احیای دیپلماسی اقتصادی؛ آغازی برای عبور از تنگناهای معیشتی
بارها در کوچه‌ها و خیابان‌های این شهر، صدای دل مردم را شنیده‌ایم. مردمی که آرزوهای کوچک و بزرگ شان زیر بار سنگین گرانی و نوسان‌های بی‌امان اقتصاد، هر روز رنگ می‌بازد. جوانانی که رؤیای خانه‌دار شدن را به رویاهای دست‌نیافتنی پیوند زده‌اند و پدرانی که نگاه شان هر روز نگران‌تر از دیروز، سقف امید خانه را ترمیم می‌کنند. مادری که در صف‌های طولانی، برای خرید کالاهای اساسی، زیر لب دعا می‌کند که فردا بهتر از امروز باشد.
آرزو قادری
روزنامه نگار
بارها در کوچه‌ها و خیابان‌های این شهر، صدای دل مردم را شنیده‌ایم. مردمی که آرزوهای کوچک و بزرگ شان زیر بار سنگین گرانی و نوسان‌های بی‌امان اقتصاد، هر روز رنگ می‌بازد. جوانانی که رؤیای خانه‌دار شدن را به رویاهای دست‌نیافتنی پیوند زده‌اند و پدرانی که نگاه شان هر روز نگران‌تر از دیروز، سقف امید خانه را ترمیم می‌کنند. مادری که در صف‌های طولانی، برای خرید کالاهای اساسی، زیر لب دعا می‌کند که فردا بهتر از امروز باشد.
همه ما این درد مشترک را در زندگی روزمره لمس کرده‌ایم؛ گاه با حسرتِ قیمت‌های افسارگسیخته، گاه با نگرانی از آینده‌ای که معلوم نیست چه در چنته دارد. این سرزمین که روزگاری در بازارهای جهانی نامش بازرگانی، هنر و شکوفایی اقتصادی گره خورده بود، امروز بیش از هر زمان دیگری تشنه‌ی یک نسیم تازه است؛ نسیمی که بوی گشایش بدهد، رنگ آرامش بیاورد و لبخند را دوباره به چهره‌های خسته بازگرداند.
در دل این امید، کلید واژه‌ای نهفته است؛ دیپلماسی اقتصادی. واژه‌ای که شاید در ظاهر، رسمی و خشک به نظر برسد، اما در حقیقت، پیوندی مستقیم با معیشت مردم دارد. چرا که هیچ اقتصاد پویایی بدون تعامل سازنده با جهان، نمی‌تواند روی پای خود بایستد. هیچ بازاری شکوفا نمی‌شود مگر با باز شدن پنجره‌های تازه به سوی جهان.
امروز، نیاز به یک تصمیم بزرگ و شجاعانه داریم. باید باور کنیم که توسعه، رفاه، ثبات اقتصادی و کاهش مشکلات معیشتی، بدون ارتباط مؤثر با دیگر کشورها و بدون رفع موانع تحریمی، تنها در حد شعار باقی خواهد ماند. سفره‌های مردم منتظرند؛ نه به وعده‌ها، بلکه به اقداماتی واقعی که بتواند چرخ اقتصاد را دوباره به حرکت درآورد.
در این روزهای سخت، بیشتر از هر زمان دیگری، ضرورت دارد از دیوارهای بی‌اعتمادی عبور کنیم و با تدبیر و درایت، دیپلماسی اقتصادی را به عنوان محور توسعه کشور بازآفرینی نماییم. چرا که هر پنجره‌ای که به روی دنیا گشوده شود، نوری به خانه‌های ما خواهد تاباند.
*ضرورت احیای دیپلماسی اقتصادی
در همین خصوص به گفت و گو با جمشید عدالتیان، اقتصاددان، نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران، عضو هیات علمی دانشگاه و فعال اقتصادی پرداختیم.
وی می گوید: اقتصاد ایران در یک دهه گذشته، تحت تأثیر مجموعه‌ای از چالش‌های داخلی و فشارهای بین‌المللی، با مشکلات عمده‌ای مواجه شده است. در چنین شرایطی، احیای دیپلماسی اقتصادی به عنوان یکی از مهم‌ترین الزامات خروج از بحران، ضرورت یافته است. دیپلماسی اقتصادی به معنای استفاده از ابزارهای سیاست خارجی برای دستیابی به اهداف اقتصادی است؛ اهدافی چون جذب سرمایه‌گذاری خارجی، گسترش صادرات، توسعه بازارهای جدید و ارتقاء جایگاه تجاری کشور در نظام بین‌الملل.
عدالتیان ادامه داد: امروز واقعیتی غیرقابل انکار در برابر ماست؛ بدون رفع تحریم‌های اقتصادی و بهبود روابط خارجی، امکان گسترش دیپلماسی اقتصادی وجود ندارد. تحریم‌ها باعث کاهش شدید سرمایه‌گذاری خارجی، افت صادرات نفتی و غیرنفتی و محدود شدن دسترسی به بازارهای مالی بین‌المللی شده‌اند. بنابراین، ضرورت دارد که در راستای توافقات موثر دیپلماتیک، مسیر رفع تحریم‌ها هموار گردد.
*راهکارهای پیشنهادی برای احیای دیپلماسی اقتصادی
نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران عنوان کرد: بازگشت فعال به میز مذاکره با هدف رفع تحریم‌ها و تثبیت توافقات بین‌المللی را اکنون شاهد هستیم که یک ضرورت است. مذاکرات باید با تمرکز بر تأمین منافع ملی و حفظ عزت کشور، اما با رویکردی منعطف و عمل‌گرایانه صورت گیرد. همچنین نباید تمرکز تجارت خارجی صرفاً بر چند کشور محدود باشد. باید سیاستی چندجانبه اتخاذ گردد که شامل تعامل با کشورهای مختلف در آسیا، اروپا، آفریقا و آمریکای لاتین باشد.
عدالتیان تاکید کرد: وابستگی به درآمدهای نفتی باید کاهش یابد. حمایت از صنایع صادرات‌محور، بهبود کیفیت کالاها، برندسازی محصولات ایرانی و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌تواند نقش مهمی در این مسیر ایفا کند. با توجه به این که دیپلماسی اقتصادی بدون اصلاح زیرساخت‌های اقتصادی داخلی، از جمله نظام بانکی، قوانین گمرکی و شفافیت مالی، به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. بنابراین، باید هماهنگی نهادی میان دستگاه‌های مختلف اقتصادی و سیاست خارجی ایجاد شود.
وی مطرح کرد: ایجاد بسترهای حقوقی شفاف و جذاب برای سرمایه‌گذاران خارجی، اعطای مشوق‌های اقتصادی و تضمین امنیت سرمایه‌گذاری می‌تواند جریان سرمایه به کشور را تقویت کند. همچنین توسعه همکاری‌های فناورانه و علمی با کشورهای پیشرفته، زمینه را برای ارتقاء توان تولیدی و فناورانه کشور فراهم می‌آورد و نقش مؤثری در دیپلماسی اقتصادی دارد.
نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران در پایان گفت: احیای دیپلماسی اقتصادی، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت حیاتی برای عبور از بحران‌های اقتصادی است. رفع تحریم‌ها، توسعه روابط تجاری، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش صادرات می‌تواند موجبات رشد اقتصادی، بهبود معیشت مردم و تقویت قدرت ملی ایران را فراهم آورد. در این مسیر، لازم است با تکیه بر عقلانیت، درایت و آینده‌نگری، سیاست خارجی خود را به گونه‌ای تنظیم کنیم که بسترهای لازم برای شکوفایی اقتصادی کشور فراهم شود. بی‌تردید، اگر این مسیر با جدیت، وحدت نظر و برنامه‌ریزی دقیق دنبال شود، ایران می‌تواند بار دیگر به یکی از بازیگران فعال اقتصاد جهانی بدل گردد.