر به صورت فردی و جمعی، به طور فزاینده ای در بعد مکان و زمان برقرار می کنند. هیچ رسانه ای اجتماعی تر از دیگر رسانه ها نیست؛ ولی هر رسانه به صورت مجزا و جدای از این که از نظر اجتماعی بودن متمایز هستند.
علاقه‌مندان به شبکه‌های اجتماعی عموماً سه ویژگی به هم تنیده تکنولوژی‌های ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی به طور خاص را برای این تصور اساسی می‌دانند که رسانه‌های جدید، به لحاظ سیاسی مترقی هستند و باعث ایجاد تعهد می‌شوند.
سه ویژگی یاد شده عبارتند از:
۱) آسان بودن تولید و توزیع رسانه‌های دیجیتال منجر به این شده است که میزان اطلاعات افزایش یابد. به این معنی که تصورهای آلترناتیو، تصورهای اقلیت‌ها از جهان و کسانی که ایده‌هایی متفاوت دارند و حوادث مربوط به آنها امروزه دارای مخاطبانی در سراسر جهان است که پیش از این امکان‌پذیر نبوده است.
نتیجه بالقوه این است که رسانه‌های دولتی و رسانه‌های مربوط به شرکت‌های بزرگ، دیگر مانند قبل دارای همان نوع از قدرت هژمونیک بر تولید و پخش اخبار و مباحث سیاسی در فرهنگ عامه نیستند.
۲) توانایی بیشتری در ارتباط با دیگران وجود دارد و بنابراین امکان بیشتری برای انگیزه بخشیدن و بسیج برای فعالیت سیاسی وجود دارد که در نهایت به فعالیت‌های سیاسی کارآمدتر منجر می‌شود.
۳) در نهایت، امکان بیشتری در بیان دیدگاه‌های فرد و مکالمه با دیگران وجود دارد که به تقویت گفتگوهای عمومی و فضای عمومی منجر می‌شود.
با این وجود، مهم است که در مورد تأثیرات منفی شخصی‌سازی تکنولوژی‌ها بر روی اطلاعات آنلاین در دسترس و افزایش انحصار چندگانه رسانه‌های جدید در حوزه آنلاین نیز آگاه باشیم. شکی وجود ندارد که اطلاعات دیجیتالی و تکنولوژی‌های ارتباطی، میزان منابع اطلاعاتی و بنابراین، امکان انتخاب اطلاعات در دسترس شهروندان را افزایش داده است.
از این مطالعات می‌توان این طور استنباط کرد که در استفاده از شبکه‌های اجتماعی، حتی در اعتراضاتی همچون بهار عربی – چه به عنوان ابزاری برای هماهنگی و چه برای سازماندهی اعتراضات – به شدت اغراق شده است. البته این امر به این معنی نیست که نقش شبکه‌های اجتماعی در این حوادث کاملاً قابل چشم‌پوشی بوده‌اند، بلکه این مطالعات نشان می‌دهند که شبکه‌های اجتماعی در اشتراک اطلاعات و اخبار، ابزاری مؤثر بوده‌اند.
ما در این مقاله سه کارکرد رسانه را در مواقع بحرانی، نقش شبکه های فردی و مرزهای مشارکت توسط شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی و کنکاش قرار می دهیم.
الف) مواقع بحرانی:
در طول ۲۳ سال فعالیت شبکه‌های اجتماعی، یکی از کارکردهای آن را می توان استفاده در مواقع بحران دانست. به عنوان مثال پس از ۱۱ سپتامبر از ویکی‌ها توسط شهروندان عادی برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد مفقودین حادثه استفاده شد. در نتیجه این امر، تحلیل رسانه‌های اجتماعی در مدیریت بحران به امری عادی بدل گشت.
در سال‌های اخیر، استفاده از رسانه‌های اجتماعی به شدت افزایش یافته است و در همان زمان ذات این استفاده به سوی مدلی بر اساس همکاری تغییر کرده است.
بر اساس تعریف گسترده‌تر انعطاف پذیری به عنوان "توانایی یک سیستم، جامعه یا اجتماع در معرض خطرات، برای مقاومت، جذب یا سازگاری با تأثیرات یک مخاطره و بازیابی از آن، به شیوه‌ای مؤثر و به هنگام از طریق حفظ و بازسازی عملکردها و ساختارهای پایه‌ای آن"، اصطلاحاتی خاص‌تر با معناهایی که نقاطی از اشتراک داشتند، پدیدار شدند: انعطاف‌پذیری براساس همکاری یعنی توانایی غلبه بر بحران‌های مربوط به همکاری با کمک تطبیق با واقعیت‌ها به وسیله ابزار تکنولوژی همکاری یا انعطاف‌پذیری اجتماعی به عنوان "ظرفیت گروه‌های اجتماعی و جوامع برای بازیابی یا واکنش مثبت به بحران‌ها".
شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به عنوان یک عنصر کلیدی در دستیابی به انعطاف‌پذیری اجتماعی درک شوند. اخیراً نقش عموم مردم در رسیدگی به بحران‌ها فعالانه‌تر و مهم‌تر شده است. شبکه‌های اجتماعی امکاناتی را فراهم کرده‌اند و ممکن است که انعطاف‌پذیری اجتماعی را پرورش دهند.
ب) نقش شبکه های فردی:
شبکه های اجتماعی آنلاین از جمله فیس بوک و توییتر به طور اساسی روش های جدیدی برای تعامل در بین افراد معرفی نموده اند که به طور سریع بی نهایت معروف شده اند. شبکه های اجتماعی آنلاین با تکمیل نمودن روش های سنتی آفلاین ارتباطات (از جمله ارتباطات رو در رو و تلفنی)، محیط اجتماعی مجازی کامل ایجاد می کنند که از فعالیت های زیادی از جمله تعامل اجتماعی پشتیبانی می کند. این تعامل ها ساده اند همانند «ارتباط» با محتویات کاربران دیگر یا پیچیده اند همانند جستجوی شغل، تبلیغات محصول و ساماندهی رویدادها.
این یکی از تأثیرگذارترین حالات همگرایی فیزیکی – سایبری است؛ یعنی فرایندی که به موجب آن جهان فیزیکی اطراف ما و جهان مجازی اینترنت به طور عمیق با هم ترکیب می شوند.
در این زمینه تحلیل رفتار اجتماعی انسان در محیط های آنلاین به طور ویژه شگفت انگیز است، چون به ما اجازه می دهد ویژگی های رفتار انسانی را بر اساس مقدار زیادی داده ها درک کنیم و از طرفی دیگر خدماتی را طراحی کنیم که از این دانش بهره گیری کنیم.
این مقاله مرور جامعی بر حجم آثار فراهم می سازد که در این زمینه با هدف تأکید بر ویژگی های ساختاری شبکه های شخصی انسانی در شبکه های اجتماعی آنلاین انجام شده اند و نیز آن که آنها چه ارتباطی با ساختارهای معلوم شبکه های اجتماعی انسانی آفلاین دارند و چه تأثیری بر الگوهای انتشار اطلاعات داشته و در این محیط ها مشاهده شده اند.
بی شک شبکه های اجتماعی آنلاین با پیدایش خودشان ما را به پیشرفت های عمده در مطالعه رفتار آنلاین انسانی واداشته اند. در واقع داده های کلان برگرفته از شبکه های اجتماعی آنلاین، نشان دهنده منبع ارزشمند اطلاعات برای توصیف اصول پویای پدیده های اجتماعی پیچیده اند که تحقیق در زمینه آن ها با روش های سنتی بر اساس نظرسنجی و مصاحبه ها دشوار است.
در سال های گذشته تلاش های زیادی برای توصیف شبکه های اجتماعی آنلاین با مطالعه طرح های آن ها انجام شده است؛ چرا که این نوعی روش طبیعی برای مطالعه ویژگی های ساختاری روابط اجتماعی انسان در شبکه های اجتماعی آنلاین می باشد.
اکثر ادبیات بر ویژگی های درشت نمایی گراف های شبکه های اجتماعی آنلاین متمرکز بوده اند، از جمله ویژگی های ساختاری شبکه جهانی تشکیل شده با تمامی کاربران و اتصالات آن ها.
موضوع مهم؛ اما کمتر بررسی شده ویژگی های جزئی شبکه های اجتماعی آنلاین به ویژه، ویژگی‌های ساختاری شبکه های اجتماعی فردی ما می باشد که شبکه های فردی نام دارند.
در ادبیات انسان شناسی پیداست که ویژگی های شبکه فردی برای تعیین جوانب عمده رفتار انسان از جمله اعتماد، اشتراک گذاری منابع و شکل گیری جوامع امری اساسی اند.
پ) مرزهای مشارکت توسط شبکه‌های اجتماعی:
در مجموع، استفاده مشتاقانه مردم از شبکه‌های اجتماعی در سپهر عمومی، فرم جدیدی از مشارکت مدنی را شکل می‌دهد. برخلاف مدل سنتی و محدود تعهد اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی کمک کرده اند تعهد اجتماعی "گشودگی، فراگیر بودن و فرصت بحث در مورد ملاحظات مشترک" را بپرورد.
شبکه‌های اجتماعی با کوتاه‌تر کردن سد مشارکت مدنی و عمل جمعی به مبارزه با موج عدم تعهد اجتماعی رفته‌اند. آنها به افراد با ایده‌های شبیه به هم کمک می‌کنند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و زمینه‌ای مساعد را برای بسط ارتباطات و اطلاعات فراهم می‌سازند. بنابراین، شبکه‌های اجتماعی به عنوان وسیله‌ای انعطاف‌پذیر برای سازمان‌یابی غیرمتمرکز عمل می‌کنند و یک فرصت عالی برای مشارکت مدنی و عمل جمعی را می‌نمایانند.
شبکه‌های اجتماعی در حال ایجاد تأثیراتی دامنه‌دار در سازمان‌ها و جهان‌های اجتماعی هستند.
در سال‌های اخیر، شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک رسانه مشارکتی پدیدار شده‌اند که پتانسیل لازم برای آزادسازی پیشرفت اجتماعی را دارند. این شبکه‌ها باعث افزایش فرم‌های جدیدی از رفتارها و فعالیت‌های مشارکتی هستند.