افزایش حقوق و دستمزدها؛ مرهم درد کارگران یا نمک بر زخم تورم؟

آرزو قادری
روزنامه نگار

از جمله مهم ترین و البته چالش برانگیزترین تصمیماتی که در ابتدای سال اتخاذ و اجرا می گردد، افزایش نرخ حقوق و دستمزدهاست که در کشور ما هر ساله متناسب با نرخ تورم، حقوق و دستمزدها افزایش می یابند، اما این سوال مطرح است که افزایش نرخ حقوق و دستمزد می‌تواند راهگشای مشکلات اقتصادی مردم باشد که دچار مشکل نشوند؟ پاسخ روشن است که چنین اتفاقی نمی‌افتد. برای نمونه می‌توان به تجربه‌ای که طی سال‌های اخیر داشتیم اشاره‌ای داشته باشیم که به موازات بالا رفتن دستمزدها تورم نیز رشد قابل توجهی یافت.
هدف از افزایش دستمزدها، بالا رفتن قدرت خرید مردم و تقویت رفاه و معیشت شان است و انتظار می‌رود شرایط زندگی کارگران بهبود یابد، اما متاسفانه با توجه به تاثیرات منفی که هرگونه افزایش تورم و بالا رفتن میزان نقدینگی مردم دارد، باید عنوان کنیم این اتفاق نخواهد افتاد و حتی به مراتب شرایط ممکن است سخت‌تر شود؛ چرا که نمی‌توان مانع از افزایش تورم شد و گرانی‌های افسارگسیخته همچنان ادامه خواهند داشت.
در چنین شرایطی امنیت شغلی کارگران خدشه دار می‌شود و کارفرماها به دلیل این که قادر به پرداخت حقوق و مزایای تعیین شده نیستند نهایتاً مجبور به تعدیل نیروی انسانی می‌شوند و این خطر بزرگی برای کارگران است که امنیت شغلی شان را تهدید می‌کند و مشکلاتی از این جهت ایجاد می شود، البته نمی توان گفت به دلیل این که تورم رشد می‌یابد و کارفرمایان قادر به پرداخت میزان حقوق مصوب نیستند، پس نباید اقدام به افزایش حقوق و دستمزدها کرد، بلکه در چنین شرایطی باید تاکید داشت حقوق و دستمزدها ضمن این که متناسب با رشد تورم افزایش می یابند، دولت باید تمهیداتی در نظر گیرد و تصمیماتی اتخاذ و اجرایی کند تا مانع از افزایش تورم شود و امنیت شغلی کارگران به خطر نیفتد؛ چرا که اگر قرار باشد چنین اتفاقی صورت گیرد، بالا رفتن حقوق و دستمزدها نه تنها موفقیت آمیز و راهگشا نخواهد بود، بلکه نمکی بر زخم کارگران نیز خواهد بود.

* قیمت ها به سرعت افزایش می‌یابند و افزایش دستمزدها نتیجه ای ندارد

در همین خصوص حسن طایی، اقتصاددان و کارشناس حوزه اشتغال به خبرنگار نوآوران گفت: متاسفانه طی سال‌های اخیر رشد افسارگسیخته قیمت‌ها و گرانی‌های یکباره موجب شده تا قدرت خرید خانوارها به شدت کاهش یابد و به دنبال این کاهش قدرت خرید افراد، شاهد بروز شرایط معیشتی نامناسبی هستیم و دستمزدهای افراد کفاف گذران زندگی شان را نمی دهد؛ به طوری که خانوارها حتی نمی توانند یک زندگی ساده و معمولی را به راحتی بگذرانند و این امر موجب می شود سفره های خانوارها روز به روز خالی تر و مشکلات شان از نظر اقتصادی بیشتر شود.
وی ابراز تأسف کرد که در حال حاضر قدرت خرید مردم تا حد قابل توجهی یافته است که نتیجه آن را می‌توان در ایجاد رکود در بازارهای اقتصادی مختلف شاهد بود. طبیعتاً در وضعیتی که افراد قادر به تامین هزینه‌های شان نباشند، از نیازهای شان صرف نظر می‌کنند و به دنبال این چشم پوشی از نیازها شاهد رشد رکود خواهیم بود.
این اقتصاددان وضعیت اقتصادی فعلی را اسفبار خواند و گفت: در حال حاضر از یک سو با رکود و از سوی دیگر با تورم مواجه هستیم و این رکود تورمی نتیجه‌ای جز وخامت وضعیت اقتصادی و آسیب به معیشت خانوارها به دنبال ندارد.
طایی افزود: متاسفانه کارمندان و کارگران هرچه تلاش می‌کنند نمی‌توانند نیازهای شان را تامین کنند؛ چرا که خیلی پیش‌تر از کسب درآمد توسط آن ها، قیمت‌ها افزایش می‌یابند و این افزایش قیمت‌ها منجر به ایجاد نابرابری میان درآمد و هزینه‌ها می‌شود که نمونه آن را طی سال‌های اخیر شاهد هستیم که هر چه بر میزان نقدینگی مردم افزوده شود و حقوق و دستمزدها افزایش یابد، باز هم شرایط زندگی بهبود نمی‌یابد و اقشار کم درآمد قادر به رفع نیازهای شان نیستند؛ چرا که قیمت ها به سرعت افزایش می‌یابند و تاثیر افزایش حقوق دستمزدها کاهش می‌یابد. به همین جهت مشکلات بسیار زیادی ایجاد می‌شود.

*تأثیر مثبت افزایش حقوق دستمزدها خنثی شده است

در ادامه به گفت و گو با فاطمه عزیزخانی، کارشناس بازار کار پرداختیم.
او می گوید: با توجه به شرایط معیشتی مردم، مسئولان باید تدابیری بیاندیشند تا مشکلات رفع شوند. نمی‌توان افزایش حقوق و دستمزدها را تنها راه ترمیم قدرت خرید مردم دانست؛ چرا که باید حتماً مسئولان اقداماتی در راستای تثبیت قیمت‌ها و ایجاد ثبات و پایداری اقتصادی صورت گیرد.
این کارشناس بازار کار افزود: در صورتی که اقتصاد ایران ثبات و پایداری را تجربه کند می‌توان امید به بهبود وضعیت معیشتی مردم داشت؛ چرا که در غیر این صورت همچنان گرانی‌ها فزاینده خواهند بود و قدرت خرید مردم در جایگاه نامناسبی قرار خواهد داشت.
عزیزخانی توصیه کرد: حتماً مسئولان اقداماتی در راستای ایجاد پایداری اقتصادی داشته باشند تا مانع از بروز مشکلات بیشتر شوند. ترمیم قدرت خرید مردم امر بسیار مهمی است که باید مسئولان مورد توجه قرار دهند و این نکته را نیز در نظر داشته باشند که تحقق این امر مهم مستلزم شرایط اقتصادی پایدار است نه افزایش حقوق و دستمزد‌ها که فقط نقدینگی را افزایش می‌دهد و به دنبال آن تورم نیز رشد می‌یابد.
وی با بیان این که باید شکاف طبقاتی ایجاد شده کاهش یابد و توزیع درآمدها عادلانه‌تر باشد، عنوان کرد: باید اقشار کم درآمد بتوانند سطحی از رفاه را تجربه کنند. متاسفانه در حال حاضر بازارهای داخلی ایران کم رونق هستند و این کم رونقی، نتیجه نبود درآمد کافی توسط افراد و کاهش قدرت خرید برای تامین نیازهای شان است.

* افزایش حقوق و دستمزدها نتیجه معکوس نداشته باشد

این کارشناس حوزه کار مطرح کرد: باید به گونه ای عمل شود که افزایش حقوق و دستمزدها نتیجه معکوس نداشته باشد و به دنبال آن شاهد تعمیق مشکلات مردم نباشیم. متاسفانه بسیاری از کارفرمایان نیز با مشکلات بسیار زیادی مواجه هستند؛ به طوری که بعد از دوران کرونا بسیاری از افراد تعدیل شدند و بعد از آن نیز به دنبال رشد قابل توجه حقوق دستمزدها شاهد افزایش شمار بیکارانی شدیم که مدیران آن ها قادر به پرداخت دستمزدشان نبودند.
عزیزخانی تأکید کرد: میزان حقوق دستمزدها باید به گونه ای باشد که منجر به کاهش تعداد کارکنان نشود و امنیت شغلی کارگران را در مخاطره قرار ندهد و تاثیر معکوس بر رفاه خانوارها نداشته باشد.
وی ادامه داد: افزایش حقوق دستمزدها متاسفانه تاکنون منجر به بالا رفتن تورم شده و همین امر نقش بسیار مهمی در کاهش رفاه خانوارها داشته است. در واقع باید عنوان کنیم افزایش قیمت ها می تواند هزینه های زندگی را بالا ببرد و به این ترتیب تاثیر مثبت افزایش حقوق دستمزدها خنثی می شود و خانوارها نمی توانند تغییرات محسوسی را در حوزه معیشتی و رفاهی احساس کنند.

* تیغ دو لبه افزایش دستمزدها

در مجموع باید اذعان داشت که افزایش ۴۵ درصدی حقوق و دستمزدها در سال ۱۴۰۴ اقدامی است که هم می‌تواند به عنوان یک فرصت تلقی شود و هم چالش‌های زیادی به دنبال داشته باشد و همچون تیغ دو لبه می‌ماند که از یک سو بهبود معیشت خانوارها و از سوی دیگر نگرانی‌هایی از جمله بالا رفتن قیمت‌ها و تورم و آسیب به امنیت شغلی کارگران را به دنبال دارد.