دولت پزشکیان ساده انگاری و امر بیهوده

روز شنبه نشستی با عنوان “هم اندیشی همکاری دولت و دانشگاه ها” با حضور آقای پزشکیان و جمعی از مقامات دولتی و اساتید دانشگاه برگزار شد. در گزارشی که پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری منتشر کرد، فقط به صحبت های رئیس جمهور اشاره شده و ما نمی دانیم دیگران و به خصوص اساتید دانشگاهی که مخاطب صحبت های آقای پزشکیان بودند، در مقابل چه حرف و نقدهایی داشته اند. آیا از این اساتید دعوت شده بود که فقط شنونده باشند؟ آیا آن ها نقد و نظری نداشتند؟ اگر داشتند، چرا در این گزارش منعکس نشد و به اطلاع افکار عمومی نرسید؟ این هم از ضعف های اساسی و مزمن متولیان سیستم اطلاع رسانی دولتی و حکومتی است که انگار فقط باید بلندگوی یک طرفه مقامی باشند که به واسطه آن حقوق می گیرند. بگذریم.
و اما در باره محتوای این گزارش باید به دو نکته اشاره کرد:
۱) آقای پزشکیان در این نشست – به روال ماه های گذشته – بار دیگر بر ضرورت کارشناسی در فرآیند تصمیم گیری ها تأکید کرده و در فرازی از صحبت های خود گفته است: «این روزها شاهد آن هستیم که یک تصمیم بدون کار کارشناسی دقیق و تهیه پیوست های لازم، کل کشور را به دردسر انداخته است» و در ادامه هم تصریح کرده است: «اگر آن روز که این تصمیم را می گرفتند یک جامعه شناس هم در جلسه حضور می داشت و ابعاد اجتماعی این تصمیم را تشریح می کرد، شاید به این شکل تصمیم گیری نمی شد».
البته تیم خبری نهاد ریاست جمهوری گزارش را طوری تنظیم کرده که مشخص نیست منظور آقای پزشکیان کدام تصمیم بوده و مصداق سخن ایشان، پنهان است؛ اما می توانیم به جای این مصداق پنهان، تصمیم دولت در سه نرخی کردن قیمت گازوئیل را منظور کنیم و از خود آقای پزشکیان سؤال کنیم که چرا در فرآیند این تصمیم گیری و در موضوعی با این حد از حساسیت، کار کارشناسی دقیق با پیوست جامعه شناختی و رسانه ای انجام نشده بود؟ چرا به گونه ای عمل شد که نتیجه آن اعتراض و اعتصاب کامیون داران و ایجاد التهاب در جامعه باشد و در نهایت هم، دولت مجبور به عقب نشینی و لغو تصمیم خود بشود؟
چه معنایی دارد که مدام از لزوم و ضرورت کار کارشناسی حرف بزنیم؛ اما مجموعه تحت مدیریت ما به گونه دیگری عمل کند. حرف خوب، البته که خوب است؛ ولی زمانی مفید هم هست که مقدمه و زمینه ساز عمل باشد. همین حرف خوب وقتی به شکل های مختلف مدام تکرار شود؛ اما نتیجه عملی ملموسی نداشته باشد، به امری بیهوده تبدیل می شود. این گونه است که فضای رسانه ای رسمی کشور، پُر از حرف های خوب و بیهوده است.
جالب است بدانید اسفند ماه سال گذشته، با توجه به شنیده ها در خصوص احتمال تصمیم دولت در اصلاح قیمت حامل های انرژی، به همراه تعدادی از کارشناسان سیاسی، رسانه ای و جامعه شناس به ملاقات دکتر قائم پناه معاونت اجرایی رئیس جمهور رفتیم تا نظرات پیشنهادی خود را در این باره به رأس مدیریت اجرایی کشور منتقل کنیم، و ایشان هم به گرمی و با حسن نظر پذیرای ما شد.
در آن جلسه مشورتی، توصیه همه حاضران این بود که دست گذاشتن به قیمت حامل های انرژی و به طور مشخص بنزین و گازوئیل و اجرای هر طرحی در این خصوص، بدون اعتماد سازی و ترمیم شکاف حکومت و مردم، طرح کارشناسی دقیق و همه جانبه، بستر سازی مناسب، اقناع افکار عمومی و پیوست تبلیغاتی و رسانه ای کارآمد، نتیجه ای جز ایجاد بحران در جامعه نخواهد داشت. اما متأسفانه در نهایت و به فاصله چند ماه، آن گونه عمل شد که دیدیم، و دولت مجبور شد چند گام به عقب برگردد و به این ترتیب، تا مدت ها امکان ورود مجدد به این موضوع مهم را از دست بدهد.
۲) در صحبت های آقای پزشکیان گاهی نوعی ساده انگاری در مواجهه با برخی موضوعات مهم دیده می شود ‌که شایسته جایگاه ریاست جمهوری نیست.
به عنوان نمونه در همین نشست گفته اند: «دانشگاه ها می توانند بسیاری از مشکلات کشور را حل کنند» و بعد این طور مثال آورده اند که: «دانشکده شیمی می تواند بگوید چگونه می توان مواد اولیه لازم برای تولید دارو را در کشور تهیه کرد تا مجبور به واردات نشویم»، و بعد مثال عجیب دیگری زده اند: «معادن بسیاری هم داریم که با کمک دانشگاه می توان آن ها را فعال کرد»، یا این که: «در تهران با معضل کمبود آب مواجه ایم و این که شهر تا چه اندازه می تواند بزرگ شود و هوای تهران را چگونه می توان پاکیزه نگه داشت؟ دانشگاه ها می توانند با دانش و نوآوری مشکل آب و هوا را حل کنند». و اما عجیب ترین مثالی که اشاره کرده اند، موضوع فنی و پیچیده بودجه نویسی است – که واقعاً معضل مهم و اساسی کشور است – و پیشنهاد کرده اند: «یک تیم دانشگاهی، به پیشنهاد خود دانشگاه، اصلاح نظام بودجه ریزی را آغاز و پیشنهادهای خود را ارائه دهد».
واقعاً معلوم نیست این حرف های کلی با این همه پیچیدگیِ اجرایی در مسائل مورد اشاره، به چه دردی می خورد و در عمل چه فایده ای دارد؟ آیا پیوند دانشگاه با مشکلات کشور به همین سادگی است؟
این گونه سخن گفتن از آن سنخ است که شما می توانید به جای نام آقای پزشکیان، نام های دیگری مثل آقای رئیسی یا حتی آقای جلیلی را هم جایگزین کنید.
جهت اطلاع جناب پزشکیان باید اشاره کرد که در دولت اصلاحات و در سال ۱۳۷۹ با الگوبرداری از تجربه موفق کشورهای پیشرفته که از دهه ۱۹۵۰ آغاز شده بود، مراکزی به عنوان مراکز رشد و در سال ۱۳۸۱ سازمانی با عنوان “پارک های علم و فناوری” تحت مدیریت و نظارت وزارت علوم و معاونت علمی ریاست جمهوری تأسیس شد که هدف آن برقراری ارتباط بین دانشگاه و حوزه های صنعتی و اجرایی کشور بود. تا کنون هم حدود ۴۰ پارک علم و فناوری در استان های مختلف فعال شده که زمینه ساز شکل گیری تعداد زیادی شرکت دانش بنیان در کشور بوده اند‌.
انتظار از آقای پزشکیان این بود که قبل از حضور در این نشست، لااقل گزارش و سابقه ای در باره موضوع جلسه از مدیران زیر مجموعه خود دریافت می کرد و از قبل در جریان مسائل و مشکلات همین ساختار موجود قرار می گرفت.
در واقع آقای پزشکیان ایده ای را مطرح کرده که بیش از دو دهه است تجربه رسمی و عملی در کشور دارد و فراز و فرود بسیاری هم داشته است و امروز باید به موفقیت ها و ناکامی های این تجربه بیست ساله پرداخته شود، نه تکرار مجدد یک ایده کلی؛ انگار که در نقطه آغاز ایستاده ایم و فقط تخیل می کنیم!
آیا این نوع رفتار، شیوه ورود مدیریتی و کارشناسی به مسائل است؟