نوآوران آنلاین- «سکوت پروانه‌ها» به نویسندگی و کارگردانی علی شمس با بازی حسین نورشرق، آهنگسازی بابک کیوانی، گرافیک مهدی دوایی، طراحی و ساخت عروسک یاسمن خوشه، مپینگ شروین عقیلی و دستیاری علیرضا سامیر در هفتم و نهم نوامبر در مسکو روی صحنه رفت. اجرایی به زبان روسی و درباره‌ی تاریخ ادبیات این کشور در قرن نوزدهم. نام نخست این نمایش « آمده از تهران» بود که از قتل گریبایدوف در تهران آغاز می‌شود و تا اعدام نمایشی داستایوفسکی و دوئل پوشکین جلو می‌آید. علی شمس بیش از سه سال است که در تماشاخانه‌های تهران و ایران نمایشی روی صحنه نبرده است اما گویا خبرهایی در راه است... با این نویسنده و کارگردان تاثیرگذار نسل جدید تئاتر ایران که تحصیلات عالی خود در زمینه تئاتر را در ایتالیا به انجام رسانده است، گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
چه شد که بعد از سه سال نمایشی را در مسکو روی صحنه بردید؟
به دعوت انستیتو چایکوفسکی مسکو به‌مناسبت دویست‌وبیست‌وپنجمین سالگرد تولد پوشکین از من دعوت کردند تا تئاتر تولید کنم. من بهانه برگزاری مراسم را گسترش دادم. به این فکر کردم که تاریخ و ادبیات قرن نوزدهم روسیه عمیقاً با مفهوم اعدام، مرگ و گلوله گره خورده است. برای همین محوری تعریف کردم از قتل گریبایدوف در سفارت روسیه تا پوشکین که در سن 37 سالگی بر اثر دوئل با جورج دانتس به‌خاطر ناتالیا کشته شد و داستایوفسکی که یک اعدام شبیه‌سازی‌شده را تجربه کرد. اسم نمایش در ابتدا «آمده از تهران» بود که درنهایت تبدیل شد به «سکوت پروانه‌ها».
مصالح این اجرا چه بود و چگون از اجرای تان استقبال شد؟
همیشه به تئاتر ابژه علاقه‌مند بودم و سال‌ها این تمایل را داشتم که با عروسک و مدیا تئاتر تولید کنم که خوشبختانه به ثمر نشست. کار با استقبال خوبی مواجه شد. دو اجرا داشتیم در مرکز «افیلد» و «خانه استانیسلاوسکی». البته دوره اجراها هنوز تمام نشده است و با اینکه خودم به ایران بازگشته‌ام، نمایش همچنان در روسیه روی صحنه می‌رود.
آیا این نمایش به زبان فارسی و بالانویس در روسیه اجرا می‌شود یا به زبان روسی؟
نمایش که به زبان روسی است.در این نمایش حسین نورشرق به‌عنوان بازیگر حضور دارد. حسین نورشرق خواننده اپرا هم هست و بر زبان روسی تسلط کامل دارد، به‌همراه مجموعه عروسک‌ها این مونودرام را که از تاریخ خون و گلوله عبور می‌کند و نسبت این تاریخ با ادبیات قرن نوزدهم و بیستم را روی صحنه می‌برد.
آیا قصد دارید این نمایش را در ایران هم اجرا کنید؟
من تئاترهایی را که برای اجرا در خارج از ایران می‌سازم، در ایران روی صحنه نمی‌برم و «سکوت پروانه‌ها» هم از این قاعده مستثنی نیست اما احتمال دارد فیلم این نمایش را با زیرنویس فارسی آماده کنیم.
از پروسه آماده‌سازی نمایش برای اجرا بگویید.
پروسه آماده‌سازی «سکوت پروانه‌ها» در ایران پیش رفت. اول نمایشنامه را به زبان فارسی نوشتم و بعد متن را حسین نورشرق به روسی ترجمه کرد. در ادامه بابک کیوانی آهنگسازی کار را به‌عهده گرفت و یاسمن خوشه پروسه طراحی و ساخت عروسک را پیش برد. مپینگ هم بر عهده شروین عقیلی بود و کار را کم‌کم برای اجرا آماده کردیم.
اجرای یک نمایش درباره ادبیات روسیه برای روس‌ها برای شما چالش سختی نبود؟
این وجه از کار برایم تجربه تازه‌ای نبود ولی برای روس‌ها تجربه جذابی بود. برایشان سوال پیش آمده بود که چطور یک ایرانی این‌قدر بر ادبیات روسیه تسلط دارد. البته این سوالی بود که در کشورهای دیگر هم با آن مواجه می‌شدم اما مجبور بودم حتی به روس‌ها هم توضیح بدهم که ایران کشوری است که در آن مترجمان توانمندی داریم و نه‌تنها ادبیات روسیه بلکه آثار ادبی اغلب کشورها ترجمه می‌شوند و مردم ما آن‌ها را می‌خوانند و درباره‌شان تفکر و تعمیق می‌کنند. به همین دلیل رویکرد من کاملا طبیعی بود. باورشان نمی‌شد در ایران این حجم از شناخت و گستره آگاهی نسبت به هنرمندان روس وجود داشته باشد.
از فعالیت‌های تئاتری پیش آینده‌تان بگویید لطفاً.
در این سه سالی که نتوانستم در ایران نمایشی روی صحنه ببرم، علاوه‌بر «سکوت پروانه‌ها»، «اودیسه ایرانی» را برای اجرا آماده کردم که در فرانسه و ایتالیا روی صحنه رفت و تور اجراهای آن نمایش همچنان ادامه دارد. سفری در پیش دارم و امیدوارم پس از بازگشت از سفر، بتوانم تمرین تئاتر جدیدم را شروع کنم. البته این اجرای جدید را قصد دارم در ایران روی صحنه ببرم. الان نمی‌توانم توضیح خاصی بدهم اما امیدوارم امکان اجرای اثر فراهم شود چون صحنه نمایش بسیار هزینه‌بر است و شرایط نمایش طوری است که اول باید صحنه ساخته شود و بعد بازیگر وارد پروسه تولید شود.
از پروسه آماده‌سازی نمایش «اودیسه ایرانی» بگویید چون می‌دانیم تجربه متفاوتی برایتان بوده است.
«اودیسه ایرانی» را به دعوت کمپانی اونفون‌دو‌پاقادی (Enfants du Paradis بچه‌های بهشت) آماده کردم. در آن زمان ممنوع‌الخروج بودم (که البته چند ماه بعد مشکل مرتفع شد) و برای همین به‌وسیله گوگل‌میت نمایش را آماده کردم. برای خودم تجربه واقعاً عجیبی بود. حتی می‌توانم بگویم از ممنوع‌الخروج شدنم خوشحالم چون فکر نمی‌کردم بشود صفر تا صد تمرین یک تئاتر را با نرم‌افزار انجام داد که تجربه جذابی از آب درآمد.