جولان دلالان در سایه نبود تنظیم بازار

بنفشه مقدم
روزنامه نگار

بر کسی پوشیده نیست یکی از مهم ترین مسائلی که باید مسؤولان در شرایط کنونی مورد توجه قرار دهند، نظارت بر توزیع اقلام مصرفی مردم در بازار و همچنین قیمت هاست.
طبیعتاً در اقتصادی که نظارت صحیحی بر بازار صورت نگیرد، در مرحله توزیع شاهد افزایش غیرمنطقی قیمت ها خواهیم بود و در این میان مردم متضرر و دچار مشکل می شوند.
باید مسؤولان تنظیم بازار به طور جدی به رصد بازار بپردازند و از بروز هرگونه گرانی جدید جلوگیری کنند و اجازه ندهند معیشت مردم تحت تأثیر سیاست های نامناسب و نبود نظارت بر قیمت ها دچار مشکل شود.
در همین خصوص به گفت و گو با جمشید عدالتیان، اقتصاددان، نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران، عضو هیات علمی دانشگاه و فعال اقتصادی پرداختیم.

* به ‌نظر شما علت افزایش قیمت‌ ها در سال‌ های اخیر و به‌ ویژه در شرایط کنونی چیست؟

طی سال ‌های اخیر با قیمت‌ هایی در بازارهای مختلف مواجه شدیم که زندگی مردم را دچار مشکلات بسیاری کرد. متأسفانه به ویژه طی سال های اخیر افزایش دستمزدها متناسب با گرانی ‌ها نبود. به ‌همین ‌جهت شکافی میان دستمزدها و قیمت ‌ها ایجاد شد که باعث شد مردم زیر بار گرانی‌ ها کمرشان خم شود و متأسفانه در کشور ما همواره یک امر مهم مغفول واقع‌ شده است و آن بحث تنظیم بازار می باشد که در عین این ‌که بسیار مهم است، اما همواره در همه دولت‌ ها مورد بی ‌توجهی و بی ‌اعتنایی مسؤولان قرار گرفته ‌است و در واقع همین نبود سیاست های مناسب جهت تنظیم بازار موجب شده تا دلالان، ابتکار عمل را به دست گیرند و بازار را به سمتی ببرند که کالاها با قیمت ‌های بسیار بالا و نجومی و غیر قابل ‌انتظار عرضه شوند. با دو بحث در این زمینه مواجه هستیم؛ از یک ‌سو میزان عرضه کالاها در بازار است و از سوی دیگر قیمتی است که کالاها دارند. در هر دو مورد متأسفانه دلالان در کشور ما فعال هستند و بازار را به دست گرفته ‌اند.

* نقش دلالان را در بروز گرانی ها در بازار چگونه ارزیابی می کنید؟

یکی از مسائل بسیار مهمی که باید همواره مورد توجه قرار گیرد، بحث تعادل میان عرضه و تقاضاست که متأسفانه گاهی اوقات این تعادل به ‌ویژه در زمینه کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم به ‌هم می‌ ریزد و شرایط سختی را در بازار حاکم می‌کند. باید از نظر میزان توزیع عرضه کالاها و نیاز مردم در بازار تناسب برقرار شود تا قیمت‌ ها در یک کانال مناسبی قرار بگیرند و بیش ‌از این افزایش قیمت را تجربه نکنند، طبیعتاً وقتی عرضه کالایی به ‌ویژه اقلامی که مورد نیاز مردم است و تقاضا برای آن در بازار به شکل قابل‌ توجهی وجود دارد، کاهش یابد خود به ‌خود قیمت‌ ها افزایش می ‌یابند. حتی اگر تولیدکننده نیز آن کالا را افزایش قیمت ندهد، اما دلالان بازار همواره فعال هستند و بر قیمت کالاها می ‌افزایند. باید در کنار همه مسائلی که مورد توجه قرار می‌گیرد فعالیت‌های دلالان نیز رصد شود و مسؤولان تنظیم بازار تمهیداتی جهت مقابله با اقدامات این سودجویان در پیش گیرند؛ چراکه اقتصاد کشور را در شرایط بسیار سختی قرار داده‌ اند و همواره از شرایط به نفع خود سوء استفاده می ‌کنند و بازار را به گونه ‌ای به ‌هم می ‌ریزند که قدرت خرید مردم کاهش می‌ یابد و نارضایتی ‌ها و انتقادات بسیاری را ایجاد می‌ کند. همه ما طی سال‌ های اخیر به‌ خوبی با اقدامات دلالان و سودجویان در بازارهای اقتصادی مختلف آشنا بوده ‌ایم و به‌ وضوح دیده ‌ایم که چگونه قیمت ‌ها را بالا بردند و اقتصاد را دچار تشویش و تلاطم کردند. باید مسؤولان در مقابل این اقدامات بایستند و اجازه ندهند بیش ‌از این مردم تحت فشارهای این عده سودجو قرار بگیرند. این حق مردم است که کالاها با قیمتی مناسب در اختیارشان قرار بگیرد و نباید در شرایطی که قیمت‌ها از کارخانه افزایش نیافته ‌اند در بازار با قیمت ‌های چندین برابری مواجه باشیم. این اتفاق اصلاً معقول و منطقی نیست، اما دلالان رقم ‌زننده آن هستند.

* به نظر شما مسؤولان باید چه سیاستی در برابر اقدامات دلالان در پیش گیرند؟

در شرایط کنونی بهترین اقدامی که می‌توان در برابر اقدامات سودجویانه انجام داد، تنظیم بازار و حضور ناظران و بازرسان برای کنترل قیمت هاست. در شرایط کنونی رصد توزیع کالاهای اساسی در بازار و بررسی و کنترل قیمت ‌ها از جمله مسائل بسیار مهمی است که باید توسط مسؤولان و بازرسان نهادهای مربوطه مورد توجه قرار بگیرد و در عمل شاهد مبارزه با گرانی ‌ها باشیم. اگر قرار باشد فقط روی کاغذ صحبت از رفع مشکلات مردم شود در نهایت اتفاقی که همچون سال های اخیر شاهدش خواهیم بود، این است که مسؤولان شعار مبارزه با گرانی را سر می دهند، اما عملکردشان به گونه ای نیست که نشان دهد، تلاش ‌های بسیار زیادی جهت مبارزه با گرانی ‌ها و ایجاد شرایط معیشتی مناسب برای مردم صورت ‌گرفته است. باید در عمل مسؤولان نشان دهند که دغدغه ایجاد رفاه برای مردم را دارند.

* بحث تنظیم بازار را تا چه اندازه ضروری می دانید؟

متأسفانه در شرایط کنونی شاهد شعارزدگی در کشورمان هستیم و به ‌جای این‌ که اقدامات عملیاتی در جهت رفع مشکلات صورت گیرد شاهد شعارهای زیبا و وعده‌ های رنگارنگ هستیم؛ به‌ ویژه این اتفاق را طی سال‌ های اخیر شاهد بودیم که مسؤولان در دولت ‌های قبلی وعده‌ های بسیار خوبی سر می‌ دادند شعارهای بسیار خوبی مطرح می ‌کردند، اما در پایان به دولت آن ‌ها را چیزی جز گرانی و تورم و مشکلات اقتصادی برای کشور باقی نماند. در شرایط کنونی دولت سیزدهم باید مقابل گرانی ‌ها و فعالیت دلالان بایستد و بحث تنظیم بازار را به‌ معنای واقعی کلمه محقق کند و اجازه ندهد شرایط اقتصادی کشور به همان وضعیتی دچار شود که سال ‌ها قبل گرفتار شد؛ به گونه‌ ای که در پایان عملکرد دولت سیزدهم شاهد کنترل تورم و جلوگیری از جهش قیمت ‌ها و کاهش مشکلات معیشتی و افزایش سطح رفاه برای مردم باشیم که این امر مستلزم اراده ‌ای قوی و اهتمام ویژه نسبت ‌به رفع مشکلات معیشتی مردم در مسؤولان است که انتظار می‌ رود دولتمردان در این ‌راستا تلاش‌ هایی را مجدانه صورت دهند.