سقوط سنگین شاخص‌ها در بورس تهران؛ بازار سرمایه در بحران اعتماد
بورس تهران، سومین روز متوالی خود را با افت سنگین و خروج بی‌سابقه سرمایه پشت‌سر گذاشت؛ بازاری که حالا بیشتر از هر زمان دیگری تحت تأثیر ابهامات سیاسی و بی‌اعتمادی داخلی قرار دارد. در پایان معاملات روز گذشته، شاخص کل با ریزش قابل توجه ۵۶،۳۵۳ واحدی تا سطح ۲،۷۸۸،۳۹۰ واحد عقب نشست. هم‌زمان، شاخص هم‌وزن نیز ۱۷،۷۸۰ واحد کاهش را ثبت کرد؛ کاهشی که به‌خوبی نمایانگر سقوط دسته‌جمعی بازار بود.
سمیرا حسین پور
روزنامه نگار
بورس تهران، سومین روز متوالی خود را با افت سنگین و خروج بی‌سابقه سرمایه پشت‌سر گذاشت؛ بازاری که حالا بیشتر از هر زمان دیگری تحت تأثیر ابهامات سیاسی و بی‌اعتمادی داخلی قرار دارد. در پایان معاملات روز گذشته، شاخص کل با ریزش قابل توجه ۵۶،۳۵۳ واحدی تا سطح ۲،۷۸۸،۳۹۰ واحد عقب نشست. هم‌زمان، شاخص هم‌وزن نیز ۱۷،۷۸۰ واحد کاهش را ثبت کرد؛ کاهشی که به‌خوبی نمایانگر سقوط دسته‌جمعی بازار بود.
۹۶ درصد از نمادهای بورسی در محدوده منفی معامله شدند؛ تنها ۳۱ نماد مثبت باقی ماندند و ۸۴۱ نماد قرمزپوش شدند تا بورس تهران روزی تلخ را تجربه کند. حجم معاملات خرد به ۴۹.۹ میلیارد سهم و ارزش آن به ۸.۶ هزار میلیارد تومان رسید؛ اما آنچه زنگ خطر را به‌صدا درآورد، خروج ۵،۱۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار بود.
*فرار سرمایه خرد از بازار
آمار خروج سرمایه حقیقی از بازار در این روز تاریخی، یکی از بی‌سابقه‌ترین مقادیر در ماه‌های اخیر به‌شمار می‌رود. سرانه فروش سرمایه‌گذاران حقیقی ۸۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اعلام شد، در حالی که سرانه خرید تنها ۲۵ میلیون تومان بود؛ نسبت فاحشی که نشان‌دهنده بالا بودن اضطراب و رفتار هیجانی فعالان بازار است.
*فروشندگان در میدان غالب
در سمت سفارشات، شاهد برتری مطلق عرضه بر تقاضا بودیم. ارزش سفارشات فروش به رقم خیره‌کننده ۲۷ هزار و ۹۴۲ میلیارد تومان رسید؛ این در حالی است که سفارشات خرید تنها ۲۸۳ میلیارد تومان ارزش داشتند. به عبارت دیگر، برای هر یک تومان تقاضا، ۱۰۰ تومان عرضه در صف فروش قرار داشت؛ نسبتی که حکایت از تسلط کامل فروشندگان و نبود انگیزه برای خرید دارد.
*گروه‌هایی که بیشترین ضربه را خوردند
در ریزش روز گذشته، سه گروه «فلزات اساسی»، «خودرو» و «شیمیایی» در خط مقدم سقوط قرار داشتند. این گروه‌ها به دلیل وزن بالا در شاخص کل، نقش عمده‌ای در ریزش داشتند. همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز نقش منفی پررنگی ایفا کردند و با خروج ۱،۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه به تداوم فضای منفی بازار دامن زدند.
*ریشه بحران کجاست؟
تحلیل‌گران اقتصادی بر این باورند که افت اخیر، صرفاً از دلایل اقتصادی ناشی نمی‌شود؛ بلکه «ابهامات سیاسی»، به‌ویژه در مورد آینده آتش‌بس و روابط ایران و اسرائیل و نیز بن‌بست در مذاکرات ایران و آمریکا، فضای نااطمینانی را در بازار سرمایه تشدید کرده‌اند. عدم ورود جدی دولت و نهادهای حمایتی به روند ریزش نیز مزید بر علت شده و باعث تعمیق ترس و بی‌اعتمادی میان سهامداران شده است.
*راه‌حل‌هایی که می‌تواند ترمز سقوط را بکشد
در شرایط کنونی، بازار بیش از هر چیز به مداخله قاطع و سریع نیاز دارد. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که «تزریق منابع مالی از سوی صندوق توسعه بازار»، «تعلیق دامنه نوسان برای نمادهای شاخص‌ساز»، و «برگزاری جلسه اضطراری با مدیران شرکت‌های بزرگ» می‌تواند از فشار فروش بکاهد.
از سوی دیگر، اقداماتی مانند «اعطای معافیت مالیاتی برای سرمایه‌گذاران بلندمدت» و «کاهش کارمزد معاملات» از جمله راهکارهایی است که در کوتاه‌مدت می‌تواند بخشی از اعتماد از‌دست‌رفته را بازیابی کند.
*آینده بازار؛ میان هیجان و تحلیل
با وجود فضای منفی حاکم، تحلیل‌گران اقتصادی تأکید دارند که افت‌های شدید، همواره در تاریخ بورس مقدمه‌ای برای رشد‌های بعدی بوده است؛ به‌شرطی که اعتماد عمومی ترمیم شود. آنچه اکنون اهمیت دارد، حفظ آرامش سهامداران، پرهیز از رفتارهای هیجانی و بازگشت به اصول تحلیل بنیادی است.
سرمایه‌گذارانی که بتوانند در چنین شرایطی، به دور از ترس و شایعه، چشم‌انداز میان‌مدت و بلندمدت سهام را تحلیل کنند، در آینده نزدیک می‌توانند سودآوری معقولی تجربه کنند. در مقابل، خروج‌های هیجانی و فروش در کف قیمتی، معمولاً راه بازگشت به بازار را سخت‌تر می‌کند.
بورس تهران روزی سخت را پشت‌سر گذاشت؛ روزی که در آن نه‌تنها شاخص‌ها سقوط کردند، بلکه اعتماد عمومی نیز تضعیف شد. نهادهای مالی، سیاست‌گذاران اقتصادی و دولت اکنون با آزمونی جدی روبه‌رو هستند؛ آزمونی برای حمایت مؤثر، ترمیم اعتماد و جلوگیری از گسترش دامنه بحران. اگر این اقدامات به‌موقع و مؤثر انجام شود، می‌توان امیدوار بود که بورس دوباره روی ریل تعادل قرار گیرد.