جنگ اقتصادی ترامپ؛ ضربه‌ای سنگین بر پیکره تجارت جهانی

منبع: بلومبرگ
مترجم: مریم نصیری

در گزارشی رسمی که روز گذشته از سوی سازمان تجارت جهانی منتشر شد، این نهاد بین‌المللی نسبت به تداوم سیاست‌های یک‌جانبه و افزایش تعرفه‌های تجاری به‌ویژه از سوی ایالات متحده هشدار داد. به گفته سازمان تجارت جهانی، تصمیمات اتخاذشده در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ برای افزایش تعرفه‌ها، نه‌تنها منجر به کاهش سطح همکاری‌های اقتصادی میان کشورها شده، بلکه به شکل فزاینده‌ای اقتصاد جهانی را با خطر رکود و انزوا مواجه ساخته است.
در بخشی از این گزارش آمده است: «اعمال تعرفه‌های گسترده بر واردات کالا از کشورهایی مانند چین، اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک، ضربه‌ای سنگین بر پیکره نظم تجاری چندجانبه وارد کرده است. این سیاست‌ها که عمدتاً با هدف حمایت از صنایع داخلی آمریکا صورت گرفت، در عمل به کاهش حجم تجارت جهانی، افزایش هزینه‌های تولید و نارضایتی شرکای اقتصادی انجامید.»
بر اساس داده‌های منتشرشده از سوی WTO، تنها در سال نخست اعمال تعرفه‌های ترامپ، تجارت دوجانبه میان آمریکا و چین تا حدود ۱۵ درصد کاهش یافته است. همچنین صادرات برخی کشورهای در حال توسعه که متکی به بازار آمریکا بوده‌اند، با افت شدیدی روبه‌رو شده است. این روند نه‌تنها منافع اقتصادی کشورهای مختلف را تهدید کرده، بلکه به افزایش بی‌اعتمادی و بی‌ثباتی در ساختار اقتصاد جهانی دامن زده است.

* گامی به عقب در تجارت جهانی
دبیرکل سازمان تجارت جهانی، در سخنانی که در ژنو ایراد کرد، تأکید داشت: «ما با بازگشت به سیاست‌های حمایتی و ملی‌گرایانه اقتصادی که در قرن گذشته پیامدهای وخیمی برای جهان به همراه داشتند، مواجه هستیم. تعرفه‌هایی که بدون توافق و خارج از چارچوب WTO اعمال می‌شوند، نقض آشکار اصول تجارت آزاد و برابر هستند. این اقدامات نه‌تنها قواعد بازی را بر هم می‌زنند، بلکه زمینه‌ساز رقابت‌های تنش‌زا میان قدرت‌های اقتصادی خواهند بود.»
به گفته این مقام ارشد WTO، اگر کشورها به جای همکاری، راه تقابل را در پیش گیرند، نظام تجارت جهانی از مسیر توسعه، رفاه و عدالت فاصله خواهد گرفت. تجربه همه‌گیری کرونا نشان داد که همکاری‌های جهانی تا چه اندازه برای تأمین کالاهای اساسی و مدیریت بحران اهمیت دارد. حال، در شرایطی که اقتصاد جهانی به احیای اعتماد و انسجام نیاز دارد، اتخاذ تصمیمات یک‌جانبه و تعرفه‌ای، می‌تواند آثار مخربی برجای گذارد.

*افزایش هزینه‌های تولید و فشار بر مصرف‌کنندگان
سازمان تجارت جهانی در این گزارش، همچنین به اثرات زنجیره‌ای تعرفه‌ها بر مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان اشاره کرده است. افزایش تعرفه بر واردات مواد اولیه، موجب رشد قیمت تمام‌شده کالاها در کشور مبدأ و مقصد می‌شود. این افزایش قیمت در نهایت به دوش مصرف‌کنندگان خواهد افتاد و قدرت خرید آن‌ها را کاهش خواهد داد.
در گزارش آمده است: «برخلاف تصور عمومی، قربانیان اصلی جنگ‌های تجاری، نه دولت‌ها بلکه شهروندان عادی هستند. زمانی که تعرفه بر فولاد، آلومینیوم، قطعات خودرو یا مواد غذایی افزایش می‌یابد، در نهایت این خانوارها هستند که با هزینه‌های بیشتر، گزینه‌های محدودتر و بازارهای ناپایدار مواجه خواهند شد.»
همچنین بسیاری از بنگاه‌های کوچک و متوسط که توان تحمل نوسانات شدید بازار را ندارند، در نتیجه این سیاست‌ها با کاهش سودآوری یا حتی ورشکستگی روبه‌رو می‌شوند. به همین دلیل، WTO از کشورها خواسته است که پیش از اعمال تعرفه، تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و انسانی آن را به دقت ارزیابی کنند.

*انزواگرایی اقتصادی، تهدیدی برای توسعه پایدار
سازمان تجارت جهانی در بخش دیگری از گزارش خود، نسبت به روند فزاینده انزواگرایی اقتصادی هشدار داده و تصریح کرده که اگر کشورها مسیر تعامل و همکاری را کنار بگذارند، دستاوردهای چند دهه تلاش برای گسترش تجارت آزاد از میان خواهد رفت.
یکی از بزرگ‌ترین خطراتی که ما امروز با آن مواجه هستیم، تجزیه نظام تجاری جهانی به بلوک‌های متخاصم است. اگر کشورها به‌جای گفت‌وگو، به ابزار تعرفه و تهدید متوسل شوند، نه‌تنها توسعه پایدار آسیب خواهد دید، بلکه بحران‌هایی مانند فقر، بیکاری و نابرابری شدت بیشتری خواهد یافت.
سازمان تجارت جهانی در پایان این گزارش، از همه کشورها به‌ویژه اقتصادهای بزرگ خواسته است که به جای افزایش تنش‌ها، به گفت‌وگوی سازنده بازگردند و از طریق مکانیسم‌های چندجانبه، اختلافات خود را حل‌وفصل نمایند.
تنها راه عبور از بحران‌های کنونی، بازسازی اعتماد متقابل و پایبندی به اصول تجارت منصفانه، شفاف و قابل پیش‌بینی است. ما به همکاری نیاز داریم، نه رقابت مخرب.