نوآوران آنلاین- مطرح شدن بحث روزنامه نگاری آنلاین و دیجیتالی و اکنون نیز شهروندی این تصور را در اذهان ایجاد کرده است که به زودی رسانه های چاپی رو به زوال می روند و عمرشان پایان می یابد. در این خصوص البته باید اذعان داشت شاید مطبوعات تعطیل نشوند؛ اما برای بقا و ادامه فعالیت در دوره ای که شبکه های اجتماعی غالباً غیر رسمی جایگزین رسانه های رسمی خبری شده اند باید به سمتی حرکت کنند که پاسخگوی نیازهای خبری مردم باشند.
شبکه های اجتماعی از لحاظ خبری عمدتاً رسانه‌های غیررسمی و یا رسانه‌هایی هستند که گاهی اوقات در مقابل رسانه های رسمی قرار می گیرند.
این استدلال که با ظهور فضای مجازی، فرهنگ روزنامه خوانی از به لحاظ کمی در بین افکار عمومی تغییر کرده تا حدی صحیح است و در کشور ما نیز این اتفاق رخ داده است. یکی از مهم ترین دلایل بروز چنین وضعیتی را می توان عدم برخورداری مطبوعات از سطح محتوایی مناسب دانست.
به بیان دیگر پایین بودن سطح کیفی محتوای تولید شده در رسانه های نوشتاری و به ویژه روزنامه ها منجر شده تا مخاطبان تمایلی برای استفاده از این رسانه ها نداشته باشند؛ به ویژه در شرایط کنونی که شبکه های اجتماعی به سهولت در دسترس عموم افراد هستند و در کمترین زمان قادر به انتقال اطلاعات و اخبارند، مطبوعات باید در زمینه تولید محتوا بازنگری کنند و متناسب با ذائقه مخاطبان شان به انعکاس اطلاعات بپردازند تا بتوانند در رقابت نابرابری که به وضوح میان رسانه های نوشتاری – به عنوان فرهنگ مکتوب یک ملت – و شبکه های اجتماعی ایجاد شده است، پیروز میدان باشند و نه تنها قادر به حفظ مخاطبان شان گردند، بلکه در زمینه جذب مخاطبان جدید نیز موفق ظاهر شوند.
غالب مردم اکنون به شبکه های اجتماعی دسترسی دارند و اگر از طریق مطبوعات نتوانند نیازهای خود را تأمین کنند، قطعاً به سراغ این شبکه‌ها می‌روند.
این در حالی است که روزنامه های غربی در عصر جدید و در مواجهه با فعالیت های رسانه ای شبکه های اجتماعی به سمت روزنامه نگاری تحلیلی، پیش بینی نگر و به بیان دیگر آینده نگر رفته اند و متناسب با نیازهای مخاطبان اقدام به انتشار محتوا می کنند.
در بسیاری از کشورها هم چون فرانسه، آلمان، انگلیس و ژاپن که یکی از دیجیتالی ترین کشورهای دنیا هستند و فضای کاملاً دیجیتالی و الکترونیکی بر آن ها حاکم است و پر سرعت‌ترین اینترنت را دارا هستند، شاهد هستیم روزنامه هایی هم چون “یومیوری” و “آساهی شیمبون” روزانه بیش از ۱۰ میلیون تیراژ دارند و در زمینه حفظ و جذب مخاطب به خوبی عمل کرده اند؛ چرا که آن‌ها اقدام به تولید و انتشار محتوایی می کنند که متفاوت از شبکه‌های اجتماعی است و عنصر خبری تازگی و جذابیت در آن ها به وضوح محسوس و مشهود است.
این در حالی است که بر عکس در ایران شرایط به گونه ای است که فرهنگ روزنامه خوانی به دنبال نبود محتوای مناسب در مطبوعات آن طور که شایسته است وجود ندارد و این چالش مهمی است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
پر واضح است برخی اطلاعات منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی قابل استناد نیستند. در کانال های تلگرامی و سایر شبکه های اجتماعی، با مطالبی خلاف واقع مواجه می شویم و متأسفانه عموم مردم چنین تصور می‌کنند که این پلتفرم های مجازی، اخبار و اطلاعات واقعی را ارائه می‌کنند. در واقع بالا بودن تعداد کاربران این شبکه‌ها چنین باوری را ایجاد می‌کند که هر آن چه در این کانال ها منتشر می شود، صحیح و عین واقعیت است.
در این میان، تأمل پیرامون این موضوع ضروری است که نقطه قوت مطبوعات چاپی وجود تحلیل ها و تفسیرهای دقیق، مستند و منطبق با واقعیت است؛ اما شبکه‌های اجتماعی این طور نیستند و به این ترتیب با افزایش استفاده مردم از فضای مجازی این نگرانی ایجاد می‌شود که فرهنگ بیان مطالب به صورت مستند و مستدل در بین مردم از میان برود و به جایی برسیم که دیگر نتوانیم در عصر پساحقیقت، اطلاعات حقیقی را از اخبار جعلی تشخیص دهیم.