جهش یا سقوط؛ آینده نامعلوم صنعت فولاد در سایه چالش‌های انرژی

صنعت فولاد ایران در حال حاضر با چالش‌های جدی مواجه است که عمدتاً به دلیل مشکلات اقتصادی و بحران‌های انرژی پدید آمده‌اند. کاهش منابع انرژی در فصول تابستان و زمستان فشار مضاعفی بر این صنعت وارد کرده و موجب نوسانات بازار شده است که به‌تبع آن، تولید و قیمت‌ها نیز تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
با توجه به شرایط موجود، پیش‌بینی می‌شود که در سال آینده، به‌دلیل تداوم مشکلات تأمین انرژی و سیاست‌های داخلی نامناسب، قیمت‌ها افزایش یابد و میزان تولید و عرضه به‌طور قابل‌توجهی کاهش پیدا کند.
سال جاری برخلاف سال‌های گذشته، با قطع برق و کاهش عرضه گاز مواجه بودیم که این موضوع تأثیر منفی بر عملکرد صنعت فولاد گذاشت. به همین دلیل، دستیابی به اهداف برنامه چشم‌انداز ۱۴۰۴ برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد همچنان دور از دسترس به‌نظر می‌رسد و احتمال می‌رود تولیدات در سال آینده بین ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش یابد.
در این شرایط، ضرورت تغییر در اولویت‌های انرژی و ارائه حمایت‌های بیشتر به صنایع، به‌ویژه صنعت فولاد، روزبه‌روز آشکارتر می‌شود.
اگر دولت سیاست‌های خود را به‌نفع صنعت تعدیل نکند و اولویت تأمین انرژی به‌جای مصرف‌کنندگان خانگی، به صنایع داده نشود، کشور با مشکلات بیشتری مواجه خواهد شد. این وضعیت با سیاست‌های جهانی هم‌سو نیست و ضروری است که تغییراتی برای حمایت بیشتر از صنایع انجام پذیرد.
در زمینه صادرات نیز، سیاست‌های مالی و ارزی نادرست دولت قبلی، منجر به کاهش صادرات فولاد شده بود. با این حال، تغییرات اخیر در این سیاست‌ها و حذف برخی موانع ارزی، امیدواری به بهبود وضعیت صادرات فولاد را افزایش داده است.
مدیریت درست منابع انرژی برای تأمین نیازهای داخلی و صادرات، حیاتی است و اگر این موضوع به‌درستی مدیریت نشود، ممکن است صادرات محدود شود.
با فرض این که صنعت به اولویت برسد و انرژی به‌طور مؤثری مدیریت شود، امید است که سال آینده برای صنعت فولاد و قیمت‌ها سالی مثبت باشد.
افزایش قیمت‌های داخلی فولاد، ناشی از کمبود انرژی، مسئله‌ای است که چشم‌انداز اقتصادی را تهدید می‌کند؛ هرچند این قیمت‌ها هنوز هم از قیمت‌های جهانی پایین‌تر هستند.
در صورت عدم بهبود وضعیت انرژی، اختلاف قیمتی بین بازار داخلی و جهانی کمتر خواهد شد، اما به‌دلیل کاهش تولید، این امر به زیان صنعت فولاد خواهد بود.
بخش عمده‌ای از مشکلات موجود، از سیاست‌های ضعیف داخلی ناشی می‌شود. گفته می‌شود که ۸۰ درصد از چالش‌ها نتیجه سیاست‌گذاری‌های داخلی نامناسب و تنها ۲۰ درصد تحت تأثیر تحریم‌های خارجی است.
تحریم‌ها عمدتاً بر برخی جنبه‌های خاص تولید اثر می‌گذارند و در این میان، صنعت فولاد کشور توانسته به سطح بالای خودکفایی دست یابد. میزان وابستگی به واردات به‌قدری کاهش یافته است که مشکلات عمده به عدم مدیریت صحیح داخلی بازمی‌گردد.
صنعت فولاد ایران با استفاده بهینه از منابع داخلی به سطح بالای خودکفایی رسیده و توانسته است تراز تجاری مثبتی ایجاد کند. واردات فولاد، که پیش‌تر به سه میلیارد دلار می‌رسید، اکنون به 1.2 میلیارد دلار کاهش یافته است؛ در حالی‌که صادرات فولاد به رقم چشمگیر 8 میلیارد دلار رسیده است.
در نتیجه، صنعت فولاد به تراز تجاری مثبت دست یافته و نقشی حیاتی در اقتصاد ملی ایفا می‌کند. امید است با رفع مشکلات داخلی، این صنعت بتواند روند رو به رشد خود را ادامه دهد و به‌سوی توسعه‌ی بیشتری حرکت کند.