نوآوران آنلاین- دکتر علی تهمک در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه نخبه به معنای افراد برگزیده در تخصص‌های مختلف است، اظهار کرد: نظریه‌های مختلفی در زمینه حفظ نخبه وجود دارد اما باید به واقعیت‌هایی که در جذب و دفع نخبه وجود دارد توجه کنیم.
وی ادامه داد: واقعیت این است اگر می‌خواهیم به نخبه پروری و سپس حفظ و جذب نخبه در جامعه بپردازیم باید ببینیم در لایه‌های اجتماعی در کدام نسل نخبه بیشتری وجود دارد.
این پژوهشگر حوزه کار و مهاجرت در توضیح نسل‌های مختلف اجتماع گفت: اولین نسلی که بیشتری نخبه را دارد نسل Y است این نسل سنین ۲۵ تا ۴۰ سال را تشکیل می‌دهد. گروه دیگر نسل Z هستند که سنین بین ۱۳ تا ۲۵ سال را تشکیل می‌دهند و بعد از نسل Y بیشترین نخبه را دارند. گروه سوم نسل X است، این نسل سنین ۴۰ تا ۵۵ سال جامعه هستند و پدران نسل Z هستند. نخبه‌های گروه بعد که نسل α (آلفا) نام دارند سنین زیر ۱۴ سال هستند که هنوز استعدادیابی نشده‌اند.
نخبه‌های ناراضی می‌روند
تهمک در پاسخ به اینکه امروز با مهاجرت نخبه‌های کدام نسل مواجه هستیم، توضیح داد: بیشترین نخبه‌های ناراضی که نمی‌توانیم آنها را در کشور نگه داریم جزو نسل Y و نسل Z هستند. چون هویت نسل Y اقتصاد و خانواده است و عمده نگرانی آنها آینده فرزندان و درآمد است.
وی با اشاره به انگیزه مهاجرت نسلی دیگر هم افزود: البته نسل Z هم به دنبال مهاجرت است چون عمده نگرانی آن چشم انداز تحصیلی و آینده شغلی است و وقتی نتوانیم آنها را قانع کنیم آنها هم ناراضی هستند و از کشور خارج می‌شوند.
این پژوهشگر با بیان اینکه وظیفه حکومت‌ها این است که زمینه لازم برای رشد نخبه‌ها با علم روز دنیا را فراهم کند گفت: ایران جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در تعداد دانشجو در ۱۰ دانشگاه برتر آمریکا و دنیاست. برای کشورهای دنیا این موضوع به فرصت تبدیل شده اما برای ما معضل است؛ چون تمامی این کشورها به جز ایران جزو G۲۰ هستند یعنی جزو بیست کشور برتر اقتصاد دنیا هستند و فقط ایران در جمع آنها نیست.
تهمک اضافه کرد: کشورهای دیگر خودشان حامی نخبگانی که مهاجرت می‌کنند هستند و بعد از بازگشت نخبگان به کشورشان بیشترین امکانات استخدامی را در اختیارشان قرار می‌دهند اما در ایران حمایت نمی‌شوند. همچنین نخبگان کشورهای دیگر از تمام اقشار جامعه هستند اما در ایران نخبگان جزو قشر متوسط رو به بالا هستند.
شکوفایی استعداد نخبگان فقط در قشر متوسط رو به بالا
این پژوهشگر اظهار کرد: پس نخبگان قشر متوسط رو به بالا در کشورهای دیگر تحصیل می‌کنند و استعدادشان شکوفا می‌شود و متاسفانه در خدمت کشورهای دیگر قرار می‌گیرند و دیگر به ایران باز نمی‌گردند اگر هم بازگردند بعد از مدتی مجددا مهاجرت می‌کنند.
وی ادامه داد: واقعیت این است این قشر متوسط رو به بالا است که با این وضعیت ارز توانایی مهاجرت و تحصیل در کشورهای دیگر را دارند. متاسفانه ما قشر نخبه‌ای داریم که در طبقات متوسط و پایین جامعه هستند و متاسفانه در داخل ایران نیز پست‌های مدیریتی نمی‌گیرند که به نوعی نخبه‌های تلف شده هستند.
ضرورت تزریق امید و هویت بخشی به نخبگان
وی افزود: برای اینکه بتوانیم نخبگان را در کشور حفظ کنیم هیچ راهی نداریم به جز اینکه به نخبگان هویت و امیدواری بدهیم و عمده نگرانی هایشان را حل کنیم.
پژوهشگر حوزه کار و مهاجرت با بیان اینکه هیچ کسی و هیچ نخبه‌ای از روی دلخوشی مهاجرت نمی‌کند، گفت: مثلا نسل Y اکثرا می‌گویند از ما که گذشت برای آینده فرزندانمان مهاجرت می‌کنیم. نسل Z می‌گوید اینجا بمانیم که چکار کنیم وقتی آینده‌ای نداریم.
این پژوهشگر حوزه مهاجرت اظهار کرد: برای تغییر این شرایط باید به فکر به کارگیری نخبگان در جایگاه مناسبشان باشیم و امید را به آنها برگردانیم.