سیلی اروپا به غول‌های فناوری؛ اپل و متا در مسیر باج‌خواهی دیجیتال؟

مترجم: سارا فراهانی

اتحادیه اروپا دو غول فناوری آمریکا، اپل و متا، را به دلیل تخطی از قوانین رقابت دیجیتال در مجموع به پرداخت ۷۰۰ میلیون یورو محکوم کرد. تصمیمی که در بحبوحه تنش‌های فزاینده میان بروکسل و واشنگتن بر سر تعرفه‌های تجاری، می‌تواند بار دیگر خشم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، را شعله‌ور سازد.
این جریمه‌ها در شرایطی صادر شده که روابط اروپا و دولت ترامپ در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد و دو طرف در تلاش‌اند تا با دستیابی به توافقی تازه، از بروز یک جنگ تجاری جدید جلوگیری کنند. اما چنین تصمیماتی می‌تواند آتش اختلافات را برافروزد.
بر اساس اعلام کمیسیون اروپا، شرکت اپل به‌دلیل ممانعت از هدایت کاربران به فروشگاه‌های اپلیکیشن جایگزین خارج از اپ‌استور، مشمول جریمه‌ای ۵۰۰ میلیون یورویی شده است. این اقدام به عنوان نقض صریح قانون بازارهای دیجیتال اروپا تلقی شده که به‌تازگی اجرایی شده و هدف آن مهار قدرت انحصاری شرکت‌های فناوری است.
از سوی دیگر، متا نیز به دلیل اعمال سیستم «پرداخت یا رضایت» در شبکه‌های اجتماعی فیسبوک و اینستاگرام ـ که ناقض مقررات مربوط به حریم خصوصی داده‌ها شناخته شده ـ با جریمه‌ای ۲۰۰ میلیون یورویی مواجه شده است.
این نخستین‌بار است که اتحادیه اروپا بر پایه قانون بازارهای دیجیتال که در سال گذشته میلادی اجرایی شد، شرکت‌های فناوری را رسماً مجازات می‌کند. بر اساس این قانون، غول‌های دیجیتال ملزم به رعایت اصول رقابت منصفانه و ارائه امکان انتخاب واقعی به کاربران هستند.
اتحادیه اروپا هشدار داده که در صورت عدم پایبندی اپل و متا به اصلاح عملکرد خود ظرف ۶۰ روز آینده، این جریمه‌ها می‌تواند افزایش یابد و به شکل دوره‌ای تکرار شود.
در دو سال گذشته، اروپا با تصویب دو قانون مهم با عنوان «قانون خدمات دیجیتال» و «قانون بازارهای دیجیتال»، ابزارهای حقوقی خود را برای مقابله با رفتارهای انحصارگرایانه شرکت‌های بزرگ فناوری تقویت کرده است.
با این حال، بازگشت ترامپ به رأس قدرت در آمریکا نگرانی‌هایی را نسبت به آینده اجرای این قوانین ایجاد کرده است. رئیس‌جمهوری آمریکا بارها قوانین دیجیتال و مالیاتی اروپا را «موانع غیرتعرفه‌ای برای تجارت» خوانده و به‌شدت از آن‌ها انتقاد کرده است؛ موضعی که بسیاری از مدیران فناوری آمریکا نیز با آن همسو هستند.
ترامپ پیش‌تر تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر واردات فولاد، آلومینیوم و خودروهای اروپایی اعمال کرده بود و اکنون اتحادیه اروپا امیدوار است در صورت توافق، این تعرفه‌ها لغو شوند.
“ترزا ریبرا” کمیسر رقابت اتحادیه اروپا، در واکنش به این اقدامات گفت: «این جریمه‌ها پیامی روشن و قاطع به شرکت‌هایی است که قانون را زیر پا می‌گذارند. ما رویکردی قاطع اما متعادل اتخاذ کرده‌ایم تا از حقوق کاربران اروپایی دفاع کنیم.»
اپل در واکنش به این جریمه، تصمیم کمیسیون اروپا را «ناعادلانه» خواند و اعلام کرد که به آن اعتراض خواهد کرد. این شرکت در بیانیه‌ای تاکید کرده: «چنین تصمیماتی به حریم خصوصی، امنیت کاربران و یکپارچگی محصولات ما آسیب می‌زند. ما مجبور می‌شویم فناوری خود را رایگان و بدون کنترل عرضه کنیم.»
متا نیز از موضعی تندتر وارد شد. جوئل کاپلان، مدیر ارشد امور جهانی این شرکت و از چهره‌های نزدیک به جمهوری‌خواهان و شخص ترامپ، اظهار داشت: «این جریمه در واقع چیزی بیش از یک جریمه است؛ اتحادیه اروپا ما را مجبور کرده مدل کسب‌وکار خود را تغییر دهیم، که این معادل اعمال یک تعرفه چند میلیارد دلاری است. در عین حال، ما مجبور می‌شویم خدماتی با کیفیت پایین‌تر به کاربران ارائه دهیم.»
او همچنین مدعی شد که اتحادیه اروپا با اعمال استانداردهای سختگیرانه بر شرکت‌های آمریکایی، به رقابت ناعادلانه‌ای با شرکت‌های چینی و اروپایی دامن می‌زند.
در میان اخبار منفی، یک نکته امیدوارکننده برای اپل وجود دارد. اتحادیه اروپا اعلام کرده که پس از انجام اصلاحاتی از سوی اپل، تحقیقات مربوط به انتخاب مرورگر پیش‌فرض و حذف اپلیکیشن‌های از پیش‌نصب شده از جمله سافاری مختومه شده است.
با این‌حال، اپل همچنان با فهرستی بلند از اتهامات روبه‌رو است. از جمله اینکه طبق یافته‌های اولیه، این شرکت دسترسی کاربران و توسعه‌دهندگان به گزینه‌های جایگزین اپ‌استور را تسهیل نکرده و از این رو ممکن است مشمول جریمه‌ای دیگر بر اساس قانون بازارهای دیجیتال شود.
اقدام اتحادیه اروپا علیه اپل و متا نه‌تنها پیامدهای اقتصادی برای این دو غول فناوری دارد، بلکه می‌تواند به عنوان نقطه‌ای تازه در افزایش تنش‌های تجاری میان اروپا و آمریکا تلقی شود. حال باید دید دونالد ترامپ چگونه به این تصمیمات پاسخ خواهد داد؛ آیا آتش جنگ تجاری جدیدی شعله‌ور خواهد شد؟