تئاتر مونو ـ شورایی چیست؟

آریان رضایی / نویسنده و کارگردان تئاتر

تئاتر شورایی؛ به گونه‌ای از تئاتر گفته می‌شود که توسط آگوستو بوال در دهه ۱۹۶۰ در برزیل و سپس در اروپا بینیان‌گذاری شده است. بوال تحت تاثیر نظریه‌ها و کارهای پائولو فریره در حوزه آموزش ستم‌دیدگان، دست به خلق تکنیک‌هایی در حوزه تئاتر زد. در تئاتر ستم‌دیدگان، مخاطب از نظاره‌گر محض خارج شده و تبدیل به فعالی می‌شود که می‌تواند واقعیت زندگی خویشتن را تغییر دهد اما مونو ـ شورایی شیوه‌ای است که در آن تک‌گویی به‌وسیله تکنیک‌های تئا‌تر ستمدیدگان اجرا خواهد شد و روشی برای مبارزه با تک‌صدایی و ترویج گفت‌وگوی عادلانه میان افراد است. ما تک‌گویی را برگزیده‌ایم چون در آن دیالوگ پدیده‌ای سرکوب شده است.

پیش از ورود به تجربه عملی روش‌های تئاتر ستمدیدگان که توسط آگوستو بوال بینیان‌گذاری شده است، تئاتر مونولوگ اجرا می‌کردم و همیشه وقتی روی شیوه‌های بوال مطالعه می‌کردم، برای من سوال بود که چطور می‌توان مونولوگ را به این شیوه اجرا کرد. در هیچ جای دنیا چنین کاری انجام نداده بودند و تئاتر مونوشورایی تجربه نشده بود چون تناقضاتی از لحاظ فرمی وجود دارد؛ مخاطب باید یک موقعیت چالش‌برانگیز ببیند تا به نمایش ورود کند. درنتیجه باید مونولوگ را به شیوه تئاتر ستمدیدگان بدل می‌کردیم. از ابتدا که این کار را شروع کردیم تا الان، پژوهش این نظریه، رو به تکامل حرکت کرده است. من به‌صورت مداوم راه‌کارها و امکانات جدید برای این نوع تئاتر که نام آن را مونوشواریی گذاشته‌ام، پیدا می‌کنم. همواره باید به این مساله توجه کنیم که چه مونولوگی را می‌توان به‌صورت شورایی اجرا کرد و چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟