ورزش؛ نسخه‌ای بدون عارضه برای نجات از سرطان

مترجم: مریم نصیری

در یک تحول چشمگیر در عرصه درمان‌های مکمل سرطان، مطالعه‌ای بین‌المللی نشان داده که ورزش منظم می‌تواند حتی مؤثرتر از برخی داروهای رایج در پیشگیری از بازگشت سرطان و افزایش بقا باشد. این تحقیق که در کنفرانس سالانه انجمن سرطان‌شناسی بالینی آمریکا (ASCO) ارائه شد و هم‌زمان در مجله معتبر New England Journal of Medicine منتشر گردید، به‌عنوان یکی از قوی‌ترین شواهد علمی در زمینه نقش ورزش در مقابله با سرطان شناخته شده است.
مطالعه بر روی ۸۸۹ بیمار مبتلا به سرطان روده بزرگ (کولون) در کشورهای مختلف از جمله آمریکا، بریتانیا، فرانسه، کانادا، استرالیا و اسرائیل انجام شده و اکثر شرکت‌کنندگان در مرحله سوم بیماری بودند، یعنی مرحله‌ای که خطر بازگشت سرطان به‌شدت افزایش می‌یابد.
محققان بیماران را به دو گروه تصادفی تقسیم کردند. گروه اول تنها یک بروشور حاوی توصیه‌هایی درباره سبک زندگی سالم دریافت کردند؛ اما گروه دوم وارد یک برنامه ورزشی ساختارمند و شخصی‌سازی‌شده شدند که شامل فعالیت‌هایی مثل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، قایق‌سواری، شنا، اسکی و ورزش‌های سبک دیگر بود. این برنامه با نظارت مستقیم مربی ورزشی حرفه‌ای و به‌مدت سه سال اجرا شد.
هدف این بود که میزان تأثیر ورزش در طولانی‌مدت بر بازگشت سرطان و نرخ مرگ‌ومیر بررسی شود. و نتایج فراتر از انتظار بود.
پس از پنج سال، شرکت‌کنندگانی که در برنامه ورزشی شرکت داشتند، ۲۸ درصد کمتر دچار عود سرطان یا ابتلا به سرطان جدید شدند. از همه مهم‌تر، پس از هشت سال پیگیری، میزان مرگ‌ومیر در این گروه تا ۳۷ درصد کاهش یافت. این اعداد نه تنها قابل توجه، بلکه از بسیاری از داروهای رایج ضدسرطان مؤثرتر بودند.
برخلاف داروهایی که اغلب با عوارض جانبی جدی همراه هستند، ورزش در این مطالعه هیچ عارضه‌ای نداشت و کیفیت زندگی بیماران را نیز بهبود داد.
دکتر “کریستوفر بوث”، نویسنده اصلی این پژوهش، در مصاحبه‌ای گفت: «ما همیشه با این سؤال از سوی بیماران روبه‌رو هستیم که “من چه کاری می‌توانم برای کمک به خودم انجام دهم؟” حالا برای اولین بار، پاسخی مبتنی بر شواهد قوی داریم: ورزش منظم».
دکتر “جولی گرالو”، از اعضای هیئت اجرایی ASCO، نیز این یافته‌ها را «بالاترین سطح شواهد پزشکی» توصیف کرده و گفت: «ما باید ورزش را نه به‌عنوان مکمل، بلکه به‌عنوان یک بخش اصلی از درمان سرطان در نظر بگیریم».

محققان بر این باورند که ترکیب چند عامل باعث اثرات مثبت ورزش می‌شود؛ بهبود گردش خون، تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب‌های مزمن، حفظ وزن سالم و افزایش سلامت روان. این عوامل نه تنها به بدن در بازسازی کمک می‌کنند بلکه شرایط را برای عود سلول‌های سرطانی سخت‌تر می‌سازند.
در این مطالعه، پایداری ورزش در طول سه سال بسیار مهم بود. بیماران با همراهی مربی اختصاصی نه‌تنها تشویق می‌شدند بلکه حمایت روانی نیز دریافت می‌کردند که نقش کلیدی در تداوم فعالیت داشت.
این مطالعه هم‌اکنون به‌عنوان یکی از نقاط عطف در پزشکی سرطان شناخته می‌شود. انتظار می‌رود به‌زودی سازمان‌های بهداشتی بین‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و انجمن‌های سرطان اروپا و آمریکا، ورزش را به‌عنوان بخشی از پروتکل رسمی درمان پس از سرطان وارد دستورالعمل‌های خود کنند.
البته پزشکان هشدار داده‌اند که ورزش باید با در نظر گرفتن شرایط جسمی بیمار و با مشورت پزشک معالج آغاز شود. برای مثال بیماران دارای بیماری‌های قلبی یا ضعف استخوانی نیاز به برنامه‌های خاص دارند.
ورزش علاوه بر اثرات جسمی، تأثیر عمیقی بر سلامت روان بیماران دارد. شرکت‌کنندگان گزارش کردند که پس از شروع برنامه ورزشی، احساس افسردگی و اضطراب شان کاهش یافته، اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده‌اند و حس کنترل دوباره بر زندگی را تجربه کرده‌اند. برای بیمارانی که پس از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی احساس ضعف و بی‌انگیزگی دارند، این نکته بسیار ارزشمند است.
اگرچه داروها و فناوری‌های نوین همچنان جایگاه مهمی در درمان سرطان دارند، اما این مطالعه نشان می‌دهد که «بازگشت به اصول ساده مانند حرکت و فعالیت بدنی» می‌تواند زندگی نجات دهد. ورزش ارزان است، دسترس‌پذیر است و فواید آن تنها محدود به سرطان نیست، بلکه سلامت قلب، مغز، استخوان، متابولیسم و روان را نیز بهبود می‌بخشد.
این یافته‌ها همچنین اهمیت نقش سبک زندگی سالم در پیشگیری و مدیریت بیماری‌های مزمن دیگر را دوچندان می‌کند؛ از دیابت گرفته تا فشار خون و چاقی.
ورزش حالا دیگر صرفاً توصیه‌ای عمومی برای “زندگی سالم” نیست؛ بلکه بر پایه شواهد علمی، به یک ابزار درمانی جدی و قابل اتکا تبدیل شده است. اگر فردی سابقه سرطان دارد یا نگران بازگشت آن است، ورزش منظم ـ تحت نظر متخصص ـ می‌تواند بخشی حیاتی از مسیر بهبودی‌اش باشد.
برای پزشکان، این تحقیق پاسخی علمی و قاطع به سؤال همیشگی بیماران است: «چه کار دیگری می‌توانم برای حفظ سلامتی‌ام انجام دهم؟» و پاسخ حالا مشخص است: «حرکت کن. ورزش کن. زندگی کن».