چگونه بدن سازی به سلامت جسم و روان کمک می‌کند؟

سارا امیری

ورزش بدن سازی یکی از رشته‌های ورزشی محبوب در جهان است که در آن افراد به تقویت عضلات و بهبود سلامت عمومی بدن خود می‌پردازند. به رغم آن که این ورزش در ابتدا بیشتر برای مردان شناخته شده بود، امروزه زنان نیز به طور فزاینده‌ای به آن روی آورده‌اند. یکی از سوالات رایج این است که «بدنسازی را از چه سنی باید شروع کنیم؟»

* شروع بدن سازی از چه سنی؟

در جواب به این سوال که بدن سازی را از چه سنی باید شروع کرد، باید بگوییم که این مسئله به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد. بدن هر فرد در مراحل مختلف رشد و توسعه قرار دارد و توانایی‌های فیزیکی افراد در سنین مختلف متفاوت است. برای درک بهتر این موضوع، باید به مراحل رشد بدنی توجه کنیم.
سنین کودکی و نوجوانی (تا ۱۸ سالگی): در این دوره، بدن به طور طبیعی در حال رشد است و فعالیت‌های بدنی مانند دویدن، شنا، دوچرخه‌سواری و ورزش‌های گروهی برای تقویت سیستم قلبی و عروقی و تقویت عمومی بدن مناسب‌ترند. به طور خاص، تمرینات بدنسازی در این سنین باید تحت نظارت متخصصان و مربیان انجام شود و در ابتدا بیشتر به تقویت هماهنگی و انعطاف‌پذیری بدن توجه شود. استفاده از وزنه‌های سنگین در این دوره می‌تواند به آسیب‌های جسمانی منجر شود.
مثلاً یک نوجوان ۱۵ ساله که می‌خواهد بدن سازی را شروع کند، بهتر است ابتدا بر روی تقویت پایه‌ای عضلات خود تمرکز کند و از وزنه‌های سبک‌تر استفاده کند تا بدن او به تدریج به تمرینات مقاومتی عادت کند.
سنین بالغی (۱۸ تا ۳۰ سالگی): این سنین معمولاً بهترین زمان برای شروع تمرینات بدن سازی هستند. در این دوره، بدن به حداکثر توانایی‌های فیزیکی خود رسیده و می‌تواند به راحتی تمرینات مقاومتی را تحمل کند. همچنین، عضلات به سرعت پاسخ به تمرینات می‌دهند و این سن برای افراد مناسب‌ترین زمان جهت شکل‌دهی به بدن و افزایش قدرت عضلات است.
مثلاً فردی که در سن ۲۵ سالگی بدن سازی را شروع می‌کند، می‌تواند سریعاً عضلات خود را تقویت کرده و به بدنی عضلانی و خوش‌فرم دست یابد، زیرا بدن او در این سن قدرت بازسازی و رشد عضلات را در بالاترین سطح دارد.
سنین میانسالی (۳۰ تا ۵۰ سالگی): در این سنین، بدن ممکن است دیگر قادر به تحمل فشار زیاد تمرینات سنگین نباشد، اما این بدان معنا نیست که بدن سازی مفید نیست. برعکس، تمرینات بدن سازی به حفظ سلامت عمومی، تقویت استخوان‌ها، بهبود تعادل و افزایش سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. در این سنین، بیشتر بر روی حفظ عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش آسیب‌های فیزیکی تمرکز می‌شود.
مثلاً یک فرد ۴۰ ساله که بدن سازی را شروع می‌کند، ممکن است ابتدا به تمرینات سبک‌تر بپردازد و به مرور زمان با تمرکز بر روی توانمندی‌های عضلانی و قلبی خود، قدرت و استقامت خود را افزایش دهد.
سنین سالمندی (۵۰ سال به بالا): در این سنین، تمرینات بدن سازی بیشتر بر روی حفظ قدرت و انعطاف‌پذیری، پیشگیری از پوکی استخوان و کاهش خطر افتادن تأکید می‌شود. همچنین، تمرینات بدن سازی می‌تواند به جلوگیری از تحلیل عضلات (آتروفی) کمک کند. اما توجه به وضعیت سلامت عمومی و عدم انجام تمرینات سنگین بسیار حائز اهمیت است.
مثلاً فردی که در سن ۶۰ سالگی بدن سازی را شروع می‌کند، ممکن است با تمرینات ساده‌تری مانند وزنه‌برداری سبک، تمرینات تعادلی و کششی برای حفظ تحرک و استقلال خود استفاده کند.

*فواید بدن سازی
بدن سازی نه تنها به تقویت عضلات و افزایش قدرت جسمانی کمک می‌کند، بلکه فواید زیادی برای سلامت جسمی و روانی دارد. برخی از مهم‌ترین فواید بدن سازی عبارتند از:

*تقویت عضلات و استخوان‌ها
تمرینات بدن سازی باعث افزایش حجم و قدرت عضلات می‌شود. این افزایش عضلات نه تنها ظاهری زیبا به بدن می‌دهد، بلکه باعث افزایش متابولیسم و سوخت و ساز بدن نیز می‌شود. علاوه بر این، تمرینات مقاومتی به تقویت استخوان‌ها کمک کرده و از بروز بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.
مثلاً یک فرد ۳۵ ساله که به طور منظم تمرینات بدن سازی انجام می‌دهد، احتمال بیشتری برای حفظ سلامت استخوان‌های خود و جلوگیری از شکستگی در طولانی‌مدت دارد.

*بهبود سلامت قلب و عروق
تمرینات مقاومتی می‌توانند به کاهش فشار خون، بهبود گردش خون و کاهش سطح کلسترول کمک کنند. این امر باعث بهبود سلامت قلب و عروق می‌شود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
مثلاً یک فرد ۴۰ ساله که به بدن سازی می‌پردازد و همچنین تمرینات هوازی انجام می‌دهد، در مقایسه با فردی که هیچ‌گونه فعالیت بدنی ندارد، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.

*کاهش استرس و اضطراب
ورزش به ویژه بدن سازی، باعث ترشح هورمون‌های شادی‌آوری مانند اندورفین‌ها می‌شود که به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند. این امر به بهبود سلامت روانی و خلق و خو کمک می‌کند.
مثلاً فردی که به تمرینات بدن سازی می‌پردازد، ممکن است پس از هر جلسه احساس بهتری داشته باشد و استرس‌های روزمره را کاهش دهد.

*بهبود کیفیت خواب
بدن سازی و فعالیت‌های بدنی منظم می‌توانند به بهبود کیفیت خواب کمک کنند. افراد با بدنی قوی‌تر و سالم‌تر بهتر قادر به داشتن خواب راحت‌تر خواهند بود.
مثلاً یک فرد که بدن سازی می‌کند و از آن به عنوان روشی برای کاهش استرس استفاده می‌کند، ممکن است شب‌ها خواب بهتری داشته باشد و احساس راحتی بیشتری در خواب کند.

*پیش‌نیازها و نکات مهم قبل از شروع بدن سازی
قبل از شروع تمرینات بدن سازی، نکات زیر باید مدنظر قرار گیرد:
مشاوره با پزشک: پیش از شروع هر نوع تمرینات بدن سازی، به‌ویژه اگر فرد بیماری خاصی دارد، مشاوره با پزشک بسیار مهم است.
آشنایی با اصول تکنیکی: برای جلوگیری از آسیب دیدگی، باید تکنیک‌های صحیح تمرینات را یاد گرفت.
انتخاب برنامه مناسب: برنامه تمرینی باید متناسب با هدف، سن و وضعیت بدنی فرد تنظیم شود.
بدن سازی یک ورزش بسیار مفید است که می‌تواند به تقویت عضلات، بهبود سلامت قلب، افزایش سطح انرژی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند؛ اما برای شروع آن باید سن و شرایط بدنی خود را در نظر بگیرید. این ورزش، به ویژه در سنین جوانی، بهترین زمان برای شروع است، اما در هر سنی می‌توان از فواید آن بهره برد. با توجه به فواید جسمی و روانی بی‌شماری که بدن سازی دارد، افراد از هر سن و سالی می‌توانند با رعایت اصول صحیح و زیر نظر مربی متخصص، به این ورزش مفید روی آورند.