نزول نرخ طلای سیاه پس از آتش‌بس

هدیه نوری
روزنامه نگار

در هفته‌ای که گذشت، بازار جهانی نفت یکی از پرنوسان‌ترین دوره‌های خود در ماه‌های اخیر را تجربه کرد. در حالی که تحلیل‌گران انتظار داشتند با پایان درگیری نظامی میان ایران و رژیم صهیونیستی، ثبات به بازار بازگردد، اما واقعیت، روند معکوسی را نشان داد. قیمت نفت در معاملات پایانی هفته افزایش جزئی داشت، اما در مجموع، با کاهش بیش از ۱۲ درصدی طی یک هفته، بزرگ‌ترین افت هفتگی خود در دو سال گذشته را به ثبت رساند.

* دلایل افت قیمت؛ از ژئوپلیتیک تا ساختار عرضه
ریزش قیمت نفت در وهله اول، تحت‌تأثیر آتش‌بس میان ایران و رژیم صهیونیستی قرار گرفت. این آتش‌بس، ریسک اختلال در عرضه نفت از خلیج فارس را به‌طور قابل توجهی کاهش داد و بسیاری از معامله‌گران، در واکنش به کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیکی، اقدام به فروش قراردادهای نفتی کردند. این در حالی است که در روزهای اوج تنش، نفت برنت به نزدیکی ۸۱ دلار در هر بشکه رسیده بود.
در دومین سطح، عامل مهم دیگر، انتشار خبر افزایش تولید اوپک‌پلاس بود. چهار منبع رسمی از این نهاد اعلام کردند که قرار است تولید نفت اعضا در ماه اوت نیز همچون ژوئیه، روزانه بیش از ۴۰۰ هزار بشکه افزایش یابد. این خبر در میانه معاملات جمعه باعث افت قیمت‌ها شد، چرا که چشم‌انداز افزایش عرضه در کنار تقاضای نه‌چندان پررنگ، به نفع فروشندگان بود.

* بازگشت بازار به شاخص‌های بنیادی
با فروکش کردن هیجانات ژئوپلیتیکی، بازار مجدداً به سمت ارزیابی عوامل بنیادین بازگشت. تحلیل‌گران بین‌المللی همچون «جانیو شاه» از مؤسسه Rystad Energy بر این باورند که در حال حاضر، عوامل عرضه و تقاضا و داده‌های ذخایر نفتی بیش از هر چیز در تعیین قیمت نقش ایفا می‌کنند. به همین دلیل، حتی انتشار داده‌هایی درباره کاهش ذخایر نفت آمریکا و اروپا نیز نتوانست افت قیمت‌ها را جبران کند.
“تاماس وارگا”، تحلیلگر شرکت PVM، در این‌باره می‌گوید: کاهش ذخایر گازوئیل در منطقه آمستردام-روتردام-آنتورپ به پایین‌ترین سطح یک‌ساله، در کوتاه‌مدت موجب تقویت جزئی قیمت‌ها شد، اما بازار در حال حاضر با نگاه میان‌مدت و بلندمدت، به سمت احتیاط پیش می‌رود.

* نقش چین و رفتار پالایشگاه‌های مستقل
یکی از تحولات مهم دیگر، افزایش واردات نفت ایران به چین در ماه ژوئن بود. بر اساس داده‌های منتشرشده از مؤسسات ردیابی نفتکش، صادرات نفت ایران به چین به بیش از ۱.۸ میلیون بشکه در روز رسید که این رقم، رکوردی بی‌سابقه در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. پالایشگاه‌های مستقل چین، موسوم به «تی‌پات‌ها»، به‌دلیل قیمت پایین‌تر نفت ایران، اقدام به خرید و ذخیره‌سازی گسترده کردند. این اقدام، هم بر بازار منطقه‌ای تأثیر گذاشت و هم بر سهم ایران در بازار جهانی اثرگذار بود.
به طور خاص، افزایش فروش نفت ایران با تخفیف‌های قابل توجه، موجب شد قیمت‌های جهانی در رقابت با این سبد صادراتی، فشار بیشتری را تجربه کنند.

*کاهش دکل‌های حفاری آمریکا؛ سیگنالی متناقض
در حالی که انتظار می‌رفت افزایش تولید آمریکا تا حدودی بر فشار قیمتی بیفزاید، گزارش تازه «بیکر هیوز» از کاهش مجدد تعداد دکل‌های حفاری نفت و گاز در آمریکا خبر داد. در هفته گذشته، تعداد دکل‌های فعال به ۴۳۲ حلقه کاهش یافت که پایین‌ترین سطح از اکتبر ۲۰۲۱ تاکنون است. این روند کاهشی، سیگنالی از کاهش ظرفیت تولید آتی آمریکا تلقی می‌شود؛ هرچند که در بازار هیجانی کنونی، اثر آن چندان ملموس نبود.

* چشم‌انداز پیش‌رو؛ نوسان و تردید
در مجموع، بازار نفت در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد. از یک سو، تثبیت آتش‌بس در خاورمیانه می‌تواند فضای امن‌تری برای عرضه ایجاد و چشم‌انداز رشد قیمت‌ها را تضعیف کند. از سوی دیگر، ناتوانی کشورهای صنعتی در پر کردن شکاف عرضه در میان‌مدت می‌تواند دوباره زمینه‌ساز رشد قیمتی شود.
علاوه بر این، نگرانی‌ها درباره رشد اقتصاد جهانی، به‌ویژه در چین و اروپا، ممکن است بر تقاضای جهانی نفت اثر منفی بگذارد. داده‌های اخیر از کاهش فعالیت‌های تولیدی در برخی اقتصادهای بزرگ حکایت دارد.
نفت، این روزها بیش از آن‌که تابع عرضه فیزیکی باشد، تابع انتظارات و روان‌شناسی بازار است. آتش‌بس بین ایران و اسرائیل تنها یکی از عواملی است که توانست بازار را از فضای پرریسک خارج کند. با این حال، قیمت‌ها به احتمال زیاد در کوتاه‌مدت در محدوده‌ای پرنوسان باقی خواهند ماند، مگر آن‌که یک شوک سیاسی یا اقتصادی تازه، معادلات را تغییر دهد.
بازار اکنون منتظر نشانه‌های قطعی‌تری است؛ از جمله ثبات در آتش‌بس خاورمیانه، تصمیمات آتی اوپک‌پلاس، و بازگشت تدریجی تقاضا در آسیا. آن چه مسلم است، این است که بازار نفت هنوز از حالت عدم‌قطعیت خارج نشده و در آینده نزدیک نیز همچنان شکننده باقی خواهد ماند.