آسیب‌های مغزی ناشی از استفاده از صفحات نمایش

مترجم: سارا فراهانی

استفاده از صفحات نمایش برای کودکان خردسال به موضوعی تبدیل شده است که توجه بسیاری از کارشناسان و متخصصان بهداشت و روان‌شناسی را به خود جلب کرده است. این نگرانی‌ها عمدتاً حول تأثیرات منفی و بلندمدت استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال، مانند تلویزیون، تبلت‌ها و تلفن‌های همراه، بر توسعه شناختی و جسمی کودکان متمرکز است. به گفته پنج انجمن علمی معتبر در فرانسه، فعالیت‌های دیجیتال و استفاده از صفحات نمایش برای کودکان زیر شش سال می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری بر مغز در حال رشد آن‌ها داشته باشد.
به گفته این متخصصان، مغز کودک در سال‌های اولیه زندگی خود بسیار حساس و در حال رشد است. این دوران، به ویژه شش سال اول زندگی، زمانی است که کودک باید با دنیای پیرامون خود از طریق تعاملات اجتماعی، مشاهده‌ها و تجربیات غنی آشنا شود. به همین دلیل، استفاده از صفحات نمایش، که به‌طور عمده تعاملات را کاهش می‌دهند، می‌تواند این فرآیند رشد طبیعی را مختل کند.
برای مثال، استفاده از تبلت یا تلفن همراه به کودکان این امکان را می‌دهد که به سرعت به اطلاعات دسترسی پیدا کنند، اما در عین حال، این نوع تعاملات دیجیتال نمی‌توانند جایگزین تعاملات انسانی و بازی‌های فیزیکی باشند که برای رشد مغز کودک حیاتی هستند. در واقع، استفاده از صفحات نمایش نه تنها نیازهای طبیعی کودک را برآورده نمی‌کند، بلکه می‌تواند باعث اختلال در ساختار مغز و حتی کاهش توانایی‌های شناختی کودک در آینده شود.

*تأثیرات منفی بر توجه
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که از سوی این متخصصان اشاره شده، تأخیر در زبان و اختلالات توجه در کودکان است که به دلیل استفاده مفرط از صفحات نمایش مشاهده می‌شود. کودکانی که از سنین پایین در معرض صفحات نمایش قرار دارند، معمولاً دچار مشکلاتی مانند کمبود تمرکز، مشکلات در یادگیری و بی‌قراری شدید می‌شوند. این مشکلات می‌توانند بر روند یادگیری و رشد اجتماعی آن‌ها تأثیر منفی بگذارند.
متخصصان معتقدند که استفاده از صفحات نمایش می‌تواند باعث اختلال در روند طبیعی توسعه زبان در کودکان شود. بسیاری از کودکان که زیاد از صفحات نمایش استفاده می‌کنند، زمان کمتری را برای صحبت کردن با والدین یا دوستان خود صرف می‌کنند، که این موضوع می‌تواند به کمبود مهارت‌های زبانی و مشکلات در برقراری ارتباط اجتماعی منجر شود.

*تأثیرات اجتماعی و نابرابری‌های اجتماعی
آسیب‌های ناشی از استفاده از صفحات نمایش در همه گروه‌های اجتماعی مشاهده نمی‌شود. این مشکلات به‌ویژه در خانواده‌های کم‌درآمد بیشتر دیده می‌شود. در بسیاری از موارد، خانواده‌هایی که دسترسی محدودی به منابع آموزشی و تفریحی دارند، بیشتر از فناوری‌های دیجیتال استفاده می‌کنند تا بتوانند فرزندان خود را مشغول نگه دارند. این روند باعث می‌شود که نابرابری‌های اجتماعی و اختلال در روند آموزشی افزایش یابد، زیرا کودکان این خانواده‌ها کمتر در معرض تجربیات غنی و متنوع قرار می‌گیرند.
در مقابل، خانواده‌های با درآمد بالاتر معمولاً به دنبال روش‌های آموزشی جایگزین مانند کتاب‌خوانی، فعالیت‌های بیرونی و بازی‌های اجتماعی هستند که در آنها کودکان می‌توانند مهارت‌های اجتماعی، زبانی و شناختی خود را به‌طور طبیعی پرورش دهند. این تفاوت‌ها می‌تواند به افزایش شکاف‌های آموزشی و اجتماعی در جوامع مختلف منجر شود.

*توصیه‌های کارشناسان برای جلوگیری از آسیب‌ها
کارشناسان تأکید دارند که هدف از این هشدارها شیطان‌سازی استفاده از تکنولوژی دیجیتال نیست، بلکه هدف این است که والدین و جامعه به اهمیت ایجاد یک محیط مناسب برای رشد کودک توجه کنند. آن‌ها پیشنهاد می‌دهند که والدین به‌جای استفاده از صفحات نمایش، باید فعالیت‌های جایگزین مانند خواندن کتاب‌های داستانی، بازی‌های فیزیکی و اجتماعی، فعالیت‌های خلاقانه و هنری و فعالیت‌های خارج از خانه را برای کودکان فراهم کنند. این فعالیت‌ها نه تنها به توسعه اجتماعی و شناختی کودک کمک می‌کنند، بلکه فرصتی برای تقویت رابطه والدین و فرزندان فراهم می‌آورند.

*ضرورت به‌روزرسانی سیاست‌ها و توصیه‌های بهداشتی
طبق نظر این متخصصان، سیاست‌های موجود در رابطه با استفاده از صفحات نمایش برای کودکان باید به‌روزرسانی شود. پیام فعلی مقامات بهداشتی مبنی بر اینکه “هیچ صفحه نمایشی قبل از سه سالگی نباید استفاده شود”، به گفته این کارشناسان ناکافی است. آن‌ها معتقدند که باید این توصیه به “هیچ صفحه نمایشی قبل از شش سالگی” تغییر یابد تا بر اساس تحقیقات و تجربیات جدیدتر، سلامت و توسعه کودک به بهترین شکل ممکن حفظ شود.
در نهایت، استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال برای کودکان خردسال باید با دقت و درک عواقب آن انجام شود. این پیام که باید به کودکان فرصت‌های واقعی برای بازی و یادگیری از طریق تعاملات انسانی و محیط‌های واقعی داده شود، بسیار حائز اهمیت است. کودکانی که از سنین پایین به صفحات نمایش وابسته می‌شوند، ممکن است در آینده با مشکلاتی در زمینه‌های زبان، توجه و تعامل اجتماعی روبه‌رو شوند که می‌تواند بر روند رشد آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.
این کارشناسان با توجه به دلایل علمی و تجربه‌های جهانی، از والدین و مسئولان آموزشی و بهداشتی خواسته‌اند تا در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیمات خود به این مسائل توجه کنند و محیطی مناسب برای رشد و شکوفایی کودکان فراهم آورند.