تلاش در راستای تأمین مسکن برای اقشار کم‌درآمد از طریق مولدسازی

زهرا برمکی
روزنامه نگار

در روزهای اخیر، سخنان رهبر انقلاب بار دیگر نگاه‌ها را به سمت ضرورت حمایت از بخش خصوصی جلب کرد. ایشان با تاکید بر این که نظام تصمیم‌گیری و اجرایی کشور باید به معنای واقعی کلمه به بخش خصوصی کمک کند، ضمن مشخص کردن وظیفه جدی مسئولان، اشاره کردند که برخی اقدامات دستگاه‌های دولتی و نظارتی عملاً به عنوان “سرعت‌گیر” در مسیر تحرک و پیشرفت بخش خصوصی عمل کرده‌اند. فرمایشات ایشان در شرایطی مطرح شد که ایران با بحران‌های متعدد اقتصادی و اجتماعی مواجه است و یکی از چالش‌های جاری، مسئله کمبود مسکن می‌باشد.
بحران بازار مسکن، به ویژه برای خانواده‌های کم‌درآمد و طبقه متوسط جامعه، بیش از پیش ملموس و بحرانی شده است. افزایش قیمت‌های سرسام‌آور و کمبود واحدهای مسکونی، چالش‌هایی است که روزانه روبروی بسیاری از ایرانیان قرار دارد. در تلاش برای مقابله با این مشکل، طرح‌هایی همچون نهضت ملی مسکن به عنوان راه‌حل‌هایی عملی و امیدوارکننده معرفی شده‌اند که هدف شان افزایش تولید و عرضه واحدهای مسکونی جدید است.
یکی از راهکارهای کلیدی در این زمینه، مولدسازی دارایی‌های بلااستفاده یا کمتر استفاده‌شده می‌باشد. این استراتژی شامل استفاده بهینه از منابع و دارایی‌هایی است که به دلیل کمبود برنامه‌ریزی یا موانع قانونی به حال خود رها شده‌اند. با بهره‌برداری صحیح از این منابع، می‌توان به افزایش تولید مسکن و کاهش بحران موجود یاری رساند.
مولدسازی دارایی‌ها، با تمرکز بر استفاده موثر از زمین‌ها و ساختمان‌های بلااستفاده یا نیمه‌تمام، می‌تواند به راهی برای کاهش فشار بر بازار مسکن تبدیل شود. این رویکرد اما بدون چالش نیست؛ موانع قانونی، بروکراتیک و مشکلات مالی این مسیر را پیچیده ساخته‌اند.
در کنار این چالش‌ها، سیاست‌های دولت برای جلوگیری از گسترش بی‌رویه تهران نیز به موضوعی قابل بحث تبدیل شده است. به ویژه جلوگیری از تغییر کاربری زمین‌های صنعتی به مسکونی موضوعی است که نیاز به تجدید نظر دارد. با توجه به کمبود شدید مسکن، امکان ایجاد پروژه‌های مسکونی در این زمین‌ها می‌تواند به نفع جامعه باشد.
نقش نهضت ملی مسکن در این بحران، کلیدی و اساسی تلقی می‌شود. هدف این طرح کاهش بحران مسکن از طریق افزایش تولید واحدهای مسکونی و بهره‌برداری بهینه از دارایی‌های بلااستفاده است. در صورت موفقیت این طرح‌ها و کاهش هزینه‌های اولیه پروژه‌های مسکونی، می‌توان واحدهایی را با قیمت مناسب‌تر به مردم عرضه کرد و از افزایش تراکم جمعیتی در مناطق مرکزی شهرها و مشکلات مرتبط با آن جلوگیری نمود.
همچنین، توجه به توسعه زیرساخت‌های لازم و خدمات عمومی همچون مدارس، بیمارستان‌ها و حمل و نقل عمومی در کنار پروژه‌های مسکونی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا کیفیت زندگی در مناطق جدید بهبود یابد.
در نهایت، سخنان رهبر معظم انقلاب و اجرای دقیق طرح‌هایی چون نهضت ملی مسکن، در کنار حمایت حداکثری از بخش خصوصی و تسهیل شرایط برای این بخش، می‌توانند امیدهایی تازه برای حل بحران مسکن و دیگر چالش‌های اقتصادی در ایران ایجاد کنند. این اقدامات، با برنامه‌ریزی دقیق و همکاری نزدیک میان بخش‌های دولتی و خصوصی، می‌توانند به آینده‌ای روشن‌تر و رفاه بیشتر برای جامعه منجر شوند.

بورس کالا به عنوان مسیر اصلی واگذاری زمین های بلااستفاده دولتی

در همین راستا سعید ذوالفقاری، کارشناس برجسته بازار سرمایه و مسکن، در گفت و گو با خبرنگار نوآوران به نکات کلیدی در خصوص طرح مولدسازی دارایی‌های دولت پرداخت و بر لزوم استفاده از بورس کالا به عنوان بستر اصلی واگذاری دارایی‌ها تأکید کرده است. به گفته ذوالفقاری، این روش می‌تواند از بسیاری از مشکلات موجود در فرآیند مولدسازی جلوگیری کند و موجب ایجاد شرایطی منصفانه، شفاف و رقابتی برای تمام فعالان بازار شود.
ذوالفقاری با اشاره به تجربه‌های گذشته در زمینه عرضه سهام دولت در قالب ETF (صندوق‌های قابل معامله در بورس) نظیر دارا یکم و پالایشبیان داشت: در این روش‌ها مشکلات متعددی برای سرمایه‌گذاران پیش آمد. وی معتقد است که این مشکلات ناشی از عدم واگذاری کامل مدیریت دارایی‌ها همراه با سهام است.
وی افزود: وقتی دولت تنها بخشی از سهام خود را در این صندوق‌ها به فروش می‌رساند و کنترل مدیریتی را همچنان در دست دارد، این امر باعث می‌شود که از ظرفیت‌های بازار سرمایه به‌طور کامل بهره‌برداری نشود و به تبع آن، شفافیت لازم در قیمت‌گذاری و فرآیند فروش نیز کاهش یابد.
در ادامه، ذوالفقاری بر این نکته تأکید کرد که اگر دارایی‌های دولت به‌ صورت یک‌جا و با مدیریت کامل به خریداران واگذار شود، این روش نه تنها امکان استفاده بهتر از ظرفیت‌های بازار سرمایه را فراهم می‌آورد، بلکه موجب می‌شود که رقابت سالم و عادلانه در فرآیند خرید و فروش دارایی‌ها شکل گیرد. به عبارت دیگر، در چنین روشی تمامی مراحل واگذاری دارایی‌ها تحت نظارت کامل و با قیمت‌گذاری شفاف انجام می‌شود و این می‌تواند به کاهش فساد و بی‌عدالتی‌های مالی در این عرصه منجر شود.
این کارشناس بازار سرمایه همچنین اشاره کرد: بورس کالا با توجه به ساختار تخصصی خود، بهترین مکان برای چنین واگذاری‌هایی است. او بیان داشت که این بستر می‌تواند کمک کند تا قیمت‌گذاری‌های منصفانه و رقابتی صورت گیرد و در نتیجه، دارایی‌ها به بهترین قیمت ممکن فروخته شوند. از این رو، توسعه بورس کالا و استفاده از آن در فرآیند مولدسازی دارایی‌های دولت می‌تواند علاوه بر رفع مشکلاتی که در مدل‌های قبلی مشاهده شد، به افزایش اعتماد عمومی به برنامه‌های دولت در این زمینه نیز کمک کند.
در نهایت، ذوالفقاری خاطرنشان کرد: دولت باید در واگذاری دارایی‌های خود این نکته را مدنظر قرار دهد که صرف عرضه سهام در بازار سرمایه نمی‌تواند به ‌تنهایی منجر به موفقیت مولدسازی شود، بلکه مدیریت صحیح، قیمت‌گذاری دقیق و استفاده از بسترهایی مانند بورس کالا می‌تواند اثرات مثبت این فرآیند را دوچندان کند. این رویکرد نه تنها به بهره‌وری بیشتر و شفافیت مالی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به تثبیت بازار سرمایه و توسعه اقتصادی پایدار نیز منجر شود.