هفدهمی کیست؟

امیرحسین انوشیروانی – این‌طور به نظر می‌رسید که یک ماه بعد از اخراج خوان کارلوس گاریدو، بالاخره مدیران پرسپولیس موفق شدند جانشین او را پیدا کنند. سخن از اسماعیل کارتال است؛ سرمربی ۶۳ ساله ترکیه‌ای که افتخارات قابل‌توجهی را با فنرباغچه به دست آورده است. چند روز پیش به‌طور مفصل در مورد کارنامه کارتال نوشتیم و به این ترتیب اگر اتفاق خاصی رخ نداده باشد، حالا او به هفدهمین سرمربی خارجی تاریخ سرخ‌پوشان تبدیل شده است. هرچند که هیچ چیز مشخص نیست و هرلحظه ممکن است مدیریت پرسپولیس با انتخاب تازه اش شگفت زده مان کند.به همین مناسبت بد ندیدیم مروری گذرا بر سرنوشت ۱۶ مربی دیگر بیندازیم؛ فهرستی که شامل چهره‌های خیلی موفق، معمولی و ناکام می‌شود.
اسطوره‌ها
اگر قرار باشد در مورد بهترین مربیان خارجی تاریخ پرسپولیس سخن بگوییم، سه نفر آن بالا می‌درخشند؛ آلن راجرز، استانکو و برانکو. راجرز، نخستین سرمربی خارجی تاریخ پرسپولیس بود. او که ابتدا به عنوان سرمربی پیکان وارد فوتبال ایران شد و یک قهرمانی در جام باشگاه‌های تهران به دست آورد، در ادامه به مدت سه فصل هدایت پرسپولیس را بر عهده گرفت و روزهای خاطره‌انگیزی برای هواداران رقم زد. پرسپولیس به رهبری راجرز در 72 بازی موفق به کسب 44 برد، 18 تساوی و 10 باخت شد. راجرز دو بار پرسپولیس را به مقام قهرمانی ایران رساند که مرتبه دوم در جام تخت‌جمشید 1352 بود؛ فصلی که پرسپولیس بدون شکست به رتبه نخست دست یافت و البته پیروزی تاریخی 6‌بر‌صفر را برابر تاج تجربه کرد. آن برد و به‌طور کلی تیم تهاجمی ساخته شده توسط راجرز، از جمله عوامل محبوبیت بسیار زیاد او بین هواداران بود. پس از او نوبت به یک مربی کروات تاریخ‌ساز رسید. استانکو پوکله‌پوویچ روز 17 شهریور 1374 هدایت پرسپولیس را بر عهده گرفت. او که یک سال قبل با تیم ملی ناکام مانده بود، طی دو فصل حضور در پرسپولیس دو مقام قهرمانی لیگ آزادگان را به دست آورد. 34 برد، 16 تساوی و 8 باخت حاصل عملکرد این مربی کاریزماتیک بود. پرسپولیس با استانکو یک مقام سومی هم در جام باشگاه‌های آسیا به دست آورد. سیستم 1-6-3 استانکو که در حمله به 3-4-3 تبدیل می‌شد، در آن زمان از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار شده بود. این مربی در سال‌های واپسین عمرش درد و رنج زیادی را تحمل کرد؛ طوری که پای او را به خاطر عفونت کلیوی قطع کردند و نهایتا خودش هم سال 2018 در اسپلیت کرواسی، در سن 80 سالگی درگذشت. در نهایت اما می‌رسیم به یکی از نام‌آشناترین سرمربیان تاریخ پرسپولیس؛ برانکو ایوانکوویچ. او فروردین 94 هدایت پرسپولیس بحران‌زده را بر عهده گرفت و در نخستین گام دربی برگشت آن سال را برد، سپس در فصل پانزدهم پرسپولیس را با ارائه فوتبال تهاجمی از قعر جدول به صدر رساند و صرفا به خاطر تفاضل گل کمتر نایب‌قهرمان شد. بعد از آن ایوانکوویچ سه فصل پیاپی با پرسپولیس قهرمان لیگ برتر شد و فصل سوم، جام حذفی را هم فتح کرد. دو سوپرجام و یک بار صعود به فینال لیگ قهرمانان آسیا هم از دیگر افتخاراتی بود که برانکو برای پرسپولیس کسب کرد و به این ترتیب اسم خودش را به تاریخ این باشگاه گره زد. برانکو پس از پرسپولیس حضور در الاهلی عربستان و تیم ملی عمان را تجربه کرد و این روزها هم سرمربی تیم ملی چین است.
شکست خورده‌ها
آخرین نفر در این فهرست، همین خوان کارلوس گاریدو است که کمتر از نیم‌فصل در پرسپولیس دوام آورد و با تحمل انتقادات فراوان ناچار به ترک شغلش شد. پیش از او هم اما سیاهه نسبتا بلندی از مربیان خارجی ناکام در پرسپولیس وجود داشته است. پیش از انقلاب یک مربی روسی به اسم ایوان کونوف مدت کوتاهی هدایت سرخ‌پوشان را بر عهده داشت که به واسطه فوتبال دفاعی‌اش نتوانست با هواداران ارتباط بگیرد. لادیسلاو بگوویچ هم یک مربی از بلوک شرق بود که سال 73 با نظر امیر عابدینی برای مدت کوتاهی روی نیمکت پرسپولیس نشست، اما ایده جوان‌گرایی او در این تیم شکست خورد. سپس نوبت به مربیانی رسید که برای افکار عمومی نام‌آشناتر هستند. یورگن گده آلمانی از 27 بهمن 1373 هدایت پرسپولیس را بر عهده گرفت. او در پرسپولیس ناکام بود و پس از 11 بازی در لیگ آزادگان، در روز 16 شهریور 1374 حکم اخراج خود را از عابدینی دریافت کرد. در این 11 بازی پرسپولیس 4 برد، 5تساوی و 2 باخت به دست آورد و البته گده هرگز نتوانست برای خودش جایی در دل هواداران باز کند. بعد از او نوبت به ایوان مت‌کوویچ رسید که از 2 دی 76 هدایت قرمزها را بر عهده بگیرد. این مربی طی 14 بازی صاحب 7 برد، 3 مساوی و 4 شکست شد. در این میان یک باخت سنگین به الهلال در آسیا نسخه مت‌کوویچ را پیچید تا علی پروین به پرسپولیس برگردد و دیگر اجازه حضور این مربی در تمرینات را ندهد! راینر سوبل آلمانی، خارجی بعدی بود که از 23 تیر 83 بر مسند کار قرار گرفت و طی یک فصل جنجالی که تا ابد با ترجمه‌های اشتباه مترجم تیم (داماد علی پروین!) به یاد خواهد آمد، 17 برد، 7 تساوی و 7 باخت کسب کرد. نلو وینگادا، دوست صمیمی کارلوس کی‌روش از 21بهمن ماه 87 هدایت پرسپولیس را بر عهده گرفت و در لیگ، جام حذفی و لیگ قهرمانان آسیا ناکام ماند. 7 برد، 4 تساوی و 6 باخت در 17 بازی، کارنامه وینگادا را تشکیل می‌داد. در نهایت هم باید به مانوئل ژوزه، مربی بداخلاق پرتغالی اشاره کنیم که در لیگ دوازدهم سرمربی قرمزها شد و بعد از نیم‌فصل با ثبت 5برد، 6 تساوی و 6 شکست به کار خود پایان داد.
مردان فراموش‌نشدنی
بعضی از سرمربیان خارجی پرسپولیس هم به دلایلی فراموش نشدنی هستند. به عنوان مثال وینگو بگوویچ در لیگ سوم قرار بود آغازگر دوران «پسا پروین» باشد و یک تیم کهکشانی هم در اختیارش قرار گرفت، اما خودش برای هدایت آن مجموعه کوچک بود و کارشکنی اطرافیان سلطان هم باعث شد نتواند فصل موفقی را پشت سر بگذارد. آخر فصل او رفت و پروین برگشت! نفر بعدی یک هلندی بی‌نظم است. آری‌هان بهمن 84 با قراردادی یک سال‌ونیمه هدایت پرسپولیس را بر عهده گرفت و این تیم را تا فینال جام حذفی هم پیش برد، اما آن‌قدر بی‌انضباطی داشت که در نهایت از کار کنار رفت. آری‌هان از مجموع 200روز کار در پرسپولیس، تقریبا صد روز در مرخصی بود! پس از آن باید به یکی از محبوب‌ترین سرمربیان تاریخ باشگاه اشاره کنیم؛ مصطفی دنیزلی، هموطن همین آقای کارتال که دو دوره، در لیگ ششم و بخشی از لیگ یازدهم سرمربی قرمزها بود، اما با وجود فوتبال خوبی که تیمش بازی کرد، اغلب با بدشانسی موفقیت خاصی به دست نیاورد. نفر بعدی یک کروات فقید است. هنوز هیچ‌کس نمی‌داند در میانه‌های لیگ هشتم و در حالی که زلاتکو کرانچار با پرسپولیس در رده سوم جدول قرار داشت، چرا حبیب کاشانی، مدیرعامل وقت باشگاه حکم اخراج او را صادر کرد؟ با این همه کرانچار در کمال متانت حکم را پذیرفت، در جلسه تودیع و معارفه با لبخند کنار جانشین خود یعنی علی دایی حاضر شد و بعدش هم به اصفهان رفت و سپاهان را قهرمان کرد! سپس نوبت به گابریل کالدرون رسید که در لیگ نوزدهم همه کار برای موفقیت پرسپولیس کرد؛ قهرمانی نیم‌فصل، برد دربی و صعود به نیمه‌نهایی جام حذفی، اما مدیران وقت باشگاه با پافشاری عجیبی او را دک کردند. این فهرست را با اوسمار ویرا می‌بندیم؛ مرد برزیلی که نیم‌فصل دوم لیگ گذشته به شکلی غیرمنتظره جانشین یحیی گل‌محمدی شد، پرسپولیس را قهرمان کرد و با رد پیشنهاد تمدید قرارداد، سر از بوریرام تایلند در آورد. حالا به نظر شما کارتال بعد از پایان کارش در کدام‌یک از این دسته‌ها جا خواهد گرفت؟