گشایش اقتصادی با جذب سرمایه های راکد خانگی

سرویس اقتصادی نوآوران ـ همین چند روز پیش بود که آقای علی متقیان، مدیرمسئول روزنامه ایران در سرمقاله ای با عنوان «ارز و سکه‌های خانگی و رابطه متقابل دولت و ملت»، پیشنهاد دادند دولت با یک استراتژی جامع شناختی و ایجاد وفاق جامع؛ با جمع آوری ارز و سکه های بلوکه شده در منازل می تواند دست به ساختار توسعه ای اقتصاد بزند.
ایشان در ادامه سرمقاله خود عنوان کردند: «در صورت اجرای این طرح، سرمایه‌ای عظیم از سکه و ارز، در اختیار دولت قرار خواهد گرفت و می‌توان با سرمایه‌ای که تا دیروز راکد مانده بود، گره‌هایی از مشکلات اقتصادی کشور را باز کرد و آثار چنین گشایشی را به مردم نشان داد. در مقابل خیال مردم هم از امنیت اموال شان آسوده می‌شود و در عین حال نگران دسترسی به سرمایه‌های شان نیز نیستند؛ چرا که هر وقت تصمیم بگیرند می‌توانند با مراجعه به بانک، ارز و سکه موردنیاز خود را از حساب شان برداشت کنند».
البته مدیر مسئول روزنامه ایران در ادامه مطلب، یادآور شدند: «این طرح به شرطی تحقق خواهد یافت که هنگام گشایش حساب، بانک تضمین لازم را به سپرده‌گذار بدهد و بانک مرکزی نیز این سپرده را تضمین کند. این کار دقیقاً شبیه به کاری است که بانک مرکزی در زمان عرضه اوراق بهادار انجام می‌دهد. بر این اساس اعلام می‌شود که مبلغ امانت گرفته شده مشمول مالیات نمی‌شود و اصل و سود آن توسط بانک مرکزی تضمین خواهد شد».
در همین خصوص به گفت و گو با چند تن از تحلیگران اقتصادی پرداختیم که ماحصل آن تقدیم مخاطبان گرامی می شود.

جمع آوری ارز و طلای خانگی و تجربه تلخ مردم از دولت های نهم و دهم

در همین زمینه حسین محمودی اصل، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با نوآوران با بیان این که این موضوع، مورد تازه و جدیدی نیست، گفت: این مورد یک بار در دوران ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد به بدترین شکل ممکن انجام شد و برآیندی جز بی اعتمادی به دنبال نداشت.
به گفته حسین محمودی اصل، ‌جمع آوری سرمایه های خانگی همواره یکی از راهکارهای عنوان شده توسط دولت برای گذر از بحران‌های اقتصادی تلقی می‌شود، اما این موضوع به 3 دلیل شرایط سیاسی، منطقه‌ای و چالش‌های اقتصادی کمتر قابلیت اجرا دارد.
وی با اشاره به پیشینه و سابقه بدی که نسبت به اجرای این طرح در دولت های نهم و دهم به یاد داریم، گفت: با توجه به وضعیت اقتصادی مطلوب در آن دوران مردم خود راغب به انجام این کار شده اند و دلار و یورو‌های حبس شده در منازل را تحویل دولت دادند، اما بعد از مدتی در زمان عودت با شگفتی روبه‌رو شدند؛ چرا که مردم به جای دلار و یورو خود معادل ریالی دریافت کردند و جالب‌تر آن که نرخ تفاوت این مبالغ به ریال به صورت دلار مبادله ای انجام شد که لازم به ذکر است در آن زمان، دلار مبادله ای 1800 تومان و دلار بازار 3800 تومان بود.
محمودی اصل همچنین مطرح کرد: شرط اصلی رغبت مردم برای این نوع فعالیت‌ها فارغ از مسائل سیاسی و منطقه ای، روراستی و صداقت است. اگر قرار باشد مردم دارایی خود را وارد خزانه دولت کنند، اما بازنده ماجرا باشند و در زمان عودت جنس و میزان دقیق سود سرمایه‌گذاری شده را باز پس نگیرند دلیلی برای ورود به این نوع فعالیت ها نخواهند داشت.
این کارشناس همچنین با بیان این که بهترین تبلیغ برای این نوع فعالیت‌ها افزون بر صداقت، ثبات اقتصادی است خاطرنشان کرد: وقتی مردم مشاهده کنند ارز و سکه در پستوی خانه شان به دلیل ثبات اقتصادی رشد و ترقی نمی‌کند، بدون تردید این اندوخته ها را با رضایت باطنی خود وارد سرمایه گذاری های جدید می‌کنند.

ثبات اقتصادی؛ مؤلفه اصلی جمع‌آوری ارز و سکه‌های خانگی

در ادامه همین بحث آلبرت بغزیان، تحلیگر مسائل اقتصادی در گفت‌و‌گو با نوآوران در خصوص طرح پیشنهادی جمع‌آوری ارز و سکه‌های خانگی که اخیراً توسط برخی مسئولان مطرح شده، اظهار داشت: در ظاهر، این طرح می‌تواند به عنوان یک ابزار مدیریتی برای تقویت اقتصاد کشور و کاهش سفته‌بازی در بازار ارز و طلا مؤثر باشد، اما اولین و مهم ترین مؤلفه اجرایی آن مربوط به ثبات اقتصادی است و تا زمانی که این موضوع شکل نگیرد، صحبت در خصوص این نوع طرح‌ها فقط شعار، سلب مسئولیت و بیان طرح های غیر اجرایی است و مسئولان تراز اول باید بدانند با این طرح های ناکارآمد در دوران بحران اقتصادی تنها فرصت سوزی می کنند.
به گفته وی اجرای چنین طرحی در صورتی موفقیت‌آمیز خواهد بود که دولت ضمن ایجاد ثبات اقتصادی دورنی و بیرونی بتواند اعتماد عمومی را جلب کرده و شرایط شفاف و امنی را برای سپرده‌گذاری ارز و سکه‌ها ایجاد کند.
بغزیان با بیان این که اقتصاد یک علم است و بیان آمال و آرزوها در آن جایی ندارد، تأکید کرد: اعتماد مردم به وضعیت اقتصادی، ثباث سیاسی فعلی و نحوه عملکرد مسئولان ذی صلاح نیز در اجرای این طرح نقشی حیاتی دارد، گفت: اگر دولت بتواند با شفافیت کامل، نحوه اجرای طرح را توضیح دهد و تضمین‌های لازم را برای بازپرداخت سرمایه‌ها فراهم کند، احتمال موفقیت طرح افزایش خواهد یافت.
وی اشاره کرد: این طرح در صورتی می‌تواند به تقویت نقدینگی و منابع در اختیار دولت کمک کند که نرخ‌های بازپرداخت به صورت معقول، منصفانه و نزدیک به بازار در نظر گرفته شوند.
این اقتصاددان همچنین به بی‌اعتمادی مردم نسبت به طرح‌های مشابه در گذشته اشاره و مطرح کرد: تجربه‌های ناخوشایند قبلی می‌تواند مانع از پذیرش این طرح‌ها توسط مردم شود.
بغزیان در این خصوص تأکید شد: اگر دولت نتواند به درستی اعتماد مردم را جلب کند، ممکن است این طرح به نتیجه مطلوب نرسد و به جای آن، مردم به فعالیت‌های اقتصادی غیررسمی روی آورند که این خود می‌تواند به مشکلات اقتصادی دیگری دامن بزند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: هیچ طرح اقتصادی بدون ریسک نیست و این طرح هم از این قاعده مستثنی نیست. اگر دولت نتواند به درستی برنامه‌ریزی کند و تضمین‌های لازم را برای حفظ ارزش سرمایه‌ها و بازپرداخت آن‌ها فراهم کند، این طرح می‌تواند نه تنها نتایج مثبت نداشته باشد، بلکه موجب افزایش بی‌اعتمادی و تشدید مشکلات اقتصادی گردد.
وی در ادامه بیان کرد: اجرای چنین طرحی تنها در صورتی قابل توصیه است که دولت بتواند به طور جامع و شفاف آن را پیاده‌سازی کرده و از تجربیات گذشته درس بگیرد.
بغزیان تصریح کرد: علاوه بر پیش‌بینی‌های اقتصادی دقیق، باید تحقیقات جامعه‌شناسی و روان‌شناسی مناسبی نیز برای درک رفتار مردم در این زمینه انجام شود. در غیر این صورت، امکان شکست طرح وجود خواهد داشت.
تحلیل این کارشناس نشان می‌دهد که موفقیت یا شکست طرح جمع‌آوری ارز و سکه‌های خانگی به میزان زیادی به نحوه پیاده‌سازی، شفافیت و تضمین‌های اقتصادی بستگی دارد که دولت می‌تواند برای این طرح فراهم کند.

شکست طرح‌های اقتصادی به دنبال وضعیت سیاسی و اقتصادی ناپایدار

همچنین حسین خانی، کارشناس سکه، شمش و طلای آب شده در واکنش به طرح جمع‌آوری سکه‌ها و ارزهای خانگی که اخیراً مطرح شده، با اشاره به نکات مهمی در خصوص وضعیت بازار طلا و ارز گفت: اجرای این طرح به عنوان یک استراتژی اقتصادی می‌تواند آثار مثبتی داشته باشد، اما برای این که به نتیجه مطلوب برسد، نیاز به شرایط خاص و دقت بالایی دارد.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در نظر گرفته شود، نوع اعتماد مردم به دولت و میزان رضایتی است که آن ها از طرح‌های مشابه گذشته دارند. بازار طلا و سکه به شدت تحت تأثیر اعتماد عمومی قرار دارد و به خصوص در سال‌های اخیر که مردم تجربه طرح‌های شکست خورده و سیاست‌های اقتصادی نامشخص را داشته‌اند، این بی‌اعتمادی عمیق‌تر شده است.
خانی همچنین به این نکته اشاره کرد که طرح جمع‌آوری سکه و ارز باید با تضمین‌های شفاف و قابل اعتماد همراه باشد تا مردم احساس کنند که سرمایه‌های خود را به خطر نمی‌اندازند. اگر دولت نتواند به مردم این اطمینان را ایجاد کند که سرمایه‌های مردم با سود منطقی و بدون ریسک بازگردانده می‌شود، احتمالاً آن ها تمایلی به مشارکت در چنین طرح‌هایی نخواهند داشت. به عبارت دیگر، هرچقدر که یک طرح اقتصادی جذاب باشد، اما اگر امنیت و شفافیت لازم را نداشته باشد، پذیرش آن از سوی عموم مردم پایین خواهد بود.
وی در ادامه افزود: یکی دیگر از چالش‌های فعلی، وضعیت سیاسی و اقتصادی ناپایدار موجود است که به شدت بر تصمیم‌گیری مردم در خصوص سرمایه‌گذاری‌های جدید تأثیرگذار است. در شرایطی که بی‌ثباتی اقتصادی و تورم در کشور حاکم است، مردم بیشتر تمایل دارند دارایی‌های خود را در قالب طلا و ارز خانگی نگهداری کنند تا این که آن‌ها را به دولت بسپارند. در نتیجه، موفقیت این طرح نیازمند یک فضای سیاسی و اقتصادی پایدار است.
خانی تأکید کرد: در صورتی که طرح جمع‌آوری سکه و ارز خانگی به درستی پیاده‌سازی شود و همراه با تضمین‌های کافی و شفافیت در شرایط اقتصادی باشد، می‌تواند به تقویت نقدینگی و تأمین منابع برای پروژه‌های دولتی کمک کند. با این حال، دولت باید به دقت بررسی کند که این طرح‌ها چگونه می‌توانند از نوسانات بازار طلا و ارز تأثیر بپذیرند و تحت چه شرایط می‌توانند مردم را به مشارکت در این طرح‌ها ترغیب کنند.
در پایان این گفت و گو، حسین خانی چنین نتیجه‌گیری کرد: در صورتی که طرح جمع‌آوری سکه و ارز خانگی به درستی طراحی و اجرا شود، می‌تواند اثرات مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد، اما برای آن که این طرح به موفقیت برسد، باید به تمامی جوانب اقتصادی، اجتماعی و روان‌شناختی آن توجه شود.