نوآوران آنلاین- اثر «سال ثانیه» برگرفته از شعر الیاس علوی در فستیوال تئاتر اسپکتاکل سوئیس و زمین تنیس سعدآباد به اجرا درآمده. وی معتقد است که تئاتر تنها محدود به صحنهٔ سالن نمایش نیست، بلکه تئاتر پنجره‌ای در برابر ما قرار می‌دهد و منجر به پرسپکتیوی جدید و تعمیق مفاهیم برای ما و جامعه می‌شود. وی از قدرت تئاتر برای بیان ایدهٔ هنری در فضای معماری و فضاهای شهری استفاده می‌کند. درباره شرایط امروز تئاتر ایران و بحث همیشه داغ سالن‌ها با حمیدپورآذری به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.

یکی از مشکلاتی که در تئاتر ایران با آن مواجه هستیم، بحث مکان اجرا و سالن تئاتر است. به نظر شما امکانات و شرایط سالن‌های تئاتر به چه صورت است؟

ما در پاریس زندگی نمی‌کنیم و طبیعتا امکانات تئاتری ما اندک است پس نمی‌توانیم تنها به فکر اجرا کردن تئاتر باشیم. اینجا تهران است و امکانات سخت‌افزاری برای اجرای تئاتر در آن محدود. ازهمین‌رو همواره بر سر مکان اجرای تئاتر جنگ و دعوا وجود دارد. الان زمانی است که باید به‌جای اینکه به خودمان در تئاتر فکر کنیم، به تئاتر فکر کنیم. برای تئاتر وقت بگذاریم. نباید فکر و ذکر ما این باشد که پولمان را بگیریم و تئاترمان را به‌اجرا برسانیم.

اهالی تئاتر چه چاره‌ای برای غلبه بر این مشکل دارند؟

وقتی امکانات کم است و به‌اصطلاح «رستم است و یک دست اسلحه» باید امکان به‌وجود آوریم. حال‌که مدیران ارشد دولتی‌مان مایل نیستند برای تئاتر هزینه کنند، به آنها بگوییم مکان‌هایی هم وجود دارد، بیایید حمایت کنید که این مکان‌ها شکل گیرند. با چنین اقدامی می‌توانیم تئاتر را پخش کنیم. اینکه من امروز در این سالن اجرا بروم، فردا در سالنی دیگر و بگویم امکانات تئاتر پخش شده است، درست نیست.

چند سال قبل شما در زمین تنیس کاخ سعدآباد نمایش اجرا کردید و آنجا را به‌عنوان مکانی تئاتری مورد استفاده قرار دادید. منظورتان چنین استفاده‌ای است؟

بله. آن هم یک امکان بود. چه ایرادی دارد در مکان‌های متفاوت تئاتر اجرا کنیم؟ جسارت از ما دور شده است. موسیقی ایران زمانی رشد کرد که موسیقی آلترناتیو پدید آمد. تئاتر هم زمانی رشد می‌کند که تئاتر آلترناتیو شکل گیرد و باید از سوی اهالی تئاتر از این نوع آثار حمایت شود. این‌گونه تئاتر خصوصی شکل می‌گیرد.

به تئاتر خصوصی اشاره کردید. امروزه سالن‌های خصوصی در ایران پا گرفته‌اند و بر همین اساس برخی مسئولان می‌گویند که ما تئاتر خصوصی داریم. پس از نظر شما هنوز تئاتر خصوصی شکل نگرفته است؟

تئاتر خصوصی اساسا تعریف خاص خود را دارد و اصلا چیزی نیست که در ایران باب شده است. زمانی تئاتر خصوصی شکل می‌گیرد که گروه‌های تئاتر مکان اجرا داشته باشند و در این صورت است که می‌توانند برنامه بچینند. فرض کنید من صاحب مکانی می‌شوم و مخاطبانی را با آن مکان آشنا می‌کنم که می‌دانند قرار است چه تئاتری ببینند. به‌همراه چند نفر که سلیقه یکسانی در شیوه اجرای تئاتر داریم، در این مکان جمع می‌شویم و تئاتر اجرا می‌کنیم و آدم‌های جدید جذب می‌کنیم و تئاتر رونق می‌گیرد. تئاتر که رونق پیدا کند، فرهنگ جامعه رونق پیدا می‌کند. تئاتر معجزه می‌کند.

چند سال قبل گروه تئاتر «دا» حمامی قدیمی را به مکانی برای اجرای تئاتر تبدیل کرد و مخخاطب هم می‌دانست که وقتی برود آنجا به چه مواجه می‌شود. تجرب خوبی بود اما درنهایت مکان اجرا از گروه گرفته شد.

بله. این مشکل که وجود دارد و گاهی گروه هزینه می‌کنند اما پس از مدتی ناچار به تخلیه سالن می‌شود.

البته باید حواسمان جمع باشد که این امکاناتی که به‌وجود می‌آیند، هویت خود را از دست ندهند. در گرجستان کاروانسرایی بود که قدمتی 150 ساله داشت و چند کارگردان در این مکان تئاتر اجرا می‌کردند. این مکان به‌طور کامل حفظ شده است و  تنها امکاناتی نظیر نور را به این سالن افزوده‌اند. حتی در این سالن صندلی ثابت نگذاشته‌اند و جای نشستن مخاطبان بر اساس نمایش، تغییر می‌کند. اما در ایران سالن‌های تئاتر را تغییر می‌دهند. مبلغی بالغ بر ده میلیارد تومان برای چنین سالنی درنظر می‌گیرند و تعمیر را آغاز می‌کنند. بعد این بودجه فراهم نمی‌شود و در نهایت از سالن چیزی درمی‌آید که از ابتدا منظور نبوده است.

این چند سال سالن‌های خصوصی در سراسر تهران ساخته شده‌اند. این فضاها چه میزان به تئاتر ما کمک کرد‌اند؟

هر مکانی که برای اجرای تئاتر ساخته شود، اتفاق مثبت و خوبی است اما نمی‌توان این سالن‌ها را هم بی‌مشکل دانست. از سویی سالن‌هایی که تاسیس می‌شوند اصلا استاندارد نیستند. انگار از عمق می‌ترسند و همه چیز باید در سطح باشد. سالن‌های ما عمق ندارند. خاوران حدود 16 متر عمق دارد، این عمق برای سالن همایش‌ها مناسب است. اما سالن تئاتر باید عمق داشته باشد. مگر قرار است که در این سالن‌ها همایش و سخنرانی اتفاق بیفتد که این‌گونه ساخته می‌شوند؟