چرا مطبوعات، مرجع خبری مردم نیستند؟
در واقع باید عنوان کنیم امروزه انقلاب فناوری های اطلاعاتی با قدرت بسیار بالایی که دارد دیوارهای بی ارتباطی در جوامع را برچیده است و شهروندان را از عصر محدودیت و سانسور به عصر وفور اطلاعات وارد کرده است. در حقیقت می توان اذعان داشت به موازات فرو ریختن مرزهای ارتباطی بین جوامع، دیوارهای بی اعتمادی برافراشته شده است؛ چراکه زمینه انتشار اخبار جعلی و غیرقابل اعتماد فراهم شده است.
امروزه رسانه های جمعی در اشکال مختلف ظهور و بروز یافته اند و قدرت نفوذ قابل توجهی بر افکار عمومی داشته اند. در این میان شبکه های اجتماعی مجازی نفوذ و تأثیر بسیار بیشتری بر مخاطبان داشته اند.
رشد تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی شکل جدیدی از ارتباطات را حاکم کرده است؛ به گونه ای که امروزه در سایه انقلاب اطلاعاتی شاهد ظهور و گسترش رسانه های نوظهور همچون شبکه های اجتماعی مجازی هستیم که اغراق نکرده ایم اگر عصر فعلی را عصر انفجار اطلاعات عنوان کنیم؛ چراکه با بمباران اطلاعاتی در شبکه های اجتماعی مجازی مواجه هستیم. در واقع باید عنوان کنیم امروزه انقلاب فناوری های اطلاعاتی با قدرت بسیار بالایی که دارد دیوارهای بی ارتباطی در جوامع را برچیده است و شهروندان را از عصر محدودیت و سانسور به عصر وفور اطلاعات وارد کرده است. در حقیقت می توان اذعان داشت به موازات فرو ریختن مرزهای ارتباطی بین جوامع، دیوارهای بی اعتمادی برافراشته شده است؛ چراکه زمینه انتشار اخبار جعلی و غیرقابل اعتماد فراهم شده است.
گسترش بی حد و مرز فضای مجازی، دنیا را با شکل جدیدی از اطلاع رسانی مواجه کرده است که دیگر خبر صرفاً از چند رسانه و منبع خاص به جامعه مخابره نمی شود.
روزگاری نه چندان دور، مطبوعات مرجع خبری مردم بودند اما امروزه شبکه های اجتماعی مرجعیت خبری یافته اند و محل رجوع و مورد وثوق و اعتماد عموم مردم هستند و نیاز خبری مردم را تأمین می کنند.
توزیع اخبار و اطلاعات در حال حاضر در عصر فعلی تا حد قابل توجهی تحت تأثیر ظهور شبکه های اجتماعی تغییر یافته است و به موازات این تکثر توزیع اطلاعات، شاهد تغییر در مرجعیت رسانه ای هستیم؛ به گونه ای که مطبوعات دیگر همچون گذشته مورد وثوق و اعتماد مردم نیستند و این نقش مهم را به فضای مجازی واگذار کرده اند.
در شرایط کنونی ساختار کسب اطلاعات توسط مخاطب با توجه به گسترش پلتفرم های موبایلی و گوشی های هوشمند تلفن همراه تا حد قابل توجهی دستخوش تحول و دگرگونی شده است و اپلیکیشن ها علاوه بر نقش مهم اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی، کارکرد مهمی همچون شکل‌دهی به نگرش و رفتار مردم را نیز دارند.
در بررسی عملکرد شبکه های اجتماعی مجازی پیوستاری از بدبینی مطلق تا خوش بینی مطلق را شاهد خواهیم بود. به واقع می توان اذعان داشت که فضای مجازی همچون تیغ دولبه‌ای است که از یک سو می توان آن را عامل رشد و توسعه جوامع دانست که به واسطه نزدیکی جوامع به یکدیگر و شکسته شدن مرزهای جغرافیایی در جریان جهانی شدن اتفاق می افتد و تجربیات ملل مختلف میان فرهنگ های متفاوت تبادل می شود و جوامع مسیر توسعه و پیشرفت را طی می کنند و از دیگر سو می توان شبکه های اجتماعی مجازی را سرآغاز بروز بحران ها در جوامع دانست؛ چراکه انفجار اطلاعات در عصر ارتباطات به واسطه رشد شبکه های اجتماعی، روند جهانی شدن را تسریع کرده و به دنبال آن تغییراتی در ابعاد مختلف هویت افراد در جوامع را شاهد هستیم.
در واقع باید اذعان داشته باشیم که جهانی شدن ناشی از رشد تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی تمام وجوه زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده است. از جمله تأثیرات منفی فضای مجازی می توان به ترویج و اشاعه فرهنگ مصرفی جدید اشاره کرد.
امروزه شبکه های اجتماعی مجازی با توجه به کارکردشان یعنی تولید و توزیع محتوا در کمترین زمان ممکن و انتشار آن در سطحی وسیع به دوردست‌ترین نقاط کره زمین، نقش برجسته ای در وجوه مختلف زندگی و شکل‌دهی به نگرش ها و درنهایت رفتار افراد در جوامع مختلف ایفا می کنند.
در پرتوی پیشرفت روزافزون تکنولوژی های ارتباطی زنجیره ای از تحولات را شاهد هستیم که دگرگونی های بسیاری را در زندگی افراد و حتی سبک مصرف رسانه ای شان به دنبال داشته است.
امروز بر همگان روشن است که در جامعه اطلاعاتی کنونی رسانه های نوظهور که قدرت مهندسی و شکل‌دهی به افکار عمومی را دارا هستند، قادرند در زمینه نوع رسانه ای که مردم مورد استفاده قرار می دهند نیز نقش تعیین کننده ای داشته باشند. آن چنان که کماکان نیز این اتفاق در شرایط کنونی رخ داده و اقشار مختلف جامعه ما این روزها شبکه های اجتماعی مجازی را مرجع دریافت اخبار و اطلاعات می دانند و رسانه های سنتی همچون مطبوعات که روزگاری نه چندان دور نقش برجسته ای در زمینه مرجعیت خبری افراد جامعه داشتند، اکنون بسیاری از مخاطبان شان را از دست داده‌اند و دیگر در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی نقش قابل توجهی ندارند.
مطبوعاتی که چندی پیش یکی از رسانه های مهم محسوب می شدند اکنون به واسطه انقلاب فناوری های ارتباطی قادر به حفظ مخاطبان خود و جذب مخاطبان جدید نیستند و به زعم بسیاری از تحلیلگران و فعالان حوزه رسانه می توان گفت در حال حاضر مطبوعات در بستر احتضار هستند و وضعیتی را سپری می کنند که از نظر ریزش مخاطب و اُفت اقبال عمومی می توان آن را بی سابقه قلمداد کرد.
خوب یا بد چه بخواهیم چه نخواهیم امروزه شبکه های اجتماعی منبع و مرجع کسب آگاهی و حتی تفریح و سرگرمی مردم شده اند و در واقع می توان به جرأت عنوان کرد که فضای مجازی کارکردهای رسانه ها همچون نظارت بر محیط، اطلاع‌رسانی، آگاهی بخشی، سرگرمی و تفریح، همبستگی و وفاق اجتماعی و جامعه‌پذیری را امروز برعهده دارند و بسیاری از مردم پیش از این که اخبار را از مطبوعات پیگیری کنند از طریق شبکه های اجتماعی و پلتفرم های موبایلی اقدام به کسب آگاهی و اطلاع می کنند و این فضا را به عنوان مرجع خبری شان انتخاب کرده اند.
پرواضح است که امروزه رسانه های سنتی جای خود را به پلتفرم های مجازی داده اند و مصرف رسانه ای مردم دگرگون شده است.
در مجموع باید اذعان داشت که رسانه های نوشتاری در حال حاضر به دلیل این که قادر به آرایش رسانه ای جدید نیستند و نتوانسته اند متناسب با ذائقه مخاطبان دستخوش دگرگونی شوند، مرجعیت خبری شان را از دست داده اند و همچنین سانسور اخبار و اطلاعات موجب شده تا مطبوعات از اقبال عمومی کمتری نسبت به قبل برخوردار باشند.