جهان در آستانه نظم تجاری جدید؛ زخم‌های جنگ اقتصادی چین و آمریکا

آرزو قادری
روزنامه نگار

گاهی اوقات تاریخ چنان آهسته ورق می‌خورد که ما متوجه تغییر نمی‌شویم و گاهی نیز یک تصمیم، یک سیاست و یا حتی یک توییت، مثل جرقه‌ای جهان را وارد مسیری تازه می‌کند.
امروز ما در آستانه یکی از همان لحظات ایستاده‌ایم؛ جایی که نبرد اقتصادی میان ایالات متحده آمریکا و چین، مسیر تجارت جهانی را برای همیشه دگرگون خواهد کرد؛ چیزی فراتر از عدد و آمار؛ چرا که وقتی دو ابرقدرت اقتصادی به مقابله برمی‌خیزند، این نه فقط سیاست‌مداران که کارگران، کشاورزان، دانشجویان و خانواده‌ها در دورافتاده‌ترین نقاط دنیا هستند که بهای این نظم تجاری جدید جهانی را می‌پردازند.
اکنون در قلب تاریخ معاصر، دو قدرت بزرگ جهانی، چین و آمریکا، به دایره‌ای از تنش‌ها و برخوردهای بی‌پایان وارد شده‌اند که هر روز ابعاد جدیدی به خود می‌گیرد. در این میان، تصمیمات سیاست‌مداران بزرگ، نه تنها بر مسیر اقتصادی جهانی، بلکه بر سرنوشت مردم دنیا نیز تاثیر می‌گذارد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، همچنان نقطه عطفی در این معادلات است. او با تصمیات خود، پیکره سیاست جهانی را به لرزه انداخت و آثار آن اکنون در گوشه و کنار دنیا احساس می‌شود.
در حال حاضر سیاست‌های تجاری ترامپ، مخصوصاً در رابطه با چین به یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های جنگ اقتصادی تبدیل شده است. تحریم‌ها و جنگ‌های تعرفه‌ای که ترامپ علیه چین به راه انداخته، نه تنها ضربه‌ای به ساختارهای تجاری جهانی وارد کرده، بلکه آینده ناپایدار بسیاری از کشورهای در حال توسعه را نیز رقم خواهد زد.

* ترامپ و شکستن سنت‌های تجارت جهانی
وقتی دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ به کاخ سفید قدم گذاشت، بسیاری از تحلیلگران باور نمی‌کردند که او به این جدیت بخواهد پایه‌های نظام تجارت بین‌الملل را بلرزاند، اما خیلی زود، تصمیم‌هایش نشان داد که او نه‌تنها منتقد سرسخت ساختار فعلی اقتصاد جهانی است، بلکه برای تغییر آن آماده است حتی هزینه هم بدهد و البته دیگران را نیز وادار به پرداخت هزینه کند.
ترامپ با اعمال تعرفه‌های سنگین بر واردات کالاهای چینی، در تلاش بود تا تراز تجاری آمریکا را اصلاح و مشاغل تولیدی را به خاک خود بازگرداند.
تعرفه‌هایی که برای واردات کالای چینی وضع شده، به سرعت به یکی از پرتنش‌ترین دوران روابط تجاری دو کشور در تاریخ معاصر تبدیل خواهد شد.
البته در چنین شرایطی، چین نیز بیکار نماند. پکن، تعرفه‌هایی تلافی‌جویانه علیه واردات کالاهای آمریکایی وضع کرد و در پاسخ به این اقدام چین، ترامپ نیز تعرفه واردات کالاهای چینی را از ۸۴ درصد به ۱۲۵ درصد افزایش داده است و فاز جدیدی از لجبازی با این کشور را در پیش گرفته است.
پس از اعلام تعرفه‌های ۱۲۵ درصدی آمریکا بر کالاهای چینی، نیز وزیر تجارت چین گفت: پکن همچنان برای حل اختلافات از مسیر دیپلماسی و مذاکره آمادگی دارد اما اگر واشنگتن به مسیر تحمیل تعرفه‌های گمرکی ادامه دهد، چین تا آخر خواهد جنگید.
در نگاه نخست، جنگ آمریکا و چین، تنش بین دو قدرت بزرگ به نظر می رسد، اما کافی‌ست سری به کارخانه های تعطیل‌شده در ایالت میشیگان بزنیم یا پای صحبت کشاورزان چینی بنشینیم که محصولات شان دیگر بازار صادراتی ندارد تا ببینیم این تنش های دو قدرت چین و آمریکا چگونه بر زندگی مردم دنیا تاثیرات سوئی گذاشته اند.
بر اساس گزارشی از Pew Research Centerکه در سال ۲۰۲۰ منتشر شده بود، بیش از ۶۲ درصد از آمریکایی‌ها گفته بودند که به دلیل تعرفه‌ها، هزینه کالاهای مصرفی‌شان افزایش یافته است.
در چین نیز، طبق گزارش وزارت بازرگانی این کشور، صادرات شرکت‌های کوچک و متوسط تا ۲۵ درصد کاهش یافته بود.
از این رو باید اذعان داشت، آن‌چه در رسانه‌ها تحت عنوان “اختلافات تجاری” مطرح می‌شود، در واقع به معنای جنگ اقتصادی، بیکاری، گرانی و اضطرابی است که میلیون‌ها خانواده در دو سوی اقیانوس آرام آن را تجربه خواهند کرد.
وضعیت فعلی تجارت جدید ذهن ها را به این سو رهنمون می کند که گاهی تاریخ با صدایی آرام، اما اثری عمیق، تغییر مسیر می‌دهد. امروز در آستانه یکی از همین پیچ‌های تاریخی ایستاده‌ایم. جهان، با تمام پیچیدگی و درهم‌تنیدگی‌اش، در حال ورود به نظمی تازه است؛ نظمی که با هر واژه‌ای که توصیفش کنیم، یک چیز را نمی‌توان نادیده گرفت و آن این است که ریشه‌هایش در جنگ تجاری دو غول بزرگ اقتصاد جهان، چین و آمریکا، عمیقاً فرو رفته است.
در جهانی که مرزهای اقتصاد روز به روز محوتر می‌شدند، اکنون شاهد بازگشت مرزها، تعرفه‌ها، و ائتلاف‌های سیاسی در پوشش تجاری هستیم. شاید بدبینانه به نظر برسد، اما واقعیت این است که ما در میانه یک بازآرایی بزرگ ایستاده‌ایم.

* به دنبال سیاست های ترامپ باید منتظر رکود اقتصاد جهانی باشیم
در همین خصوص به گفت و گو با غلامحسین طاهری، کارشناس اقتصاد بین‌الملل پرداختیم.
او معتقد است که تغییراتی که ترامپ در زمنیه تعرفه ها ایجاد کرده است، می تواند مشکلات قابل توجهی برای اقتصاد جهان به دنبال داشته باشد.
این کارشناس اقتصاد بین الملل با بیان این که اقتصاد جهانی اکنون در رکود به سر می برد، اظهار داشت: تعرفه های جدید وضع شده ترامپ، اقدامی علیه اقتصاد جهانی است و حتی اقتصاد آمریکا را نیز دچار مشکل می کند؛ کما این که طی روزهای اخیر شاهد سقوط ارزش سهام در ایالات متحده و رشد قیمت ها بوده ایم.
طاهری تصریح کرد: به دنبال سیاست های جدید ترامپ باید منتظر بروز رکود اقتصاد جهانی باشیم؛ چرا که این اقدام موجب بسته شدن دروازه های تجارت جهانی بین کشورهای دنیا می شود و دیگر از نظر اقتصادی کشورها واردات را به صرفه نمی بینند و نهایتا این امر منجر به کاهش مراودات تجاری در دنیا خواهد شد و به رکود در سطح دنیا دامن خواهد زد. از این منظر باید گفت چنین اقدامی زیان بار است.
وی همچنین به افزایش هزینه های تولید در آمریکا اشاره کرد و گفت: قطعا تولیدات ایالات متحده به دنبال افزایش نرخ تعرفه ها رشد قیمتی را تجربه خواهند کرد. در ادامه چنین روندی، ترامپ شاهد نارضایتی مردم این کشور خواهد بود؛ چرا که هزینه های تولید افزایش خواهند یافت.

*تعرفه های جدید و کاهش سرمایه گذاری در آمریکا
این کارشناس اقتصاد بین الملل همچنین به کاهش سرمایه گذاری در ایالات متحده نیز اشاره کرد و افزود: بدون شک اگر تعرفه های وضع شده ترامپ، اعمال شوند شاهد کاهش قابل توجه سرمایه گذاری در این کشور خواهیم بود که این به زیان اقتصاد آمریکاست.
طاهری در ادامه یکی از اولین نتایج اعمال تعرفه‌های جدید را افزایش هزینه‌های تولید در سطح جهانی دانست و افزود: بسیاری از کشورها، به ویژه آن‌هایی که به زنجیره تأمین جهانی متصل هستند، شاهد افزایش قیمت مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای خواهند بود. این امر باعث کاهش حاشیه سود شرکت‌ها و در برخی موارد، کاهش تولید یا افزایش قیمت کالاهای نهایی خواهد شد. افزایش قیمت کالاها، به‌ویژه در صنایعی مانند خودروسازی، الکترونیک و کشاورزی، منجر به افزایش تورم در سطح جهانی می‌شود که می‌تواند سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی را تحت فشار قرار دهد.

*تعرفه های جدید و بی اعتمادی به اقتصاد آمریکا
وی افزود: به دنبال اقدامات تعرفه ای ترامپ شاهد افزایش بی اعتمادی سرمایه گذاران نسبت به اقتصاد آمریکا هستیم و تداوم این سیاست های غلط می تواند منجر به ایجاد یک جنگ تجاری گسترده شوند که به کاهش تجارت جهانی و کندی رشد اقتصادی منجر خواهد شد. این اقدامات ترامپ درواقع حامل یک پیام سیاسی قوی هستند؛ این که آمریکا دیگر به قواعد قدیمی پایبند نیست.

* افزایش ریسک سرمایه گذاری در آمریکا
این کارشناس اقتصاد بین الملل با اشاره به افزایش ریسک سرمایه گذاری در آمریکا گفت: بازارهای مالی آمریکا طی روزهای اخیر با افزایش ریسک‌های تجاری و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران مواجه شدند. این اتفاق بر تصمیمات سرمایه گذاران و شرکت های چندملیتی درخصوص سرمایه گذاری در آمریکا قطعاً مؤثر خواهد بود و بی‌ثباتی بازارهای مالی را به دنبال داشت.

*جنگ اقتصادی
طاهری در پایان تاکید کرد: ترامپ در فکر بهبود وضعیت اقتصادی نیست و بیشتر درصدد کسب قدرت و اعمال قدرت و سلطه بر اقتصاد دنیاست و متاسفانه تصمیمات او دنیا را به سمت جنگ اقتصادی پیش می برد.